मनमोकळं-३

मी ऑफिसातून येते तेंव्हा सोसायटीच्या आवारात मुलांचा दंगा चालू असतो. एखादी छोटी गोड मुलगी कधीकधी
तक्रार करते. " आंटी ही मुलं बघा कसं चीटींग करतायत. " मग एखादा तसलाच गब्बू मुलगा तिरतिरतो,
" एक तर खेळायला येत नाही आणि मधेमधे करतात. रडूबाई.. "
आणि शांतपणे खेळ पुन्हा सुरू होतो. रडूबाई पण नाक मुरडून इतर काहीतरी शोधतात किंवा थोडा वेळ
बघून पुन्हा खेळात सामील होतात.
सुट्टीत भाचेकंपनी येते तेंव्हा भाची विरुद्ध दोन भाचे असा खेळ बहुतेकदा चालू असतो. ती लहान आहे पण खूप
ऍग्रेसिव्ह. बर्‍याचदा तक्रार सांगत येते की ते दोघं मिळून मला त्रास देतायत. पण मुलं शांतपणे सांगतात तिनंच
खोडी काढली आणि तिला चिडवलं तर तीच आम्हाला मारायला लागली. आम्ही फक्त तिचे हात पकडून ठेवले. हे
सांगतानाही ते हसत असतात आणि तिचा चेहरा रागाने लाल झालेला असतो. कधीकधी गोबरे गाल ओले पण होतात.
हे इतकं आत भिनलेलं असतं का? का आपण ते बिंबवत रहातो? मुलगा विरुद्ध मुलगी किंवा स्त्री विरुद्ध पुरुष असं?
या बायका ना... किंवा हे पुरुष म्हणजे.. वगैरे सारखी वाक्यं चालू फ्याशनप्रमाणे शब्द किंवा भाषा बदलतात
पण अर्थ तोच.
बायकांचं शॉपिंगचं वेड तर पुरुषांची क्रिकेटची किंवा वर्तमानपत्रांची ओढ किंवा टेबलफ्यानगिरी
(म्हणजे प्रत्येक सुबक गोष्ट १८० प्लस डिग्रीजमधे मान वळवून वळवून पहाणे. तेही बायको किंवा गर्लफ्रेंड मागे
किंवा शेजारी बसलेली असताना.) हे चेष्टांचे हमखास विषय.
फक्त एक जाणवणारी गोष्ट म्हणजे मुलं हे सगळं चेष्टेच्या सुरात बोलतात आणि बायका वैतागून. बचाव करतानाही
मुलगा नेहमी कूल असतो तर मुलगी नसलेले पदर खोचून स्वतःचे मुद्दे हातात ठेवून ठाम उभी असते.
माझा एक कलीग वेळ जात नसला की " बायकांची जागा ना सैपाकघरातच " अशा प्रकारचे एखादे वाक्य बोलतो
की टीममधल्या सगळ्या मुली वसावसा ओरडायला लागतात. मग तो जोरात हसतो आणि म्हणतो " चला आता थोडा
वेळ टाईमपास होईल. " हे सगळे माहीत असूनही त्याच्या अशा स्फोटक वाक्यांवर आम्ही दरवेळी तितक्याच तावातावाने
बोलायला लागतोच. मग तो अधूनमधून फक्त " बघ आता कशी अगदी मुलीसारखी ब्बोललीस? " असं घृतार्पण करतो.
आणि आग तेवती ठेवतो.
नुसता स्वभावच असं नाही तर खूप पुराणकाळातले संदर्भ असणार या वेगळेपणाला. शिवाय पुरुषाला इतक्या युगांच्या
वर्चस्वामुळं अजूनही मी म्हणेन तसं शेवटी होणारच आहे तर घे बाई बोलून असा विश्वास असू शकेल. किंवा चल या
छोट्या गोष्टीत तू जिंकून घे मग मोठ्या गोष्टी मी ठरवणार आहेच असाही कदाचित.
बाईच्या अशा प्रत्येक गोष्ट सिरियसली घेऊन सतत डिफेंडींग एंडला रहाण्यामागचे कारण नक्की आहे.
प्रत्येक गोष्टीला वय असतं, निर्मिती आणि र्‍हास असतो. तसाच तो समाजाला आणि संस्कृतीलाही असतो. आताचा आपला समाज
अशा वयात पोचलाय की पुरुषाच्या बरोबरीचं स्थान मिळवायला स्त्री धडपडतेय.तिला स्वतःला सिद्ध करायचंय.
त्यामुळं ती सतत आपल्याला कुणीतरी जोखंतय अशा आविर्भावात असते. आणि ते खरंही आहे. नवराच काय पण इतरही
आजूबाजूचे लोक हे करत असतातच.
मी कधी उशीर झाला म्हणून घाईनं चालत येत असले की सैपाकपाणी उरकून, नवरामुलं घरी परतायच्या
आधी निवांत कट्ट्यावर बसलेल्या सुगृहिणींमधली एखादी बोलते,
" अगं बाई किती गं धावपळ तुझी? मग काय आज नवर्‍याला नुसती खिचडी का? " काय उपयोग मग एवढं दोघं
दोघं कमावून? हे पुढचं ही मला ऐकू येतं.
छोटं बाळ पाळणाघरात ठेवून एखादी आई जात असेल तर तिच्या ऍबसेन्स मधे " किती ना बाळाची आबाळ?
रोज उशीर होतो जवळजवळ. " वगैरेसारखी वाक्यंही ऐकलीत.
साम दाम वापरून बाई स्वतःची लढाई जिंकायला बघतेय. दाम तर हल्ली सगळ्यात परिणामकारक. हौसमौज म्हणून
नाही तर पैसे मिळवायला म्हणून जातेय म्हटलं की थोडीबहूत ऍडजस्टमेंट होते हे तिला कळलंय. सामोपचार तर
सतत वापरावा लागतोच.
पण परिस्थिती बदलतेय. नवरे, सासवा अधिक कोऑपरेटिव्ह होतायत. बस गं थोडा वेळ मग आहेच. किंवा अगं तुला या
पोनीपेक्षा स्टेपच चांगला दिसतो हं किंवा कशाला तो साडीचा घोळ घालतेस? तो परवा घेतलायस तो ड्रेस घाल ना.
हे बोलणं आता फारसं अप्रुबाईचं राहिलेलं नाही.
आणि शिवाय आपली सुपरवुमनगिरी प्रत्येक वेळी दाखवायलाच हवी असं नाही हे तिच्याही लक्षात येतंय. नाही बाबा मला
वेळ होत रोज दोन भाज्या, कोशिंबीर, डाळ, भात, पोळ्या करायला किंवा रोज देवपूजा करणं नाही होत, उदबत्ती लावली
तरी चालेल. शनिवारी रविवारी करू यथासांग. हे आता ती स्विकारायला लागलीय. सगळ्यात महत्वाचं घरच्यांबरोबर
आणि विशेषतः मुलांबरोबर वेळ घालवणं आहे. तर आपला मूल्यवान वेळ तिथेच घालवावा. बाकीची कामं करायला
माणसं ठेवता येतात माया करायला आपणच हवेत हे तिला जाणवलंय. आणि पुरूष पण त्यांच्या कूल मधे अरे बायको
उशिरा येते रोज माझ्यापेक्षा मग मी आधी आलो की करतो काहीतरी किंवा जातो बाहेरच हे सहज सांगू शकतात.
तरीही ही परिस्थिती तळागाळात पोचायला वेळ लागेलच. सकाळी उठून एकत्र कुटुंबाचा सैपाक करून, आवरून कमी
पगाराच्या नोकरावर ९ ला हपिसात पोचणार्‍या बायकाही लाखांनी आहेत. वर " अगं सासू करतेच संध्याकाळी. मग मी
सकाळचा करूनच निघते. म्हणजे मग दिवसभर टेन्शन नको. ती तरी किती करणार? मुलाला पण पाळणाघर लावलेय.
तिला हवं तेंव्हा ती घरी ठेवून घेते मुलाला, नाहीतर पाठवते पाळणाघरात. " हेही अगदी सहजपणे सांगतील.
हे असं होतच रहाणार. शेवटी तू आहेस म्हणून मी आहे हे दोघांच्या बाबतीत सत्य आहे.
एका क्षणात परिस्थिती बदलणार नाहीच. तिला तिचा वेळ द्यावा लागेल. बाईला समर्थ व्हायला, आत्मविश्वास रुजवायला वेळ
द्यावा लागेल आणि तसा हे सगळं इतर आप्तजनांना पचवायलाही द्यावा लागेल. त्यांना पण हे नवीन आहे ना. नव्या गोष्टींशी
ऍडजस्ट व्हायला तिला वेळ हवा तसा त्यांनाही हवाच ना.
पण यावर नेटानं काम करत रहावं लागेल ते मात्र सगळ्यात जास्त बाईलाच.
त्यात तिच्या सुहृदाची तिला साथ लाभेल ही खात्री आहेच! हो ना?