नुकत्याच पार पडलेल्या जागतिक हस्ताक्षर दिनाच्या निमित्ताने ...
तुम्ही स्वतःच्या हस्ताक्षरात लिखाण करता का? पेन, पेन्सिल वापरून कागदावर लिहिता का? एखादे पत्र लिहून पाठवता का? खरीखुरी रोजनिशी लिहिता का?
आजकालच्या डिजिटल युगात ह्या प्रश्नांची उत्तरे बहुतांश 'नाही' अशीच असतील. पेन वापरून कागदावर लिहिण्याचे प्रमाण खूप कमी झाले आहे. फार तर थोडे scribbling करत असाल. एव्हढेच नव्हे तर बऱ्याच ठिकाणी स्वाक्षरीची देखील गरज उरलेली नाही. PIN आणि OTP किंवा कॉन्टॅक्टलेस पद्धत वापरून सर्वत्र व्यवहार होत असताना धनादेशांवर स्वाक्षरी करण्याची वेळ फारशी येत नसेल. पूर्वी शाळेत हस्ताक्षर चांगले होण्यासाठी गिरवून आणि घोटवून घेत असत. त्याकरिता खास तक्ते होते आणि अक्षरांचे खाचे पाडलेली सुलेखन पाटी देखील मिळत असे. Fine motor skills development साठी बोटात पेन्सिल धरून लिहिणे, चित्र काढणे, कात्रीने कागद कापणे, कपड्यांच्या घड्या घालणे, शर्टची बटणे लावणे, बुटाची लेस बांधणे ह्या क्रियांपैकी कागदावर लिहिण्याच्या क्रियेचा पहिला आणि मोठा वाटा असतो. लिहिण्यासाठी अंगठा आणि पहिल्या बोटामध्ये पेन्सिल / पेन धरून त्याला मधल्या बोटाने आधार दिला कि लिहिण्यासाठी लागणाऱ्या पेन्सिल ग्रीपची सिद्धता होते. बोटांमधील स्नायू, हाताचे स्नायू, डोळे आणि मेंदू ह्यांच्या समन्वयातून हा Fine motor skills चा विकास होत असतो. सुंदर आणि सुवाच्य हस्ताक्षराला प्रोत्साहन देण्यासाठी शाळेत पूर्वी लिखाण स्पर्धा होत असत. "चांगले हस्ताक्षर म्हणजे निर्मळ मनाचा आरसा असतो" असे आणि अनेक वेगवेगळे सुविचार सुवाच्य अक्षरात शाळेतील फळ्यावर लिहीत. कित्येकदा एखाद्या चुकीबद्दल किंवा व्रात्यपणा केल्याबद्दल पुस्तकातील पाने लिहून काढण्याची शिक्षा होत असे. हि शिक्षा अर्थातच blessing in disguise म्हणायला हवी कारण हस्ताक्षर सुधारण्याच्याबरोबरीने Fine motor skill development ला देखील मदत होत असे. सध्याच्या डिजिटल जमान्यात अशा स्पर्धा आणि शिक्षा कालबाह्य झाल्या असतील.
हे सगळं आता आठवायचे कारण म्हणजे नुकतेच झालेले अमेरिकेतील सत्तांतर! जुन्या, सत्तेवरून पायउतार होणाऱ्या राष्ट्राध्यक्ष्याने नवीन, सत्ता पादाक्रांत करणाऱ्या अध्यक्षासाठी हस्तलिखित पत्र टेबलावर ठेवून जाण्याची तेथे प्रथा आहे. अमेरिकेच्या राष्ट्राध्यक्षांमध्ये शपथविधी दिवसाचा हा एक खास प्रघात आहे. ह्यातील गमतीचा भाग असा कि ट्रम्प तात्यांनी चार वर्षांपूर्वी बायडेन आजोबांना लिहिलेल्या पत्राला बायडेन यांनी आता उत्तर दिले असेल. सामान्यतः ह्या हस्तलिखित पत्रांमध्ये मध्ये निवडणुकीच्या यशापयशाच्या पार्श्वभूमीवर थोडाफार सल्ला, थोडेसे विनोद, आणि सत्तांतर विरोधी पक्षाला होत असेल तर मानभावीपणाचे प्रतिबिंब असते.
तर, मला सांगा, तुम्ही शेवटचं पत्र (e -मेल नाही) कधी लिहिलं होतं ? बराच काळ झाला असेल, नाही का? आपण आज डिजिटल जगात वावरतो. स्क्रीनचे वेगवेगळे प्रकार आपल्या जीवनाचा अविभाज्य भाग झाले आहेत. एखाद्या मित्राची आठवण येत असेल तर काय करता? त्याला SMS पाठवता. ऑफिसमधील कामाबाबत अपडेट द्यायचं आहे? सहकाऱ्यांना e -मेल किंवा टेक्स्ट पाठवता. किराणा सामानाची यादी करायची आहे? नोट्स अॅपवर टाईप करता किंवा अलेक्सा, सिरी, गुगलला सांगता, बरोबर? आज आपण असेच जगतो आहोत. आपल्या फोन, डिजिटल डीव्हायसेस् आणि संगणकांनी आपली लिखाणाची पद्धत बदलून टाकली आहे, किंबहुना त्यामुळेच पेनाने कागदावर लिहिण्याची खरंच गरज आहे का? हा प्रश्न उभा राहिला आहे. लिहिलेले वाचून दाखवणारे आणि बोललेले स्क्रिन वर टाईप करणारे सॉफ्टवेअर्स आणि अँप्स आता उपलब्ध आहेत, त्यामुळे कळफलक बडवण्याची देखील आवश्यकता उरलेली नाही. तुम्ही केवळ विचार करा आणि त्या विचारातील अक्षरे स्क्रीनवर उमटतील असे तंत्रज्ञान भविष्यात येऊ घातले आहे.
हस्तलिखित लिखाण कमी होत आहे आणि दुर्दैवाने त्याचे महत्व देखील कमी होत आहे. धुळपाटीवर अक्षरे गिरवण्यापासून झालेली सुरवात पुढे पाटी-पेन्सिल, दौत-टाक, बोरू, शाईचे फाऊंटन पेन, बॉल-पॉईंट पेन, फेल्ट टीप पेन, स्टायलस् पेन इत्यादी पर्यंत येऊन पोहोचली आहे. कार्यालयीन कामकाजात टंकलेखन यंत्र वापरणे सुरु झाल्यावर हस्तलिखित लिखाणापासून दूर जाणे सुरु झाले आणि आता तर सर्वत्र संगणकाचा, भ्रमणध्वनीचा कळफलक वापरून लिखाण केले जात आहे, हा काळाचा महिमा म्हणावा लागेल. काही सुलेखनकारांनी हाताने लिहिण्याची कला (Calligraphy) अजूनही जोपासली आहे हे खरे परंतु नवनवीन आणि वेगवेगळे अक्षर "फॉन्टस्" उपलब्ध होत असलेल्या सद्य काळात सुलेखनाला देखील ग्रहण लागायची दाट शक्यता आहे.
प्रगत देशांमध्ये हस्तलिखित लिखाण शाळांमधून हळूहळू गायब होत आहे. शिक्षकांच्या दृष्टिकोनातून त्याला आता फारसे महत्व उरलेले नाही. हाताने लिहिण्याचा सराव नसल्याने एक तृतीयांश विद्यार्थ्यांना स्पष्ट आणि वाचनक्षम लिखाण करता येत नाही. अमेरिकेत आता विद्यार्थ्यांना कर्सिव्ह लिहिण्याची आवश्यकता उरलेली नाही. युरोप मधील देशांतील शाळांमधून कर्सिव्ह काढून टाकले आहे. भारतातील अनेक राज्यांमध्येही कर्सिव्ह हटवले जाते आहे. त्यामुळे लवकरच मुलं कर्सिव्हला एक प्राचीन, परकीय भाषा समजतील अशी दाट शक्यता आहे. मराठीचे कर्सिव्ह “मोडी” लिपी हटवून तर दशके उलटली आहेत. मराठी माणसाला मोडी लिहिता वाचता येत नाही. परंतु हस्तलेखन हा केवळ शाळेतील विद्यार्थ्यांचाच प्रश्न आहे असे नाही तर तो प्रौढांना देखील लागू आहे. एक त्रितीयांश प्रौढ हाताने काहीही लिहीत नाहीत तर तीन पैकी दोनजणांना दुसऱ्यांचं हस्तलिखित वाचण्यात अडचण येते.
हस्तलिखित लिखाणाच्या ऱ्हासामुळे होणारे दुष्परिणाम केवळ वैयक्तिक पातळीवर आहेत असे नाही तर त्याचे सामाजिक, शैक्षणिक आणि मानसिक परिणाम देखील आहेत. वैज्ञानिकांनी ह्या skill atrophy बद्दल धोक्याचा इशारा दिला आहे. त्यांनी लिखाणाबाबत एक अभ्यास केला. त्यांनी मुलांना हस्तलिखित पद्धतीने लिहून आणि कीबोर्डवर टाईप करून अशा दोन प्रकारे अक्षरं शिकवली. नंतर या मुलांना एमआरआय स्कॅनिंग करून तपासले. जी मुलं हस्तलिखित पद्धतीने शिकली त्यांचा लिखाणाच्या प्रक्रियेमध्ये जास्त सहभाग होता. डोळे, बोटे आणि हात ह्यांच्या हालचालींचा समन्वय असल्याने मेंदू जास्त सक्रिय होता, माहिती सखोल साठवली गेली आणि मेंदू मध्ये प्रखर दृश्यमानता दिसून आली. याउलट टायपिंग करून शिकलेल्या मुलांमध्ये मेंदूच्या सक्रियतेचा स्तर तुलनेने खूपच कमी होता. हा मुळात लिखाणाच्या क्रियेमध्ये active participation किंवा passive participation असण्याचा फरक आहे. हस्तलिखित लिखाणामुळे शिकण्याची क्षमता सुधारते, स्मरणशक्ती, सर्जनशीलता, स्व-अभिव्यक्ती वाढते, ज्ञान-वृद्धी होते, भाषा-प्रभुत्वात वाढ होऊन संज्ञानात्मक कौशल्यांमध्ये (cognitive skills) वाढ होते, संवादातील वैयक्तिक आणि भावनिक संबंध वाढतात असे अनेक फायदे दिसून आले आहेत.
हस्ताक्षराचे विश्लेषण करून लिहिणाऱ्याच्या व्यक्तिमत्त्वाचे गुणधर्म निश्चित करण्याचे ग्राफोलॉजी (Graphology) नावाचे एक शास्त्र आहे. परंतु त्याला वैज्ञानिक मान्यता नाही. ग्राफोलॉजीच्या पद्धतींना आणि काढलेल्या निष्कर्षांना विज्ञान मान्यता देत नाही त्यामुळे ते एक छद्म विज्ञान मानले जाते. ग्राफोलॉजीचे अभ्यासक लिखाणाच्या वळणदार, सुवाच्य, छोटे, मोठे, किरटे, स्वच्छ, टापटीप, दुर्बोध, वाचण्यास कठीण (कुत्र्याचे पाय मांजरीला) अशा वेगवेगळ्या प्रकारावरून लेखकाची स्वभाव वैशिष्ट्ये कळतात असा दावा करतात. डॉक्टरांनी दुर्बोध अक्षरात लिहिलेले औषधाचे प्रिस्क्रिप्शन फक्त केमिस्टलाच वाचता येते असा एक प्रवाद आहे. तसे असेल तर ग्राफोलॉजी प्रमाणे सर्व डॉक्टरांना एकाच तराजूत तोलावे लागेल !
हस्तलिखित लिखाण न करणे म्हणजे केवळ वैयक्तिक कौशल्याचा ऱ्हास नव्हे तर आपले व्यक्तिमत्व, आपल्या माणूसपणाचा काही भाग हरवण्यासारखे आहे. हस्तलिखित पत्रातून आपल्याला आपले विचार, भावना जास्त सक्षमपणे व्यक्त करता येतात. कित्येक पत्रे “मर्मबंधातली ठेव” असल्यासारखी जपून ठेवली जातात. इतिहास काळात लिहिलेली पत्रे इतिहासकारांना इतिहासात डोकावण्यास मदत करतात. पत्राच्या संदर्भात चित्रपटांमध्ये अनेक गाणी लिहिली गेली आहेत. SMS आणि सोशल मीडिया नव्हते त्याकाळी कित्येक प्रेमी युगुलांना संपर्कासाठी "प्रेमपत्राचा" आधार असायचा.
हस्तलिखित लिखाण हरवणे, कमी होणे हे सद्य काळात अपरिहार्य आहे. "दिसामाजी काहीतरी लिहावे, प्रसंगी अखंडित वाचीत जावे" असे समर्थ रामदासांनी म्हटल्याप्रमाणे दर दिवशी काही ओळी हाताने कागदावर लिहिण्याचा संकल्प करू यात.
हाताने लिहिण्याची कला लोप पावत आहे ह्या बद्दलचा हा लेख मी हस्ताक्षरात न लिहिता बोटाक्षरात, थम्बाक्षरात किंवा कळफलकाक्षरात (कीबोर्डाक्षरात) लिहिला आहे, हा मोठा विरोधाभास आहे, नाही का?
टीप : शीर्षकातील पन् श्रेय -
Collins Dictionary
Submitted By: Unknown - 14/02/2021
Status: This word is being monitored for evidence of usage.
चांगला आढवा.
चांगला आढवा.
दोनच आठवड्यांपूर्वी अगदी रोजनिशी नाही तरी काही नोंदी कराव्या वाटून डायरीत हाताने दोन तीन पानं लिहिली. मराठी लेखनाचा सराव नसल्याने अक्षर किरटं आणि वेगाशी जुळवून न घेत लिहिल्याने फार काही चांगलं आलं नाही. पण ठीक आहे. चार वेळा लिहिलं की सुधारेल.
पुढच्या पिढीला लेखनाची जरुरी कमी कमी होत जाते आहे. चारच वर्षाच्या फरकातील मुलांमध्येही लेखन फरक स्पष्ट दिसतो आहे.
मला स्वत:ला विद्यार्थीदशेत असताना नुसतं वाचण्यापेक्षा लिहिलं की जास्त चांगलं समजायचं/ लक्षात रहायचं. पण ती आपल्या मेंदूतील जोडणी असावी. लहान वयापासून लेखन तितकं केलंच नाही तर वेगळ्या जुळण्या होऊन सखोलता वेगळ्याप्रकारे मिळेलच कदाचित. ओन्ली वन वे टू फाईंड आऊट.
या अशा बाबतीत वैज्ञानिक आणि स्टॅटिस्टिक्सवर माझा कणभरही विश्वास नाही. प्रयोगातील काही बाबी बदलल्या की निष्कर्ष आमूलाग्र बदलतात. कालाय तत्मै नमः. हे आहे हे असं आहे, चाक उलट फिरवणे नक्कीच हितकारक नाही. याबाबत प्रवाह पतित होण्याचं ठरवलं आहे.
चांगला आढवा.
चांगला आढावा.
गेल्या वीस वर्षांमध्ये हस्तलेखानाचे प्रमाण कमी झाल्याने अक्षर बिघडले आहे हे जाणवतेच. तरीसुद्धा दैनंदिन छोट्या-मोठ्या गोष्टी पेनाने लिहायची मला सवय आहे. छापील वृत्तपत्रातील कोडे पेनाने सोडवणे तसेच शब्दकोड्यांमध्ये एखादा इंग्लिश शब्द/ वाक्प्रचार नव्याने सापडला की तो संगणकाशेजारी ठेवलेल्या पाठकोऱ्या कागदावर पेनाने आनंदाने लिहून काढायची सवय मी ठेवली आहे.
छान लेख . विद्यार्थ्यांनी
छान लेख . विद्यार्थ्यांनी हाताने लिहिण्याचे अनेक फायदे आहेत याच्याशी सहमत . काही वर्षांपूर्वी एका स्कॅन्डेनेव्हियन देशाने (बहुदा फिनलंड) विद्यार्थ्यांना हाताने लिहिणे शिकविणे बंद केले अशी बातमी वाचली होती तेंव्हा हेच विचार मनात आले होते .
मला स्वतः ला सुद्धा लिहून केलेला अभ्यास जास्त चांगला लक्षात राहत असे . कॉलेज ला असताना परीक्षेच्या काळात वजनावर रफ पेपर आणून त्यावर अभ्यास लिहीत असे . लिहीत असताना मन भरकटण्याची शक्यता कमी होते आणि अभ्यास चांगला होत असे .
पण संगणकीय लिखाणाचे अनेक फायदे आहेत हे विसरता कामा नये .
जर डॉक्टरांना टाईप केलेले प्रिस्क्रिप्शन देण्याची सक्ती केली तर सामान्य लोकांना सुद्धा औषधे समजतील . केमिस्टच्या चुका टळतील व चुकीची औषधें दिली जाणार नाहीत .
काही वर्षांपूर्वी मला एका केमिस्टने 'हे काय लिहिले आहे ते डॉक्टरांना विचारून या ' असे सांगून परत पाठवले होते .
चांगला आढावा.
चांगला आढावा.
मागे गणेशोत्सवात मायबोलीवर हस्तलेखन स्पर्धा झाली. त्यासाठी पानभर लिहिताना पंजा दुखून आला. दोन तीन वेळा तरी मध्ये थांबावे लागले.
तेव्हा विचार केला की रोज लिहायची सवय लावायला पाहिजे. पण त्याचा मुहूर्त काही महिन्यांपूर्वी निघाला.
एका बाजूने लिहिता येईल अशा रद्दी पानांवर लिहायला सुरुवात केली. ट्रेन मध्ये बेडरोल कागदी पाकिटात देतात, ती न चुरगळता घडी करून आणली त्यावरही लिहिण्याचा सराव केला. देवनागरी पासुन सुरवात केली. मग जोडाक्षरे आणि त्यात सगळी चिन्हे यावीत म्हणुन संस्कृत उतारे, सुभाषिते वगैरे. आता पाच सहा पाने (३ शीट्स ) लिहितो एका दमात हात न दुखता. अधुन मधून रोमन लिपीत लिहीतो. अक्षर सुवाच्य करण्याकडे आता लक्ष देतो आहे.
तुमच्या या लेखाने अनेकांना स्फूर्ती मिळो.
रत
उत्तम लेख !
उत्तम लेख !
इथे मुलांना शाळेत अजूनतरी हाताने लिहावे लागते. हाताने लिहून परीक्षा द्याव्या लागतात. त्यातून जो मूलभूत विकास होतो त्याची इतकी कल्पना नव्हती जे आपला लेख वाचून मिळाली. त्यामुळे निदान शाळेत तरी ही पद्धत बंद न झाल्यास बरे.
पण
या कळफलकाचा एक फायदा तर झाला की माझ्यासारखे कोंबडीचे पाय अक्षर मुले आणि सुवाच्य अक्षर मुले यातील फरक मिटला. अन्यथा आयुष्यात फार अवहेलना झेलली आहे अक्षर चांगले नाही म्हणून..
“ चाक उलट फिरवणे नक्कीच
“ चाक उलट फिरवणे नक्कीच हितकारक नाही. याबाबत प्रवाह पतित होण्याचं ठरवलं आहे.” - +१
चांगला आढावा.
चांगला आढावा.
कागदावर लिहावे नं लागणे हे माझ्यासाठी वरदान आहे. अतिशय वाईट अक्षर आणि spellings मधे ढ असणाऱ्या मला कॉम्प्युटर वर वर्ड मधे लिहिणं हे फारच सोईस्कर गेलं.
विद्यार्थ्यांना शिकवतांना बोर्ड वर लिहावं लागतं, ते बरं लिहिल्या जातं आणि एवढ्या मुलांमध्ये कुणीतरी spelling ची काळजी घेणारा निघायचाच.
छान लिहिलेत.
छान लिहिलेत.
आधी दोन्ही हातांनी लिहिता येणारा मी. आता कागद-पेन घेऊन लिहिण्याची इच्छा आणि सवय राहिली नाही. ठरवून मुद्दाम कागदावर लिहावे असेही वाटत नाही. So bad !
>>सुंदर आणि सुवाच्य
>>सुंदर आणि सुवाच्य हस्ताक्षराला प्रोत्साहन देण्यासाठी शाळेत पूर्वी लिखाण स्पर्धा होत असत....>>> शालेय जीवनात वाचनवही लिहायचो अवांतर वाचनाची. थोडक्यात पुस्तकाचा पंचनामा करायचो लहानपणी, मोठ्यांची समीक्षा. तर अशा विदुषी वहिच्या लिखाणासाठी व हस्ताक्षरा साठी बक्षीस मिळाले होते.
आता सह्याजीराव. ्
सर्व डिजिटल लिखाण. ते जेव्हा डिक्टेट करतो तेव्हा विचारांची सुसंगतता एक एक अक्षर टाईप करताना असते तशे नसते. इथ वेगवान काम आणि विचारवंत काम फरक असणारच.
शाळेत कित्ता वही असायची हाताला वळण लागायचं.
छान आढावा.
छान लिहिलं आहे. शीर्षक ही
छान लिहिलं आहे. शीर्षक ही छानच... शेवट ही आवडला.
लोकसत्तेतील शब्दकोडे आणि सुडोकू सोडवणे एवढाच संबंध पेनाशी.
लेख अभ्यासपूर्ण आहे. खूप
लेख अभ्यासपूर्ण आहे. खूप मुद्द्यांना स्पर्श केलेला आहे. आवडला.
----
गणेशोत्सवात जी हस्तलेखन स्पर्धा झाली ज्यात गणपती बद्दल चार ओळी माबोकरांनी लिहून आणल्या, त्या सर्व प्रति (कॉपीज) माझ्याकडे सेव्हड आहेत. वाचतान इतकं मस्त वाटतं. प्रत्येकाची पर्सनॅलिटी कळते.
मी स्वतः सर्टीफाईड
मी स्वतः सर्टीफाईड ग्राफॉलॉजीस्ट आहे.
लोकांना काहीही लिहायचा सराव करायला देते तेव्हा लोक अक्षरशः हातापाया पडतात की "काहीही सांगा पण हे नको". तेव्हा लोकांची लिहिण्याची सवय किती गेली आहे याचा अंदाज येतो. आणि ग्राफॉलॉजी मुळातच "हस्ताक्षर हाच व्यक्तिमत्वाचा खरा आरसा" या तत्त्वावर आधारलेली आहे.
अजून एक म्हणजे लोकांना वाटते की चांगले अक्षर म्हणजे आपले व्यक्तिमत्व उत्तम आहे आणि वाईट अक्षर म्हणजे आपल्यात लोचा आहे. वास्तविक ग्राफॉलॉजीमध्ये एखाद्या शब्दाचे स्त्रोक, उंची, लूप्स तुम्ही कसे लिहिताय याला खूप महत्त्व आहे. त्यामुळे एखाद्या खूप सुंदर हस्ताक्षर असणाऱ्या माणसाचे अक्षर तो माणूस लवकरच आत्महत्या वगैरे करणार आहे हे दाखवणारे असू शकते आणि खूप घाणेरडं अक्षर असणाऱ्या माणसावर काहीही आणि कितीही संकट आलं तरी तो हसत हसत त्याला सामोरं जाईल हे दाखवू शकतं. त्यामुळेच
डॉक्टरांनी दुर्बोध अक्षरात लिहिलेले औषधाचे प्रिस्क्रिप्शन फक्त केमिस्टलाच वाचता येते असा एक प्रवाद आहे. तसे असेल तर ग्राफोलॉजी प्रमाणे सर्व डॉक्टरांना एकाच तराजूत तोलावे लागेल !
हे बिलकुल बरोबर नाही कारण घाणेरडे अक्षर असलेल्या १० लोकांचे लिहिण्याचे सँपल दिले तर कोणताही चांगला ग्राफॉलॉजीस्ट त्यांच्या व्यक्तिमत्वातील १० मोठे फरक सांगू शकतो.
It's all about strokes, method of giving dots (in i) loops, height of your letters etc etc.
एखाद्या खूप सुंदर हस्ताक्षर
एखाद्या खूप सुंदर हस्ताक्षर असणाऱ्या माणसाचे अक्षर तो माणूस लवकरच आत्महत्या वगैरे करणार आहे हे दाखवणारे असू शकते आणि खूप घाणेरडं अक्षर असणाऱ्या माणसावर काहीही आणि कितीही संकट आलं तरी तो हसत हसत त्याला सामोरं जाईल हे दाखवू शकतं. >>
Graphology is a pseudoscience. कृपया त्याची जाहिरात करू नये.
बाकी लेख पटला, मस्त आहे. लिहिण्याची सवय राहावी म्हणून मी पत्रमित्रांना हाताने पत्रे लिहितो. फाऊंटन पेन वापरण्याचा आनंदही त्यामुळे मिळतो.
ज्योतिषशास्त्र, वास्तूशास्त्र
ज्योतिषशास्त्र, वास्तूशास्त्र, हस्तरेषा शास्त्र, अंकशास्त्र, फेस रीडिंग वगैरे सगळेच pseudoscience आहेत. त्यांच्या विषयी लिहिण्याने त्यांची जाहिरात होत नाही.
>>>>>ज्योतिषशास्त्र,
>>>>>ज्योतिषशास्त्र, वास्तूशास्त्र, हस्तरेषा शास्त्र, अंकशास्त्र, फेस रीडिंग वगैरे सगळेच pseudoscience आहेत. त्यांच्या विषयी लिहिण्याने त्यांची जाहिरात होत नाही.
ज्जे बात!! एकदम ऑब्जेक्टिव्ह प्रतिसाद दिलास.
मी इतकी इमोशनली एन्टॅगल्ड होते ना की मग कुढत बसते पण प्रतिसाद काही देता येत नाही. डिफेन्सिव्ह एकदम होउन जाते.
मला आवडतं स्क्रिबल करायला.
मला आवडतं स्क्रिबल करायला. डुड्ल करायला. मी remarkable वापरते. पेपर वर लिहिल्याचा फील येतो.
हातात पेन आणि शेजारी वही
हातात पेन आणि शेजारी वही असल्याखेरीज काम करता येतच नाही, भले असू आम्ही सॉफ्टवेअर का आय टी वाले. पण माझा पिंड त्या काळी घडला जेंव्हा आठवड्यातून दोन तास कॉम्प्यूटर वापरायला मिळायचा. त्यामुळे कागदावर सगळे प्रोग्राम लिहून काढायचे दोन वेळा ड्राय रन करून बघायचे आणि मग लॅब टायमिंगला फक्त टाईप करायचे. (रन झाले की उरलेला वेळ डिगडग वा ब्रिक्स खेळायला वापरता यावा म्हणून ही तयारी!) ती सवय काही प्रमाणात आज एआय असिस्टंटच्या युगातही कायम आहे.
पण मराठी लिखाण म्हणाल तर बोंब आहे! बर्गे सुरेखा स्लेट आठवली! मी तर वापरलीच, पण मुलालाही अगदी साताठ वर्षांपूर्वी आणून दिली होती. तरी आमची अक्षरं गचाळच राहिली. मी तर त्या जमान्यातला (आणि अशा शाळेतला) आहे की, बोरू टाक घेऊन कित्ते गिरवले आहेत एखादं दोन वर्षं. आता बोला! पण 'अक्षराला हसू नये' ही तळटीप कायम लागतेच... उगा बॉलपेनला नावं ठेवण्यात काय हशील आहे? फाऊंटन पेन वापरून फायदा काय? तर निळ्या शाईत रंगलेली बोटं, शर्टाच्या खिशाला पडलेले डाग अन् परीक्षेत पेपरावर पडलेले शाईचे धब्बे!
हातात पेन आणि शेजारी वही
हातात पेन आणि शेजारी वही असल्याखेरीज काम करता येतच नाही, +१११
सगळे planners आणि टूल्स माझ्या कामाचे नाहीत, जरी काम ai संबंधित करत असले तरी..
मराठी english
दोन्हीही लिहिण्याची सवय आहे
आताही १०० गुणांचा पेपर लिहू शकते.
शाळेत होतं तसं सुरुवातीची पानं अक्षर चांगलं येईल मग देव वाचवेल त्या पेपर तपासणाऱ्यांच्या दृष्टीला
पण लिहिताना हात भरून येत नाही
लेख छान आहे.
लेख छान आहे.
खूप जणांची सवय मोडलीये हे खरे आहे
छान लेख. उत्तम आढावा.
छान लेख. उत्तम आढावा.
लेखन कमी झालंय हे नक्की.
मी अजूनही रोज ऑफिसच्या कामासाठी डायरी वापरतो, २००६ पासून. त्यात लिहील्याशिवय चैन पडत नाही. अर्थात हे लिहिणे फार नसते (नंबर, मीटिंग, नोट्स, to do list). तसेच जमेल तेव्हा काही आठवलेले मुद्दे, कामाची यादी, एखादे सुवचन, सुभाषित देवनागरीत लिहून ठेवतो.
मी रोज लिहितो. माझा इंस्टावर
मी रोज लिहितो. माझा इंस्टावर चॅनल पण आहे.
मला स्वतःला काम करतानाही
मला स्वतःला काम करतानाही पेन्सिलने स्क्रिबल करायची सवय आहे, मलाही त्यामुळे नोंदी अधिक चांगल्या लक्षात राहतात असं वाटतं, पण ते खरं की नुसतंच वाटणं आहे काही कल्पना नाही.
>>> हस्तलिखित लिखाण न करणे म्हणजे केवळ वैयक्तिक कौशल्याचा ऱ्हास नव्हे तर आपले व्यक्तिमत्व, आपल्या माणूसपणाचा काही भाग हरवण्यासारखे आहे.
मी याबाबत साशंक आहे. कालच कसलातरी संदर्भ शोधायला इरावतीबाईंचं 'युगांत' उघडलं होतं. वेद,पुराणंच काय पण महाभारत काळापर्यंतदेखील लेखनकला अस्तिवात नव्हती असं म्हटलं आहे त्यांनी. (अज्ञातवासात जाताना शमीच्या ढोलीत ठेवलेल्या शस्त्रांवर 'चिन्हं' चितारली होती, नावं घातली नव्हती असा एक मजेशीर संदर्भ त्या देतात.)
लिहिण्याछापण्याची सोय आली तेव्हा 'आता स्मरणशक्तीचं वाटोळं होणार' अशी भीती तेव्हाही लोकांना वाटली होतीच.
(No subject)
आये हाये.. काय सुलेखन आहे ❤️
आये हाये.. काय सुलेखन आहे ❤️
क्या बात है बोकलत!
क्या बात है बोकलत!
*आये हाये.. काय सुलेखन आहे *
*आये हाये.. काय सुलेखन आहे * + 1 !
प्रेमपत्रातलं तुझं अक्षर वाचायला मी हस्ताक्षर तज्ञाला दरमहा त्यावेळचे रू. 50/- देत होतो, याची तरी भांडताना कदर ठेव !!...
सगळ्यांचे मनापासून धन्यवाद. _
सगळ्यांचे मनापासून धन्यवाद. _/\_
संगणक माझ्या आयुष्यात खूप
संगणक माझ्या आयुष्यात खूप उशिरा आला. तरी पण निवृत्तीपूर्वी कांहीं वर्ष मी ऑफिसमधलं माझं लीहिण्याचं सर्व काम संगणक वापरून करत असे. तरुण मुलांच्या मदतीने संगणकावर चित्रं, कार्टून काढण्यापर्यंतही माझी मजल पोचली होती. हे करताना नवीन शिकण्याचा निखळ आनंद मिळाला, तरीही हाताने लिहिण्याचा , चित्र काढण्याचा आनंद व समाधान मात्र त्यात नव्हते. एक म्हणजे अगदी लहानपणापासूनची संवय व दुसरे हाताने काढलेले अक्षर,चित्र ही आपली निर्मिती ( संगणकाच्या भागिदारी शिवाय) असल्याची भावना हे असावं. संगणकाचे लिहिण्यात बरेच फायदे - लिहिण्यासाठी व वाचण्यासाठी - आहेत, हे जितकं खरं तितकंच हाताने लिहिण्यातलं व्यक्तिनिष्ठ सुख, समाधान वेगळं हेही खरं. हस्ताक्षराचा ऱ्हास म्हणूनच जितका अपरिहार्य तितकाच दुःखद !
शिवाय, हस्ताक्षर हे संपूर्ण चित्रकलेचं उगमस्थान आहे व सुलेखन ही चित्रकलेची एक भूषणावह शाखा आहे हेही महत्त्वाचं. वरती मी श्री अच्युत पालव याना आत्ताच पद्मश्री मिळाल्याचा उल्लेख केला तो याचमुळे. मी त्यांची अनेक कामं, प्रात्यक्षिकं पहिली आहेत. हस्ताक्षरातून प्रेरणा घेवून क्रिएटिव्हीटी किती वरच्या दर्जाची कलाकृती निर्माण करू शकते याचं श्री पालव यांचं सुलेखन हे बोलकं उदाहरण आहे.
बोकलत, सुंदर सुलेखन.
बोकलत, सुंदर सुलेखन.
भाऊ नमसकर, कार्टून मस्त.
हाताने लिहिण्यातलं व्यक्तिनिष्ठ सुख, समाधान वेगळं हेही खरं >>>>>>मस्त
कॉलेजमध्ये असताना अच्युत पालव यांच्या एका कार्यशाळेत त्यांचे सुलेखन पाहिले आहे.