सारभात आणि मासे! (फोटोसह)

तांत्रिक कारणाने फोटो अपलोड करू शकत नाहीये. लेख खालील फेसबूक ग्रूप वर तुमचा अभिषेक या नावाने पूर्वप्रकाशित आहे. जो माझाच एक आयडी आहे. फोटो तिथे बघू शकता.

https://www.facebook.com/share/p/VN1VoZd8N4XYUU1D/?mibextid=oFDknk

लेख मात्र इथेच वाचा
--------------------------------

सारभात आणि मासे!

श्रावणात सारभात आणि तळलेल्या माश्याच्या तुकडीचा फोटो शेअर करतोय त्याबद्दल क्षमस्व. पण आमच्यात चालते. आम्ही श्रावणात चिकन मटण खात नाही पण मासे खातो. अर्थात हे घरच्यांचे झाले. मी स्वतः मात्र नास्तिक असल्याने मांसाहार आणि देवधर्माचा आपापसात संबंध न जोडता कुठलाही सणवार न जुमानता वर्षभर खातो. आणि देव मानत नसलो तरी एका गोष्टीसाठी देवाचे आभार जरूर मानतो की त्याने मला योग्य घरात जन्माला घातले. कारण मला दारू सिगारेट, गुटखा तंबाखू, पानसुपारी, बिडीकाडी कसलेच व्यसनं नाही. पण सारभाताचे आहे.

हो व्यसन हाच योग्य शब्द आहे, कारण व्यसनात जसे थांबायचे कुठे हे कळत नाही तसे मला सारभात खाताना थांबायचे कुठे हे कळत नाही.
एखादा आवडीचा पदार्थ खाऊन तृप्त झाल्यावर आपण म्हणतो की पोट भरले बाबा पण मन नाही भरले.. पण सारभात खाताना माझे पोट सुद्धा भरत नाही. कळतच नाही अन्न नेमके कुठे जाते. आता हे शेवटचे चार घास म्हणून थोडा थोडा भात घेतो आणि घेतच राहतो, खातच राहतो. गळ्यापर्यंत कधी येतच नाही. मी सारभात खायला बसलो की बायको मुद्दाम शेजारी बसते आणि भाताच्या दर दोन राऊंड नंतर मला थांबायची आठवण करून देते. असे करायला तिला मीच सांगितले आहे. कारण कधीतरी आतड्यावर ताण येऊन ते पटकन फाटेल अशी भीती कायम वाटते. पण प्रत्यक्षात मात्र प्रत्येक वेळी इतके तुडुंब जेवून सुद्धा कधी जळजळ मळमळ एसिडीटी अपचन, कुठलाही त्रास आजवर झाला नाही.

पोटभर जेवून बसलो आहे आणि त्यानंतर सारभाताचे ताट समोर आले तर मी पुन्हा जेवतो. ते ही पूर्ण ताट भरून जेवतो. यात एका शिताचीही आतिशयोक्ती नाहीये. रात्री उशीरा कधीतरी वडील घरी येतात, मला झोपेतून उठवतात, आणि मी त्यांच्यासोबत ताट घेऊन पुन्हा बसतो. माझे जेवण झाल्यावर मुलांना मासे सोलून देताना पुन्हा भूक चाळवते. मी पुन्हा एखादी माश्याची तुकडी घेऊन पुन्हा चार घास पोटात ढकललो. खरेच कळत नाही की कसे आणि कुठे जाते.. आणि एक सारभात मासे सोडले तर माझा स्वभाव सुद्धा हावरा नाहीये.

आंब्याला फळांचा राजा म्हणतात, अवीट फळ म्हणतात. पण प्रत्यक्षात जगात कुठलाही पदार्थ अवीट नसावा. कितीही आवडीचा पदार्थ असला तरी रोज रोज तेच कोण खाणार.. पण मी सारभात खातो. सकाळ संध्याकाळ खातो. सलग तीन चार दिवस खाणे हे तर नॉर्मल आहे माझ्यासाठी पण सलग सात आठ दिवस दोन्ही वेळा म्हणजे सलग १४ ते १५ वेळा जेवणात सारभात मासे खाण्याचा रेकॉर्ड आहे माझा. आमच्याकडे श्रावणात मासे चालतात यामागे कदाचित मीच कारणीभूत असेन. आपल्या घराण्यात माझ्यासारखा सारभात मासेखाऊ जन्माला येणार आहे हे पूर्वजांना आधीच समजले असावे.

जीन्स आणि तंबाखू मळल्याशिवाय मजा येत नाही तसे माश्याची तुकडी तळल्याशिवाय मजा येत नाही. त्यामुळे सार आवडीने खात असलो तरी मी सारातले मासे खात नाही. म्हणून आमच्याकडे माश्यांची डोकी सार करायला वापरतात. तर कधी कोलंबीचे सार करतात. पण सारभातासोबत तोंडी लावायला मासेचं हवेत असा हट्ट नसतो. तसेच सार माश्याचेच हवेत असाही हट्ट नसतो. तांबाटयाच्या सारासोबत सुद्धा फिश फ्राय तितकेच आवडते. तसेच जेव्हा मासे संपतात आणि तरी अर्धा टोप सार शिल्लक राहते तेव्हा पुढच्या दिवशी अंड्याचे आम्लेट, बटाट्याची पिवळी भाजी, कांदा-बटाटा भजी, भाजलेला सुका बोंबील या पैकी कुठलाही एखादा पदार्थ तोंडी लावायला घेऊन तो अर्धा टोप संपवायची हिम्मत मी राखतो.

प्रेमविवाहाचे दुष्परीणाम! दैव देते आणि कर्म नेते!
वर मी देवाचे आभार यासाठी मानले होते की मला योग्य घरी जन्माला घातले. पण जेव्हा माझी वेळ आली तेव्हा मी काय केले? तर एका शाकाहारी मुलीशी लग्न केले.

लग्नानंतर ती मासे खायला शिकली. पण लुटेरी फक्त वाटेकरी झाली. मांसाहारी स्वयंपाक मला स्वतःलाच येत नाहीत तर तिला कुठल्या तोंडाने शिक म्हणून सांगणार होतो. त्यामुळे सारी मदार फिरून पुन्हा आईवरच उरली. आणि ती माझ्या ईतक्या प्रचंड आवडीला सुद्धा पुरून उरली. म्हणूनच आई स्पेशल असते.

मासे आहेत तर पैसे नाहीत, आणि पैसे आहेत तर मासे नाहीत. असे कधी आयुष्यात झाले नाही. म्हणजे लहानपणी पैसे फार नव्हते तरी मासे पोटात जायचे थांबले नाहीत. केक, चॉकलेट, आईसक्रीम असे लाड कधी झाले नाहीत. पण मासे खाताना आर्थिक परिस्थितीही कधी आड आली नाही.

पोटाचा (की आतड्याचा?) एक छोटासा आजार आहे. त्याने गेल्या काही काळात उचल खाल्ली आहे. भूक मंदावली, तर वजन कमी झाले आहे. मागच्याच महिन्यात एक छोटेसे ऑपरेशन सुद्धा झाले आहे. आजारामुळे म्हणा किंवा वाढलेल्या गोळ्यांनी म्हणा, संध्याकाळ झाली की पाण्याचा घोट जरी घेतला तरी थुंकून टाकावासा वाटावे ईतकी घाण चव तोंडाला यायची. दिवसा छान जेवण जायचे. आणि त्यावरच दिवस जायचा. कारण रात्रीचे जेवण बंद झाले होते. आयुष्य भरभरून जगायची आणि अन्नाचा प्रत्येक घास चवीचवीने खाण्याची आवड आहे मला, पण या आजाराने माझा ठाकूर केला होता. नेमके तेव्हाच सारभाताने मला हात दिला.

माहेरी जायचा विकेंड आला. तसे दर दुसर्‍या तिसर्‍या आठवड्याला जातो. पण यंदा आजारपणामुळे आणि मुलांच्या परीक्षांमुळे पाच सहा आठवडे लांबले होते. नेहमीच्या रुटीननुसार शुक्रवारी रात्री निघायचे ते थेट जेवायलाच पोहोचायचे. पण यावेळी आईला जेवण नको म्हणून सांगितले. आईने म्हटले, बरे.. पण आईच ती. पोहोचलो तेव्हा सारभात तयार होता. तांबाट्याचे सार आणि कांद्याची भजी. गेले काही दिवस, सॉरी गेले काही रात्री अन्नावरची वासना अशी उडायची की कित्येक आवडीचे पदार्थ नावडीचे झाले होते. पण सारभात बघून ईतक्या दिवसात पहिल्यांदा रात्रीचे काहीतरी खावेसे वाटले. ते देखील माश्याचे नाही तर साधे तांबाट्याचे सार.. पण सार कधी साधे नसतेच. दोन चार भज्या तोंडी लावायला घेऊन जवळपास टोपभर भात संपवला. म्हटले तर एक छोटासा चमत्कारच होता. ईतके दिवस आजाराने जे मन विटले होते ते अचानक प्रफुल्लित झाले. नैराश्यात आयुष्य संपतेय असे वाटताना जगण्याची नवीन आशा दिसावी असे झाले. जेवण होताच बायकोला फोन लावला आणि तृप्तीचा पहिला ढेकर तिला ऐकवला.

त्यानंतर जी ताणून दिली ते दुसर्‍या दिवशी दुपारीच उठलो. तेव्हा बिछान्याशेजारीच जे फोटोत दिसत आहे ते सारभात आणि माश्याच्या तुकडीचे ताट माझी वाट बघत होते. तिथून मग पुन्हा मागे वळून पाहिले नाही. चल रे बांगड्या टुणून टुणूक, आईकडे जाईन, सारभात खाईन, जाडजूड होईन ही बालपणीची कविता प्रत्यक्षात जगायला सुरुवात झाली. दोन दिवस तिथे खाल्ले आणि अजून चार दिवस पुरेल ईतके सार आईने सोबत दिले. रात्रीचे सुद्धा जेवण जाऊ शकते हा आत्मविश्वास त्या दोन दिवसात परत आला.

या लेखाचेही सार या प्रसंगातच सामावले आहे. तीच कृतज्ञता व्यक्त करायला हा लिखाण प्रपंच केला आहे. मनापासून आभार मानायचे आहेत. आईचे नाही. तिला गृहीत धरण्यातच या नात्याची मजा आहे. पण तिच्या हातचे आपल्याला सारेच आवडते म्हणून सारभाताला सुद्धा गृहीत धरले होते. पण आईच्या हातचाही एक पदार्थ असा असतो, ज्यापलीकडे जगात भारी काहीच नसते. माझ्यासाठी तो पदार्थ तिच्या हातचे सारभात आणि मासे आहेत हे पुन्हा एकदा नव्याने समजले.

तुझे लग्न एखाद्या कोळीणीशीच लाऊन द्यायला हवे ईथपासून, तुझे घर समुद्रातच बांधायला हवे, ते तुझ्या अंगात रक्त वाहते की सार ईथवर पीजे ऐकत मी लहानाचा मोठा झालोय. त्याला जबाबदार सुद्धा मीच आहे. कारण हलवा म्हटले की मला गाजरका नाही तर हलवा मासाच आठवतो, आणि सूरमयी शामला अगदी कालपरवा पर्यंत मी सुरमई समजत होतो. जेव्हा Crohn's Disease म्हणून माझ्या आजाराचे निदान डॉक्टरांच्या तोंडून ऐकले तेव्हा देखील अरे वाह Prawns, नाव तर मस्त आहे, असेच त्यांना म्हणालो होतो.

पण जोक्स द अपार्ट, आज एक गोष्ट मला समजली आणि ज्यांना पुर्ण लेख वाचूनही समजले नसेल त्यांच्यासाठी म्हणून ईंग्लिशमध्ये सांगतो,
सारभात अ‍ॅण्ड फिश, ईजे नॉटए जस्ट फूड... ईट्स ॲन इमोशन!

- तुमचा अभिषेक