गुप्तहेर रॉबिन आणी कुटीरोवांचं शस्त्र - भाग १

आढ्याला करकर आवाज करत फिरणाऱ्या पंख्याकडे पाहत आपल्या दोन्हीही तंगड्या टेबलावर ठेवून रॉबिन आपल्या खुर्चीमध्ये रेलून बसला होता. दोन्ही हात डोक्यामागे बांधून शून्यात पाहत असल्याप्रमाणे तो वर फिरणाऱ्या पंख्याकडे मलूल पणे पाहत होता. त्याचा समोरच्या टेबलावर टेलीफोन, चहाचा कळकट कप आणि सिगरेटची काही थोटके रॉबिनप्रमाणेच मलूल पडलेली होती. तसं पाहायला गेलं तर या छोट्याशा घरात रॉबिन एकटाच राहत होता. मागे झोपायची एक खोली तिथे एक बेड, कपाट, त्याला चिटकुनच न्हाणीघर आणि पुढे हॉल मध्ये एक टेबल आणि २ खुर्च्या काही लोखंडी पेट्या एवढाच काय तो ऐवज होता.

रॉबिन हा पेशाने एक गुप्तहेर होता, शहरातील बरीच किचकट आणि पोलिसांच्या डोक्याला ताण किंबहुना डोकेदुखी ठरलेली गुन्हेगारी प्रकरणे रॉबिनने त्याचा बुद्धीकौशल्याने सोडवलेली होती. शहरातील पोलीस रॉबिनला खूप मानत असत. असं जरी असलं तरी मागच्या काही दिवसापासून या हुशार गुप्तहेरावर माशा मारायची वेळ आलेली होती. बरेच दिवस एकही काम रॉबिनकडे आलेलं न्हवत त्यामुळेच दिवसभर मलूल पणे पंख्याची होणारी घरघर पाहत दिवस काढायची त्याचावर वेळ आलेली होती आणि त्याला त्या गोष्टीचा कंटाळा आलेला होता. नाही म्हणायला काही दिवसांपूर्वी एका माणसाने रॉबिनला फोन लावून आपली पत्नी अचानक गायब झालीय तिचा शोध घेऊ शकाल काय? अस विचारलं होतं. असलं क्षुल्लक प्रकरण आपण हाताळत नाही तुम्ही पोलिसात तक्रार करा असं म्हणून रॉबिन फोन ठेवणारच होता पण बरेच दिवस कोणतच काम हाताशी नसल्याने आणि कामाशिवाय नुसतं बसून कंटाळा आल्यामुळे आणी डोक्याला देखील काहीतरी चालना मिळावी या उद्देशाने त्या माणसाला रॉबिन ने नाईलाजास्तव होकार दिला होता. आणि दुसर्या दिवशी मस्तपैकी जाकेट्, बूट आणि इतर आवश्यक गोष्टी घेऊन रॉबिन त्या माणसाला भेटायला जाणार होता एवढ्यात त्या माणसाचा फोन आला आणि त्याने सांगितल कि त्याची पत्नी परत घरी आलीय, नवरा बायकोमध्ये भांडण झाल्यामुळे त्याची पत्नी रुसून तिच्या मैत्रिणीकडे आपल्या नवऱ्याला न सांगता राहायला गेली होती. पण आत्ता मी माघारी आलीय. तिचा रुसवा पण गेलाय आणि आत्ताच तिला मी चहा पण टाकायला सांगितला, तेव्हा तुम्ही आता तिला शोधायला जायची तसदी घेऊ नका. त्याने असं सांगताच काहीही नं बोलता चिडून रॉबिन ने फोन ठेवला.

शीट.. या बायका अशा कशा न सांगता गायब होतात आणि होतात त्या होतात वर अचानक माघारी घरी पण येतात, असं रॉबिन चिडून मनातच म्हणाला होता.

बऱ्याच दिवसांनी एक क्षुल्लक का होईना काम हाती आलेलं होतं, ते पण असं निसटून गेलं. हाती आलेलं क्षुल्लक का होईना वेळ घालवायला उपयुक्त असलेलं प्रकरण हातचं गेल्याने त्याची चिडचिड झालेली होती. आज त्याला परत तो प्रसंग आठवला आणि उगाचच तो स्वतःवर चिडला आणि हाताची मुठ टेबलावर आपटली. काही वेळाने त्याने पटकन खिशातल्या सिगारेटच्या पाकिटातून एक सिगारेट काढली आणी ती सिगारेट पेटवणार तेवढ्यात त्याला कसलीतरी आठवण झाली आणी खुर्चीवरून उठला आणी दाराजवळ जात त्याने समोरच्या घरात कामाला असलेल्या कामवाल्या पोराला हाक मारली. समोर कामाला असेलला तो पोरगा रॉबिनच्या दारात आला न आला तोच रॉबिनने त्याला कोपऱ्यावरच्या चहाच्या टपरीवरून एक चहा आणायला सांगितला. तो पोरगा शांतपणे निघून गेला आणि काही वेळातच कामवाल्या पोराने चहा आणला, चहा आल्यानंतर रॉबिनने सिगरेट पेटवली, सिगरेटचे काही झुरके मारल्यानंतर त्याला जरा बऱ वाटलं होतं. आणि शांतपणे तो परत खुर्चीवर जाऊन बसला.

इन्स्पेक्टर देशमुखांना फोन लावून काही जबरदस्त गुन्हेगारी प्रकरण आलेलं आहे का? असं त्याला फोन लाऊन परत एकदा विचारावस वाटलं. पण नंतर त्याने तो विचार मनात आला तसा झटकला. कारण सारखी सारखी अश्या प्रकारची चौकशी करून त्याला कंटाळा आलेला होता. कारण इन्स्पेक्टर देशमुख फोनवर त्याला एकच उत्तर देत होते कि “ रॉबिन सध्यातरी तुझं बुद्धिकौशल्य पणाला लावायची गरज असलेलं एकही प्रकरण आलेलं नाहीये, आणि आलंच तर नक्कीच आम्ही तुला बोलावू”.

पोलीस खात्यातील इन्स्पेक्टर देशमुख आणि रॉबिन यांचं खूप चांगलं जमायचं. बऱ्याच क्लिष्ट प्रकरणात इन्स्पेक्टर देशमुखांना रॉबिन ने मदत केलेली होती. शहरातील सोन्याचा दुकानांमधील रात्री पडणारे दरोडे म्हणा वा शहरातील प्रसिद्ध उद्योगपतींचा त्यांचाच कार्यालयात झालेला मृत्यू म्हणा. बऱ्याच गुन्हेगारी घटना जिथे पोलिसांची मती सुद्धा कुंठीत झालेली होती तिथे रॉबिन ने आपल्या असामान्य बुद्धीमतेच्या जोरावर त्या प्रकरणांचा उलगडा केलेला होता. काही खाजगी प्रकरणात देखील लोक रॉबिन ला बोलावत असतं जसं कि एका जमीनदाराच्या घरात दिवसाढवळ्या झालेली २० तोळे सोन्याची चोरी जी घरातल्या त्यांचा मेहुण्यानेच केलेली होती. पुराव्यानिशी रॉबिनने सिद्ध केली. आणि त्यावर खुश होऊन जमीनदाराने रॉबिन ला त्यातले २ तोळे सोने देऊ केले होते. त्या नंतर नलगेकर कुटुंबात झालेल्या दुहेरी हत्याकांडाचे दोषी सुद्धा रॉबिन मुळेच गजाआड गेले होते. त्यामुळेच फक्त इन्स्पेक्टर देशमुखांचाच न्हवे तर संपूर्ण पोलीस खात्याचाच रॉबिनच्या बुद्धिमत्तेवर विश्वास होता. आत्ता रॉबिन राहत असलेलं घरदेखील रॉबिनला देशमुखांच्या ओळखीमुळेच मिळालं होतं, दोघांमध्ये मैत्रीपूर्ण संबंध होते.

रॉबिन च्या पूर्वइतिहासाबद्दल बोलायचं झालं तर, रॉबिन ला कोणाचाच आगापीछा न्हवता. रॉबिन अनाथालयात वाढलेला एक मुलगा नंतर तो ६ वर्षाचा झाला असताना एका मुल नसलेल्या मध्यमवर्गीय ख्रिश्चन दाम्पत्याने रॉबिनला दत्तक घेतलं. त्याला रॉबिन हे नाव देखील त्यांचीच दिलं. लहानपणापासूनच रॉबिन हुशार आणि कुशाग्र बुद्धिमत्ता असलेला मुलगा होता. रॉबिनला बुद्धीकौश्ल्याचे खेळ खेळण्यात विशेष रस असायचा. त्याची बुद्धिमत्ता पाहून त्याचा मानलेल्या वडिलांनी त्याला बुद्धीबळ खेळायला शिकवलं होतं काही दिवसातच त्या खेळात रॉबिनने प्राविण्य मिळवले होते. विलक्षण बुद्धिमत्ता असलेल्या रॉबिनची त्या दाम्पत्याने खूप काळजी घेतली, त्याचावर माया केली. यशस्वीपणे त्याचं शिक्षण पूर्ण केलं. रॉबिन ला विविध गोष्टी शिकण्याची आवड होती. कॉलेज ला असतानाच रॉबिन इंग्लिश, हिंदी, मराठी, तेलुगु, गुजराथी तसेच जर्मन आणि फ्रेंच या भाषा अभ्यासल्या आणी अस्खलित पणे बोलायला आणी लिहायला शिकला, त्या भाषांचे साहित्य वाचले. नाटक आणी अक्टिंग मध्येसुद्धा त्याला रस होता. बौध्दिक गणिते आणी कोडी सोडवणे ह्या गोष्टी तर रॉबिनच्या हातचा मळ होता. खेळामध्ये त्याची विशेष रुची न्हवती. रॉबिन च्या मानलेल्या आई वडिलांना त्याचा खूप अभिमान होता. पण काळाच्या मनात काय होते माहित नाही, एका दुर्दैवी अपघातात त्या ख्रिश्चन दाम्पत्याचा मृत्यू झाला आणि रॉबिन परत एकदा पोरका झाला. त्या दाम्पत्याची मागे संपत्ती अशी काहीच न्हवतीच, नातेवाईक सुद्धा न्हवते. जी होती न्हवती ती संपत्ती म्हणजे बँकेमधील काही रक्कम आणि राहतं घर विकून त्यांची मिळालेली रक्कम रॉबिनने अनाथालयात दान केली कारण आपल्या मानलेल्या आईवडिलांच्या उर्वरित संपत्तीवर त्याला हक्क सांगायचा न्हवता. स्वतःच नशीब आजमावायला एकटाच आयुष्याचा मार्गावर चालायला त्याने सुरुवात केलेली होती.

असा हा हुशार गुप्तहेर रॉबिन दिवसेंदिवस कामाव्यतिरिक्त घरी बसून कंटाळलेला होता. रात्रीनंतर दिवस उजाडला कि तो दिवस अक्षरशः खायला उठायचा. दिवस निरस पद्धतीने चाललेले होते. आकाशातील उंच उडणारा पतंग दुसऱ्या पतंगाच्या मांजाने कापल्यानंतर जसा तुटून भरकटत जमिनीकडे येऊ लागतो तशी काहीशी अवस्था रॉबिनची झालेली होती. आणी तशा अवस्थेतच रॉबिन आत्ता त्याचा खुर्चीवर कलंडलेला होता. आता आज वेळ घालवायला काय करावे? असा प्रश्न त्याला भेडसावत होता. आज कोठेतरी बाहेर फेरफटका मारून येउयात, जेणेकरून आजचा दिवस अगदीच निरस जाणार नाही. असा त्याचा विचार चाललेला होता. संध्याकाळ उलटून गेली होती, रॉबिन बाहेर जाण्याचा विचार करत बसलेला असतानाच समोरच्या घरात काम करणारा तो पोरगा ज्याने मगाशी रॉबिन ला चहा आणून दिला होता रॉबिनच्या घरात हॉलमध्ये आला. रॉबिन डोळे मिटून हात डोक्यामागे घेऊन शांतपणे खुर्चीवर बसलेला असल्याचे पाहून तो पोरगा हळू आवाजात म्हणाला.

“ दादा, हॉटेलमालक उधारी मागत होता. “
त्याचा आवाजासरशी रॉबिन चे डोळे उघडले, आणि हम्म असं आवाज काढून परत डोळे मिटून आपल्या विचारात गढून गेला.
रॉबिनचं अस बेफिकीर वर्तन पाहून तो पोऱ्या जरा मोठ्याने म्हणाला ” दादा, चहाची उधारी मागत होता तो, ती फेडल्याशिवाय परत चहा देणार नाही असं म्हणाला. आणि रॉबिन च्या उत्तराची वाट पाहू लागला.

त्याचा असा मोठ्या आवाजातला स्वर पाहून रॉबिनने डोळे उघडले आणी चरफडतच तो म्हणाला “ हो रे.. ऐकू आलं मला. देईन त्याची उधारी, आधी काम येउदेत एखादं. साला इथे काम आलेलं नाहीये अजून आणि आले हे लोक उधारी मागायला.” असं म्हणून रॉबिन खुर्चीवरून उठला आणीआतमधल्या खोलीत गेला.

“माझावर का ओरडतोय .. मी काय करू दादा....मला जे त्याने सांगितलाय ते मी तुला सांगतोय “ रॉबिन सारखाच बेफिकिरीचा स्वर काढून तो पोऱ्या म्हणाला.
“ हो हो कळल मला ... असं म्हणत मान डोलवत पाण्याने भरलेला ग्लास घेऊन रॉबिन बाहेर आला, आणी ग्लासातील पाणी गटागटा संपवत त्याने ग्लास टेबलावर ठेवला. आणि सावकाशपणे खुर्चीवर बसला.
तो पोरगा रॉबिनकडे पाहत तसाच उभा असलेला पाहू रॉबिनने हातानेच ‘आता काय झालं’ अशी खुण केली. तेव्हा तो पोरगा म्हणाला “ दादा... मला बुद्धिबळ कधी शिकवणार आहेस तू ?
“ अरे हो शिकवीन मी ... “ रॉबिन खुर्चीवर जरा आरामात बसत म्हणाला.
“ नुसतं हो हो .. म्हणतोयस पण कधी शिकवणार “ तो पोरगा तोंडाचा चंबू करून रॉबिन च्या अंगचटीला येऊन म्हणाला.
रोबिनने चेहऱ्याचे वेडेवाकडे भाव करत सुस्त चेहऱ्याने वर मान केली आणि म्हणाला. “ हे बघ, सध्या दिवस खूप वाईट चाललेले आहेत, हाताशी काम नाही आणी माझाजवळ जो बुद्धिबळाचा सेट आहे त्यामधील एक उंट, दोन घोडे आणि काही प्यादे त्यांचे सैन्य सोडून कोठेतरी फरार झालेले आहेत. त्यामुळे तो उरलेला अर्धवट सेट काही कामाचा नाही आता, मला काम मिळालं कि काही पैसे हाताशी येतील तेव्हा नवीन सेट आणून तुला त्या नवीन बुद्धीबळाच्या पटावर मला छान शिकवता येईल.

रॉबिन च्या बोलण्यावर नाराज होत पोरगा म्हणाला “ म्हणजे अजून वेळ लागणार तुला ...” असं म्हणून तो पोऱ्या रॉबिनला अजून काहीतरी म्हणणार एवढ्यात .......

टेबलावरचा टेलीफोन खणाणला.. त्या टेलीफोनकडे पाहत आत्ता या वेळी कोणाचा फोन असेल असा विचार करतच रॉबिन ने चपळाईने फोनचा रिसिवर उचलला.

“ हेलो रॉबिन... समोरून आलेला चितपरिचित आवाज ऐकून रॉबिन जरासा मनातून सुखावला.”
“ हेल्लो देशमुख, बोला .. असं म्हणत स्मितहास्य करत रॉबिन ने समोर उभा असलेल्या पोऱ्याला हातानेच खुण करून बाहेर जाण्यास सांगितले. कारण फोन इन्स्पेक्टर देशमुखांचा असल्याने कामदेखील तितकंच म्हत्वाचच असणार त्याशिवाय देशमुख स्वताहून फोन करणार नाहीत, हे ओळखून रॉबिन ने त्या पोराला बाहेर जाण्यास सांगितलं. रॉबिन चा इशारा पाहून ते पोर देखील मनातून काहीसं खट्टू होऊन काहीतरी पुटपुटत बाहेर निघून गेलं. तो पोरगा जाताच रॉबिनने लक्ष टेलीफोनवर केंद्रित केलं
“ रॉबिन वेळ आहे ना तुला आत्ता... म्हणजे कामात तर नाहीस ना ?” देशमुख फोनवर घाईघाईत म्हणाले.
“ मस्त चेष्टा करताय तुम्ही देशमुख .. अहो सकाळपासून निवांतच आहे मी, किंबहुना कित्येक दिवसांपासून निवांतपणाच चालू आहे ...” रॉबिन हसत हसत म्हणाला.
पण रॉबिन च्या या उत्तरा नंतर त्याला पुढे अजून काही बोलू न देता लगेचच देशमुख त्याला म्हणाले “ मग ऐक आत्ता जसा आहेस तसा सांगतोय त्या पत्त्यावर लगेचच ये ... “

देशमुखांची बोलण्याची गडबड ऐकून रॉबिन ने कान टवकारले. आणि रॉबिन ने देशमुखांनी सांगितलेला पत्ता लिहून घेतला आणि विचारले कि नक्की काय झालंय. त्यावर “ एक गुंतागुंतीच प्रकरण आहे, रॉबिन लवकर ये...” एवढच सांगून देशमुखांनी फोन ठेवला.
फोन खाली ठेवून रॉबिन विचारमग्न झाला. गुंतागुंतीच प्रकरण आहे एवढच सांगून देशमुख यांनी फोन ठेवला होता. रॉबिनचं कुतूहल जागृत झालेलं होतं. नक्की काय बऱ घडलं असेल असा विचार करतच त्याने बाहेर जायच्या तयारीला सुरुवात केली अंगावर जाकेट, खाली जीन्स, पायात बूट घातले. आणि जाकेट च्या आतल्या खिशात महत्वाच्या नोंदी करण्यासाठी लागणारी डायरी आणि छोटंसं पेन व्यवस्थित ठेवल्याची खात्री करून बर्याच दिवसांनी व्यवस्थित केसं विंचरून तो निघण्यास तयार झाला.

घराबाहेर पडल्यावर घराजवळ उभ्या केलेल्या आपल्या दुचाकीला किक मारली, काही वेळातच दुचाकीवरून वरून रॉबिन देशमुखांनी दिलेल्या पत्त्यावर पोहोचला. समोर एक दुमजली इमारत होती, ती इमारत कोणती आहे हे ओळखायला रॉबिन ला वेळ नाही लागला. ते शव विच्छेदन करण्याचं ठिकाण होतं, कोणाचा संशयास्पद रित्या मृत्यू आढळून आल्यास विशेषतः खुनासारख्या प्रकरणात, ते शव इस्पितळातून या विभागात आणलं जायचं आणि इथेच शवविच्छेदन आणि इतर रासायनिक चाचण्या पार पडायचा. तशा रासायनिक चाचण्या करणारी विशेष प्रयोगशाळा देखील इथे होती. रात्रीचे ८ वाजले होते. रॉबिन ने आपली दुचाकी पार्किंग मध्ये लावली आणि मुख्य दरवाजातून आत आला. रात्र झाल्यामुळे आणि कार्यालयीन कामकाज संपल्याने स्टाफ जास्त जास्त असा न्हवताच. मुख्य दरवाजाच्या आतमध्ये जिन्यापाशी एक हवालदार रॉबिनचीच वाट होता रॉबिन आतमध्ये आल्याचं त्या हवालदाराने पाहिलं आणी आपल्यामागे येण्यास खुणावले. रॉबिन शांतपणे त्या हवालदाराच्या मागे चालू लागला. तो हवालदार बाजूचा जिना चढून वर जाऊ लागला रॉबिन देखील त्याचामागे जिना चढू लागला. वर पोहोचल्यावर एक मोठा लांबरुंद व्हरांडा लागला तिथून पुढे तो हवालदार चालू लागला, त्यामागोमाग रॉबिन इकडेतिकडे पाहत शांतपणे चालत होता. इथे इतर कोणीही कर्मचारी किंवा कसली हालचाल दिसतं न्हवती. आजूबाजूला काही खोल्या होत्या जिथून कसलेतरी विचित्र रासायनिक वास येत होते त्या खोल्यांजवळून जात ते दोघेही पुढे आले. काही वेळातच हवालदाराने रॉबिनला त्या व्हरानड्याच्या दुसऱ्या टोकाला एका खोलीपाशी आणले आणि ते दोघे त्या खोलीच्या आतमध्ये गेले.
आतमध्ये काही पावले टाकताच बाजूला त्यांना एका टेबलाजवळ खुर्चीत इन्स्पेक्टर देशमुख बसलेले दिसले वयाने ते रॉबिन पेक्षा काही वर्षांनी मोठे असतील, चेहरा रुबाबदार आणि खांदे रुंद. ओठांवर काळ्याभोर मिशा. त्यांचा बाजूला एक हेड कॉन्स्टेबल चेहरा मक्ख करून जबरदस्तीने बांधल्यासारखा उभा होता. टेबलाच्या दुसर्या बाजूला खुर्चीत एक पांढऱ्या रंगाच्या एप्रन मध्ये पुरुष डॉक्टर हाताची मुठ हनुवटीवर ठेवून बसला होता. आणि त्याच्या जवळ तशाच पांढर्या एप्रन मध्ये एक लेडी डॉक्टर एप्रन च्या खिशात हात घालून उभी होती, आणी बाजूला २-३ उभी कपाटे होती. त्या उभट कपाटांचे कप्पे उघडून आतमध्ये काहीतरी शोधाशोध करत असलेला डॉक्टरांचा एक मदतनीस काम करत होता. असा सगळा लवाजमा तिथे उपस्थित होता. रॉबिन आणि हवालदार आतमध्ये येताच सगळ्यांचा नजर त्यांचाकडे वळल्या.

“ ये रॉबिन बसं... जवळच्या रिकाम्या खुर्चीकडे निर्देश करत इन्स्पेक्टर देशमुख म्हणाले.

“ बसायचं राहूद्यात, आधी त्या स्त्रीचा मृतदेह कुठेय तो दाखवा मला “ रॉबिन आजूबाजूला पाहत निर्विकार चेह्याने म्हणाला.

रॉबिन च्या या वाक्याने उपस्थित सगळेजण चाटच पडले. समोर बसलेले डॉक्टर्स पण आश्चर्य वजा कुतूहलाने त्याचाकडे पाहत होते. मक्ख चेहऱ्याचा कॉन्स्टेबलने तशाच मक्ख्पणे रॉबिन कडे पाहिलं. कपाटाच्या कप्प्यांमध्ये शोधाशोध करणारा मदतनीस सुद्धा काम सोडून तोंड वासून रॉबिन कडे पाहू लागला. काही क्षण असेच शांततेत गेले.

“ रॉबिन तुला कसं कळल कि आम्ही तुला एका स्त्रीचा मृतदेह दाखवण्यासाठी बोलावलं आहे, अर्थात या इमारती मध्ये येतानाच तुला कळल असेल कि हि इमारत शव विच्छेदन करण्याचं ठिकाण आहे. पण मृतदेह स्त्रीचाच आहे हे एवढं खात्रीपूर्वक कस कळलं तुला. आणी अजून कोणालाही या बाबत माहिती नाही कारण या डॉक्टरांच्या समक्षच या इमारती मधून मी तुला मगाशी फोन केला होता. “ इ. देशमुख करत म्हणाले.

“ एवढं काही विशेष नाही त्यात. फक्त काही तर्क लावले आणि तो तर्क बरोबर बसतोय का हे पडताळत गेलो आणि मला समजलं रॉबिनने शांतपणे इकडे तिकडे पाहत उत्तर दिलं.

“ हो रॉबिन तुझी काम करण्याची पद्धत मला माहित आहे, पण तू हे तर्क कसे लावलेस हे जाणून घेण्याची मला इच्छा आहे. आणी अर्थात डॉक्टर्सना सुद्धा असेलच “ देशमुख समोरच्या डॉक्टर्स जोडी कडे पाहत म्हणाले. ते दोन्ही डॉक्टर्स अजूनही आश्चर्याने रॉबिन कडे पाहतच होते. त्यांचे चेहरे पाहून रॉबिनला वाटलं कि यांना आपण हे तर्क कसे लावले हे सांगितल्याशिवाय तो मृतदेह काही पाहू देणार नाहीत. म्हणून रॉबिन म्हणाला.

“ठीक आहे, सांगतो. मी जसा हवालदार साहेबांसोबत मुख्य दरवाज्यातून जिन्याने वर आलो. आजूबाजूला कर्मचारी कोणीच दिसत न्हवते म्हणजे निश्चितपणे त्यांचा ड्यूटी चा वेळ संपला असल्याने ते निघून गेले होते. व्हरानड्याच्या आजूबाजूला प्रयोगशाळांच्या खोल्या ओलांडून पुढे आलं कि डावीकडे आतमध्ये एका बाजूला पुरुष शवगृहांचे आणि उजवीकडे स्त्री शवगृहांचे कप्पे अशा पाट्या देखील तिथे आहेत. समोर येताच आपण इथे आहोत ती शव विच्छेदनाची खोली. या खोलीच्या दरवाजाबाहेर उजव्या भिंतीजवळ एक स्ट्रेचर उभा आहे जो शव कप्प्यांमधून शव नेण्याआणण्यासाठी वापरला जातो. स्त्री शव कप्प्यांच्या बाजूने शव आणून शव आत ठेवून तो स्ट्रेचर बरोबर खोलीबाहेर उजव्या बाजूलाच ठेवला आहे. ज्या बाजूला स्त्री शव शव कप्पे जवळ आहेत.” रॉबिनकडे पाहत सगळेजण शांतपणे पाहत ऐकू लागले.

रॉबिन पुढे बोलू लागला – आत मध्ये येताच मला पुरुष डॉक्टर्स सोबत एक लेडी डॉक्टर्स पण दिसली. ज्यातून मी असा अंदाज बांधला कि स्त्रीच्या शवविच्छेदना साठी लेडी डॉक्टर सोबत असणे गरजेचे आहे त्यामुळे इथे महिला डॉक्टर असावी. हवालदारासोबत जेव्हा खोलीत प्रवेश केला तेव्हा दरवाजाच्या जवळ कचऱ्याची एक मोठी टोपली आहे ज्यात लांबच्या लांब केसांचे पुंजके दिसले, ते केस बाई चे असावेत असं दिसतं, कारण एवढे मोठे पुंजके पुरुषांचे नसतात. अर्थात काही पुरुष असतात जे मोठे केस ठेवत असतात, पण स्ट्रेचर ची जागा आणि लेडी डॉक्टर ची उपस्थिती या दोन गोष्टी शव हे स्त्रीचं असण्याकडे निर्देश करत होत्या त्यामुळे केसांचे पुंजके स्त्रीचे असण्याबाबत खात्री देता येते.
रॉबिन च्या सांगण्याने डॉक्टर्स सकट सगळेच चकित झाले. रॉबिन ची काम करण्याची पद्धत पाहूनच रॉबिन खरच एक हुशार गुप्तहेर आहे असा त्यांना विश्वास वाटला.

“ तर आता मला त्या स्त्रीचं शव दाखवाल का तुम्ही ? माझा अंदाजानुसार शवाच्या डोक्याचा आसपास गळ्याचा वरच्या भागात कुठेतरी तुम्ही शवाचे निरीक्षण करत होतात कारण कचऱ्याचा पेटीतील केसांचे मोठाले पुंजके पाहता नक्कीच तिथे एखादी जखम किंवा घाव असण्याची शक्यात आहे ते व्यवस्थित पाहण्यासाठीच ते केसं तुम्ही कापले असणार यात शंकाच नाही. रॉबिन अगदी शांतपणे म्हणाला”
काही क्षण परत शांततेत गेले. कोणीही एक अक्षरही बोललं नाही.
“ हेल्लो मिस्टर रॉबिन, पोलिसांकडून तुमचं नाव ऐकून होते आज तुमचा भेटीचा प्रत्यक्ष योग अशा प्रकारे आला याचा खरंच आनंद झाला ‘ एप्रन घातलेला डॉक्टर शांततेचा भंग करत खुर्चीतून उठला आणि त्याने रॉबिन शी हात मिळवला. रॉबिन ने हसून हस्तांदोलन केलं.

त्या डॉक्टर ने आता जास्त वेळ न दवडता बाजूच्या लेडी डॉक्टरला रॉबिन ला घेऊन आतल्या बाजूला जिथे शव होतं तिथे घेऊन जायला सांगितलं. त्याप्रमाणे ती लेडी डॉक्टर रॉबिन सोबत आत वळाली. तिच्या मागोमाग पुरुष डॉक्टर आणि देशमुख आतमध्ये जात असताना देशमुखांनी त्या पुरुष डॉक्टरच्या दंडाला स्पर्श करून त्यांचा कानाजवळ तोंड नेलं आणि म्हणले ” सांगितलं होतं नं मी कि एकवेळ आम्हा पोलिसांच्या नजरेतून काही गोष्टी निसटतील पण रॉबिन च्या नजरेतून गोष्टी निसटण अवघड आहे. त्याचा नजरेतून सावज एव्ह्या सहजासहजी निसटत नाही “

देशमुखांच्या या खुसपूसण्यावर तो डॉक्टर फक्त मान डोलावून त्यांचाकडे पाहत हसला. सगळेजण आतमध्ये जिथे शव विच्छेदन करतात त्या भागात आले. एका दगडी टेबलासारख्या आकाराच्या कट्ट्यावर एक शव पांढरे कापड टाकून ठेवण्यात आलेले होते. बाजूला एक बेसिन आणि एका स्टेनलेस स्टीलच्या प्लेट मध्ये काही वैद्यकीय हत्यारे होती. बाजूला हिरव्या रंगाचे पडद्यांचे आवरण होते.
सगळेजण त्या शवाजवळ आले. लेडी डॉक्टर ने शवावरचा तोंडाजवळचा भाग दूर केला. आणि मानेच्या उजव्याबाजूला निर्देश करत म्हणाली “ हिच ती जागा आहे जिथे मृत व्यक्तीला इजा पोहोचली आहे” लेडी डॉक्टर एवढ बोलून बाजूला झाली. रॉबिनने स्वतः पुढे होऊन त्याने ती जागा न्याहाळायला सुरुवात केली, रॉबिन ज्याप्रमाणे तर्क लावला होता अगदी तसचं मृत व्यक्तीच्या उजव्या कानाच्या मागच्या बाजूला काळसर पडलेला भाग होता, डॉक्टर्स नी डोक्याच्या त्या बाजूचे काही केसं त्या व्रणाच्या निरीक्षणासाठी कापून काढलेले होते. रॉबिन अगदी बारकाईने ती जागा न्याहाळत होता, मानेच्या बाजूला आणि कानामागे जवळपास चांगलाच मोठा काळा चट्टा पडलेला होता जणूकाही एख्याद्याने जड वस्तूने मारले असता त्या जागेवर मुकामार बसून सूज आल्यावर दिसेल तसा काहीसा हा भाग दिसत होता. रॉबिन मानेजवळचा तो भाग व्यवस्थित निरखून पहिला परत जरासा २ पाऊले मागे लांब जाऊन उभा राहिला तिथून निरीक्षण केले आणि परत शवाच्या जवळ आला.

“ शव प्रथम इथे आणलेला असताना हा चट्टा एवढा मोठा न्हवता नंतर तो एवढा मोठा दिसू लागला” पुरुष डॉक्टर ने बोलायला सुरुवात केली. रॉबिन आपलं निरीक्षण करतच डॉक्टरांच म्हणण ऐकत होता.

डॉक्टर पुढे बोलू लागले -“ मृत व्यक्तीला काल जेव्हा शव विच्छेदनासाठी आणलं तेव्हा हा चट्टा दिसून पण येत न्हवता, नंतर जेव्हा आज सकाळी शव विच्छेदनासाठी शव तपासायला सुरुवात केली तर आज तो चट्टा चांगलाच मोठा झालेला दिसत होता. सगळ्या तपासण्या आणि शव विच्छेदनासाठी लागणाऱ्या सगळ्या चाचण्या पूर्ण केल्यानंतर आम्हाला एवढचं समजतंय कि मृत व्यक्तीच्या शारीरिक क्रिया बंद पडून त्यांचा मृत्यू झालेला आहे. आणी इतर कोणत्याही ठिकाणी कसलाही घाव किंवा झटापटीच्या खुणा दिसत नाहीयेत. याच घावामुळे जो आपल्याला डाव्या कानामागे दिसतोय या महिलेचा मृत्यू झालेला आहे ” एवढ बोलून डॉक्टर शांत झाला आणि रॉबिन कडे पाहू लागला.

“ ओह्ह.. असं आहे तर ...” रॉबिन त्या मृत महिलेच्या शवाकडे पाहत कुजबुजला.
“ तुला काय वाटतंय रॉबिन “ इ. देशमुखांनी रॉबिनला विचारलं.
“ मला एक सांगा डॉक्टर मृत्यूची वेळ काय होती” रॉबिन ने देशमुखांकडे न पाहता डॉक्टरांना विचारलं.
“ साधारण संध्याकाळचे साडेसहा ते साडेसात हि वेळ असावी” डॉक्टर उत्तरले.
“ ओके, आणी शव इथे कधी आणण्यात आले? “ रॉबिन परत प्रश्न विचरला.
“ साधारण रात्री ९ च्या सुमारास” डॉक्टर म्हणाले.
“ म्हणजे त्यावेळी तुम्ही हजर न्हावतात, कारण तुमच्या ड्यूटी ची वेळ संपलेली असेल बरोबर” रॉबिन म्हणाला.
“ अं...हो मी सहा च्या दरम्यानच इथून निघतो” डॉक्टरांनी माहिती दिली.
“ आणि हा डाग जो आत्ता दिसतोय तुम्हाला किती वाजता दिसला ? “
“ दुसर्या दिवशी सकाळी ड्यूटीवर इथे आलो तेव्हा म्हणजेच साधारण १० वाजता” डॉक्टर म्हणाले.
“ ओह्के.. म्हणजे रात्रीमध्ये हा डाग प्रकट झाला म्हणायचा “? रॉबिन शंकेच्या सुरात स्वतःशीच पुटपुटला.
नंतर रॉबिन इन्स्पेक्टर देशमुखांना म्हणाला “ हा देशमुख आता मला सविस्तरपणे प्रकरण काय आहे ते सांगा. “

त्यावर देशमुखांनी सांगायला सुरुवात केली. –
“ आम्हाला काल रात्री ८ वाजण्याचा सुमारास एक फोन आला कि आगरकर रोड पासून पुढे शहराच्या थोडं वाजूला असेलेल्या देसाईंच्याच्या वाड्यावर एका महिलेचा मृत्यू झालाय, त्या महिला म्हणजेच मालती सरदेसाई त्या वाड्याच्या मालकीण, घटनास्थळी मी दोन हवालदार आणी एक सिनिअर पोलीस घेऊन गेलो, वाड्यामध्ये आत जिथे मृतदेह होता तिथे जाऊन पाहिलं तर मालतीताई यांचा देह त्यांच्याच खोलीमध्ये जमिनीवर निष्प्राण पडलेला होता. खोलीतील आजूबाजूच सामान अगदी आहे तसचं होतं. कसलीही चोरी किंवा मरतेवेळी केलेली झटापट असलेली जाणवत न्हवती. वरवर पाहता हृदयविकाराच्या झटक्याने हा मृत्यू आलेला असावा असं वाटत होतं. पोलिसांनी दखल देण्याइतपत काही हा मामला वाटत न्हवता. “ इ देशमुख काही सांगणार एवढ्यात रॉबिन ने त्यांना मधेच तोडले.

“ तुम्हाला या घटनेसंदर्भात माहिती देण्यासाठी फोन कोणी केला होता? रॉबिन शांतपणे खली मान घालून ऐकत असताना मधेच त्याने देशमुखांना हा सवाल केलेला होता.
“ आम्हाला फोन डॉक्टर पाटील यांनी केला होता जे देसाई यांचे फामिली डॉक्टर आहेत. वाड्याच्या जवळपासच ते राहतात, मालतीताई यांच्या घरातला आरडा ओरडा ऐकून ते वाड्यात आले तेव्हा त्यांनी मृतदेह तपासला तर त्यांना मालती देसाई यांचा नाड्या बंद लागल्या आणी श्वास सुद्धा बंदच जाणावला. मालतीताई यांना उठवण्याचा प्रयत्न त्यांनी केला, त्या प्रयत्नांत डॉक्टरांना मालतीताई यांचा मानेमागे एक छोटासा रक्ताचा थेंब दिसला जो जखमेतून नुकताच वर आलेला असल्यासारखा वाटत होता. तो थेंब पाटलांच्या निदर्शनास आला आणि यांना काहीतरी वेगळीच शंका आली. आणि त्यांनीच मग पोलिसांना फोन करून बोलावून घेतला. सगळा पंचनामा केल्यावर मृतदेह शव विच्छेदनासाठी न्यायचं ठरवलं” देशमुखांनी सगळा वृतांत सांगितला.

“ साधारण रात्री ९ च्या आसपास मृतदेह या इमारतीत विच्छेदनासाठी आला, आणि तोपर्यंत हा काळसर डाग मानेवर जणू न्हाव्ताच” रॉबिन मान खाली घालून कसल्यातरी विचारात असतानाच बोलला.
“ अगदी बरोबर “ डॉक्टरांनी दुजोरा दिला.
“ दुसर्या दिवशी जेव्हा तुम्ही सकाळी आला तेव्हा तो डाग तुम्ही पहिला “ रॉबिन म्हणाला
“ आणि संध्याकाळी देशमुख आल्यावर मी त्यांना मानेच्या डागाबाबत माहिती दिली, तेव्हा ते म्हणाले कि रात्री तर असा कोणताहि डाग तिथे न्हवता अचानक रात्रीतून हा डाग कसा काय दृश्मान झाला काही कळेना. “ डॉक्टर भुवया उडवत म्हणाले.
“ अगदी बरोबर, मी पाहिलं तेव्हा तो भाग आत्ता जसा काळसर दिसतोय असा दिसत न्हवता. अचानक या काळ्या डागाचे गौडबंगाल मला काही कळेना म्हणूनच मग मी तुला इथे बोलावण्याचा निर्णय घेतला.“ इ देशमुख म्हणाले
“ तुमचा काय अंदाज आहे डॉक्टर “ रॉबिन ने डॉक्टर्स कडे बघत विचारले. पुरुष डॉक्टर हाताची घडी घालून शांतपणे उभा होता.
“ आमचं विचारालं तर आम्ही असा निष्कर्ष काढलाय कि या मानेजवळ च्या भागात कोणत्यातरी विशिष्ट अशा रासायनिक पदार्थाचा शरीरात प्रवेश झाला आणि तो पदार्थ रक्तात शरीरभर मिसळला गेला आणि त्यामुळेच शरीरक्रिया बंद पडल्या” डॉक्टर ने सांगितलं.
“इंजेक्शन च्या सिरींज ने त्यांना काहीतरी टोचण्यात आलं असावं, बहुधा विष असावं. ” इ देशमुखांनी आपली शंका व्यक्त केली
“ ते रसायन बहुधा विषसदृशचं असावं कारण रासायनिक तपासणीत रक्ताचा नमुना घेऊन चाचण्या करताना ते विष नक्की कोणतं आहे किंवा कोणत्या प्रकारचं आहे याचा तपास लागला नाही. उलटपक्षी काही वेगळ्याच प्रकारचे रासायनिक घटक शरीरात आढळले आहेत ज्याची रसायन शास्त्रातील पारंगत फोरेन्सिक अधिकार्यांना माहिती नाहीये. म्हणजे शरीरात आढळलेले ते घटक पदार्थच त्यांचासाठी नवीन आहे. “ डॉक्टरांनी माहिती दिली

यावर सगळेच शांतपणे बसले.
“म्हणजे ते असं विष असू शकत ज्याची माहिती सध्या तरी रसायनशास्त्राला उपलब्ध नाहीये, आणि त्याचं रसायनाच्या शरीरातील प्रवेशामुळे मालती देसाई यांचा मृत्यू झाला आणि त्याचं रसायनामुळे मानेमागचा भाग काळसर पडला. रॉबिन ने देशमुख आणी डॉक्टर्स यांचाकडे पाहत विचारलं. त्यावर दोघांनीही माना डोलावल्या.
“ बर ते विष कशामधून देण्यात आलं असावं डॉक्टर. “ रॉबिन ने डॉक्टर्स जोडीला प्रश्न केला
“ ते निश्चित सांगता येणार नाही, पण जिथे तो डाग दिसतोय नक्कीच तिथे असं काहीतरी टोचल गेलंय ज्याने कोणतातरी विशिष्ट पदार्थ शरीरात गेला आणि त्या पदार्धाच्या शरीरातील प्रवेशामुळे मालतीताई मृत्युमुखी पडल्या आणि त्यानंतर तो काळसर डाग निर्माण झाला कारण मानेच्या त्या टोचलेल्या भागाजवळच्या जागच्या पेशी त्या विषप्रभावाने जळून गेल्या आणि डाग निर्माण झाला, तिथे त्या डागाशिवाय अन्य कोणतीच खुण नाहीये फक्त एक छोटंसं होल आहे. ज्या मार्फत ते विषसदृश रसायन शरीरात प्रविष्ट झालं पण सिरींजमुळे असं होल पडत नाही, म्हणून ते विष कोणत्या गोष्टीच्या सहाय्याने आत गेलं ते सांगता येत नाही.” डॉक्टर्स पटापट बोलले. काही वेळ असाच चर्चा विमर्श करण्यात गेला. पण अन्य कोणताच खुलासा झाला नाही. तूर्तास तरी एका महिलेचा मृत्यू एका विशिष्ट प्रकारच्या घातक पदार्थाने झाला एवढचं निष्पन्न होत होतं. रॉबिन ने आपल्या जवळील नोंदवहीत काही नोंदी लिहिल्या. आणी काही वेळाने डॉक्टर्स चे आभार मानून देशमुख आणि रॉबिन इमारतीच्या बाहेर प्रवेशद्वाराजवळ आले.

“ काय रॉबिन काय वाटतंय तुला या प्रकरणाविषयी? असा कोणता रासायनिक पदार्थ असावा ज्याने मालती देसाई यांना संपवण्यात आलं. इ. देशमुख आपल्या गाडीजवळ जवळ उभे राहत म्हणाले.
“ सध्या तरी एवढचं दिसतंय कि कोणत्यातरी विचित्र विषप्रयोगामुळे मालती बाईंचा मृत्यू झालाय. आता तो करण्यामागे उद्देश काय आहे ते शोधावं लागणार “ रॉबिन खालच्या आवाजात सुस्कारा टाकत म्हणाला.
“ म्हणजे तुला हि केस महत्वपूर्ण वाटतेय ना? म्हणजे हे प्रकरण निश्चितच खुनाच आहे आणी तुला हि प्रकरण माझासोबत सोडवण्यात रस आहे कि नाही हे मला जाणून घ्यायला आवडेल? देशमुखांनी साशंकतेने विचारलं.
“ हो इन्स्पेक्टर निश्चितच मला रस वाटतोय या प्रकरणात. खून करण्याची खुन्याची हि विशिष्ट पद्धत मला जरा जास्तच रसपूर्ण वाटतेय. मला आवडेल हे खून प्रकरण तुमचासोबत सोडवायला. “ रॉबिन हसतच सांगितलं.

“ हे उत्तम झालं कारण खरं सांगायचं तर मला हे प्रकरण वाटत तेवढं सोप्पं वाटत नाहीये. कारण बघ ना खुन्याने हा खून खूपच अनोख्या पद्धतीने केलाय, आणि खुन्याने खून करण्यासाठी कोणतं हत्यार वापरलाय हे देखील समजत नाहीये. माझं डोकं जरा चक्रावून गेलं होतं म्हणूनच तुला फोन केला आणि बोलावून घेतलं. आणि एक गोष्ट सांगतो तुला मालती ताई या शहराच्या माजी नगरसेविका होत्या तेव्हा त्यांचा मृत्यूची बातमी लोकांमध्ये पसरलेली आहेच राजकारणाशी सलग्न असलेल्या त्या व्यक्ती होत्या त्यामुळे मला जरा प्रेशरच आलं होतं. मी कमिशनर साहेबांना सांगितलं आहे कि मी रॉबिन ची मदत घेईन, आणी त्यांनी सुद्धा आनंदाने होकार दिला आहे आणी आता तू सुद्धा हि केस सोडवायला माझासोबत आहेस म्हटल्यावर माझा अर्धा ताण गेला बघ” देशमुख स्मितहास्य करत म्हणाले. देशमुखांच्या या वाक्यावर रॉबिनने देखील स्मितहास्य केलं.

“ बर मग आता पुढे हे प्रकरण कस हाताळायचं आपण “ देशमुखांनी रॉबिन ला प्रश्न केला.

“ तुम्हाला खुनाची खबर देणारा फोन देसाई यांचे फॅमिली डॉक्टर पाटील यांनी केला होता ना, तर सुरुवात त्यांचापासूनच करूयात. उद्या मी त्यांची भेट माझा पद्धतीने घेतो आणि तपासाला सुरुवात करतो. आणि एकदा का शवविच्छेदन उरकून त्याचा अहवाल आला कि मालतीताई यांचं शव त्यांचा कुटुंबाकडे सुपूर्त केलं जाईल यांचावर दहन संस्कार झाल्यानंतर आपण देसाई वाड्यावर जाऊयात. अर्थात तत्पूर्वी तुम्हाला मी टेलीफोन करेनच. कारण पोलिसांची सोबत मला लागेल आणि तसंही देसाई कुटुंबीय मला ओळखत असतील वा नसतील माहित नाही, एकदा तिथे पोहोचलो कि मग मी इतर तपास करेन “ रॉबिन म्हणाला.

“ ठीक आहे तुझा पद्धतीने हवं ते कर मी तुला शक्य ती सगळी कायदेशीर मदत करेनच. बऱ चल आता रात्र बरीच झालीय तू आता घरी जा आपण उद्या भेटूयात “ असं म्हणत देशमुख पोलिसांच्या गाडीत बसले. त्यांची गाडी रस्त्याच्या चौकातून वळल्यावर रॉबिन देखील आपल्या घराकडे जाण्यासाठी आपल्या दुचाकीकडे वळला. बऱ्याच दिवसांनी असं रंजक प्रकरण हाती आल्याने रॉबिनला जरा बर वाटलं. नाहीतर दिवस कसे नुसते रटाळ जात होते. उद्यापासून कामाला लागायला हवं कारण हे देसाई वाड्याच प्रकरण पोलिसांना सुद्धा लवकरात लवकर सोडवायचं आहे. रॉबिन स्वतःच्या मनाशी म्हणाला. विचार करत करतच त्याने आपली दुचाकी चालू केली आणि आपल्या घराकडे निघाला.

क्रमशः