तंदुरुस्त की नादुरुस्त : भाग ४

वरील सर्वांचे नियमित प्रतिसादाबद्दल आभार !

@ साद:
नेहमी रात्रपाळीत काम करणाऱ्या स्त्रियांना स्तनांच्या कर्करोगाचा जास्त धोका का असतो ?>>>>

कारण त्यांच्या हॉर्मोनसचा नैसर्गिक ताल ( rhythm) बिघडतो. म्हणून हवाई सुंदरींना जोखीम खूप जास्त असते.

अनिन्द्य , आशु व नॅक्स, आभारी आहे !

सर्वांचे आभार
भाग ५ इथे आहे:

https://www.maayboli.com/node/65663

३० - ४९या वयांत शरीराचे वजन योग्य प्रमाणात राखणे खूप महत्वाचे आहे. उच्च कोलेस्टेरॉल, मधुमेह, उच्चरक्तदाब आणि करोनरी हृदयविकार हे आजार लठ्ठपणाशी निगडित आहेत हे सर्वांना माहीत आहेच.

पण आता यांत कर्करोगाचीही भर पडली आहे. जर B M I बराच काळ 30 च्यावर राहिला तर पन्नाशी च्या आतच काही कर्करोग होत असल्याचे दिसून आले आहे. त्यामध्ये मोठे आतडे, थायरॉइड, स्वादुपिंड, स्तन आणि गर्भाशय यांच्या कर्करोगाचा समावेश आहे. लठ्ठ व्यक्तींमध्ये या रोगांची वाढही झपाट्याने होते.

सध्या पुणे विविध भारतीवर सकाळी ७.१० ला एक सरकारी जाहिरात लागते. त्यात अशी माहिती आहे:

‘सर्व सरकारी रुग्णालयांत वय ३० चे पुढील लोकांची ग्लुकोज पातळी व रक्तदाब तपासणी मोफत.’

यातून शासन या आजारांबद्दल जनजागृती करीत आहे ही समाधानाची गोष्ट आहे.

चांगला सार्वजनिक उपक्रम

भारतात गर्भाशय-मुखाच्या कर्करोगाचा प्रादुर्भाव खूप आहे आणि त्यामुळे होणाऱ्या मृत्यूंचे प्रमाण चिंताजनक आहे. त्या दृष्टीने ३५-४५ वयोगटातील स्त्रियांची चाळणी चाचणी करणे महत्वाचे आहे. HPV-DNA अशी ही चाचणी असते.

हे काम सार्वजनिक पातळीवर काही संस्था करीत आहेत. त्यापैकी ‘आय शेअर’ ही एक. त्यांच्या नव्या उपक्रमात पुणे जिल्ह्यातील १०,००० महिलांची ही चाचणी मोफत करण्यात येणार आहे. इच्छुकांना त्याचा लाभ घेता येईल. संबंधित लेख इथे वाचता येईल:

https://www.esakal.com/saptarang/saptarang-dr-nikhil-phadke-write-hpv-va...

दरवर्षी ऑक्टोबर महिना हा 'स्तन-कर्करोग जागरूकता' महिना म्हणून पाळला जातो. या रोगाचे प्रमाण समाजात लक्षणीय आहे.

ज्या स्त्रियांचे बाबतीत त्याचा कौटुंबिक इतिहास असतो, त्यांनी संबंधित चाळणी चाचण्या करून घेणे हितावह असते.

स्तन-कर्करोगाच्या उपचारांत क्रांतिकारक बदल घडवणारे सर्जन डॉ. बर्नार्ड फिशर यांचे नुकतेच अमेरिकेत निधन झाले. ती शस्त्रक्रिया सोपी करणे तसेच औषधांचा सुयोग्य पूरक वापर ही त्यांच्या पद्धतीची वैशिष्ट्ये आहेत.

आदरांजली !

स्तनाच्या कर्करोगास संदर्भात सन 2020 च्या अखेरीसचा भारतातील अहवाल वाचला. त्यातील ठळक मुद्दे :

१. दर 29 पैकी एक स्त्री या रोगाची शिकार होत आहे.
२. महानगरातील कर्करोगांत हा रोग पहिल्या स्थानावर आहे.

३. 30 ते 50 या वयोगटात या रोगाची सातत्याने वाढ होते आहे.
४. या कर्करोगींपैकी निम्म्याहून जास्त स्त्रिया रोगाच्या तिसऱ्या किंवा चौथ्या टप्प्यात आहेत. त्यामुळे मृत्यूचे प्रमाण लक्षणीय.

प्रतिबंधात्मक उपाय :
1. प्रत्येक तरुण स्त्रीने स्तनांची स्व-परीक्षा नियमित करणे आवश्यक. ही मासिक पाळीच्या पाच दिवसानंतर करणे योग्य ठरते.

2. गरजेनुसार इतर चाळणी चाचण्यांची माहिती वर लेखात दिलेलीच आहे.

अंध मुलींची बोटे शोधणार स्तनांमधला कर्करोग
https://www.lokmat.com/editorial/now-blind-girl-fingers-will-detect-brea...

जर्मन डॉक्टर फ्रॅंक हॉफमन यांनी काही वर्षांपूर्वी या पद्धतीचा शोध लावला आणि वापर केला. त्यात त्यांना चांगले यश आले. आता हळूहळू या प्रकारचे अंध मुलींचे प्रशिक्षण अन्य देशांमध्ये होत आहे.

काही शास्त्रीय संदर्भ चाळले. (https://www.researchgate.net/publication/330719133_Diagnostic_Accuracy_o...)

अंध मुलींनी या प्रकारे केलेली तपासणी आणि डॉक्टरांनी केलेली तपासणी ही बऱ्यापैकी मिळतीजुळती आहे असे निष्कर्ष आहेत.
अर्थात ही चाळणी चाचणी आहे. त्यातून संशय बळावलेल्या रुग्णांची मॅमोग्राफी आणि अन्य तपासणी पुढे केली जाते.

मुलींसाठी महत्वाचे
https://www.loksatta.com/desh-videsh/vaccination-for-cervical-cancer-pre...

नवी दिल्ली : गर्भाशय मुखाच्या कर्करोगाचे प्रमाण कमी करण्याच्या अनुषंगाने केंद्र सरकारने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल उचलले आहे. त्यानुसार ९ ते १४ वर्षे वयोगटातील मुलींसाठी ह्यूमन पॅपिलोमाव्हायरस (एचपीव्ही) ही लसीकरण मोहीम राबवली जाणार आहे.एचपीव्ही लसीकरण मोहीम तीन वर्षांत तीन टप्प्यांत राबवण्यात येईल. ती येत्या जुलैपासून सुरू होण्याची शक्यता आहे.

वर चांगले प्रश्न विचारले आहेत तुम्ही. सध्या खालील माहिती आपल्याला पाश्चात्य देशांच्या शिफारसीनुसारच उपलब्ध आहे. भारतात अद्याप लसीकरण मोठ्या प्रमाणावर सुरुवात व्हायची असल्यामुळे विदा किंवा अनुभवाची कमतरता भासेल.

या लसीकरणाबाबत अधिकउणे बाजू अशा :
1. वय 9 ते 45 या वयोगटासाठी शिफारस. थोडी सुधारित शिफारस म्हणते की वयोगट 11 ते 12 निवडा. वय 9 वर्ष अशासाठी की काहींच्या बाबतीत बाललैंगिक शोषणाचा अनुभव आलेला असू शकतो.
2. ही लस विषाणूच्या नऊ उपप्रकारांविरुद्ध संरक्षण देते. ती मुलग्यांना सुद्धा देता येते (इतर आजार) .

3. एका डोसने मिळणारे अँटिबॉडी संरक्षण सुमारे चार वर्षे पुरते. काही देशांमध्ये दोन किंवा तीन डोसेसची शिफारस आहे त्यानुसार संरक्षण सहा ते आठ वर्षे टिकते.
4. या लसीमुळे मिळणारे संरक्षण संबंधित कर्करोगाच्या बाबतीत अंशतःच आहे. कारण hpv चे इतर असंख्य उपप्रकार असून त्यामुळे होणारे आजार सुमारे 30 टक्के लोकांमध्ये दिसून येतात.

5. लस सुरक्षितता प्रचंड वादग्रस्त आहे. काही दुष्परिणाम : चक्कर येणे, रक्त गुठळ्या होणे आणि दुर्मिळ घटनांमध्ये चेतातंतूंना गंभीर इजा होणे (Guillain-Barré syndrome) असे आहेत.

गर्भाशयाच्या मुखाचा कर्करोग फक्त या व्हायरसने होतो की अजूनही काही करणे असू शकतात? >>>

1. Long-lasting (persistent) infection with high-risk types of human papillomavirus (HPV) causes virtually all cervical cancers.
• अर्थात अशा एकूण जंतुसंसर्गापैकी फक्त पाच टक्के स्त्रियांना तो कर्करोग होतो. काही जनुकीय घटकांचा अप्रत्यक्ष संबंध आहे.
• एचपीव्ही संसर्ग झालेल्या व्यक्तीत दीर्घकालीन धूम्रपान आणि एचआयव्ही संसर्ग हे जर जोडीने असेल तर मग धोका अधिकच वाढतो.

2. एखाद्या स्त्रीच्या आईने तिच्या गरोदरपणात diethylstilbestrol हे औषध घेतले असल्यास त्या स्त्रीमध्ये भविष्यात हा कर्करोग होण्याचा धोका असतो. हाच काय तो एक अन्य स्वतंत्र धोकादायक घटक.

https://www.cancer.gov/types/cervical/causes-risk-prevention

४५ वयानंतर लस- शिफारस का नाही ?

1. लसीची सर्वाधिक उपयुक्तता आयुष्यात प्रथम लैंगिक संबंध येण्यापूर्वी ती दिली असता आहे.

2. 45 वरील वयोगटातील स्त्रियांना एचपीव्हीच्या कुठल्या तरी प्रकारांनी संसर्ग होऊन गेलेला असण्याची शक्यता असते. त्यामुळे त्या वयानंतर लस देऊन त्याचा फारसा उपयोग होणार नाही.

3. एखाद्या स्त्रीने जर अनेक दशके फक्त एकाच पुरुषाबरोबर संबंध ठेवले असतील तर मग या वयानंतर नव्या एचपीव्हीने संसर्ग होण्याचा धोका नसतो (not likely).

https://www.cdc.gov/vaccines/vpd/hpv/hcp/recommendations.html#:~:text=HP....