हातिम ताई

७) प्रश्न सहावा: मुर्गाबी के अंडे के बराबर का मोती

मुर्ग म्हणजे काय ते सगळ्यांनाच माहित आहे. आबी हा शब्द आब वरून आला आहे. आब म्हणजे पाणी. मुर्गाबी म्हणजे पाणकोंबडी. हा शब्द बदकांसाठी वापरला जातो. थोडक्यात हातिमला बदकाच्या अंड्याच्या आकाराचा मोती आणायला सांगितला आहे. हे समजून घेणे अतिशय महत्त्वाचे आहे. अन्यथा सिनेमातल्या मोत्याला बघून त्याच्याविषयी काहीही विचार होणार नाही.

७.१) मुख्य व्हिलन पॉवरबाज दाखवावा लागतो

हातिम आणि नझरुल आता पश्चिमेकडे सरकायचे थांबून उत्तरेकडे सरकू लागले आहेत. त्यामुळे ते आता डोंगराळ प्रदेशात आलेले दिसतात जे मोरोक्कोच्या भूगोलाशी काही प्रमाणात जुळते. एव्हाना दिग्दर्शकाला हे समजले आहे की प्रेक्षकाला या सिनेमाचा भूगोल शोधता येऊ लागला आहे. फँटसीला रिअ‍ॅलिटीची अशी झालर मिळालेली त्याला मंजूर नसल्याने आता तो भूगोल डिस्टर्ब करणार आहे. हातिम नझरुलला म्हणतो की बरेच दिवस झाले पण मुर्गाबी के अंडे के बराबर का मोती ची काहीच खबर मिळत नाही. हे बरेच दिवस झाले पटवून घ्यावेच लागते. स्त्रीवेष धरताना सतीश शाहने आपल्या दाढी मिशा काढलेल्या असतात. या सीनमध्ये त्याच्या मिशा वाढलेल्या दिसतात पण दाढी गायब आहे. किमान त्याच्या मिशा पूर्ववत होण्याइतका तरी कालावधी मध्ये व्यतित झालेला आहे.

नेहमीप्रमाणे नझरुल थकलेला आहे. तो म्हणतो की यार आपल्याकडे दोन दोन जादुई वस्तु आहेत पण आपण त्यांचा उपयोगच करत नाही. हातिम म्हणतो त्या कोणत्या - नझरुल म्हणतो की परीबानूची जादूची बासरी आणि जिन्नची जादूची अंगठी. हातिमला त्याचे म्हणणे पटते. तो लगेच अंगठी घासून जिन्नला बोलावून घेतो. जिन्नही विनाविलंब तिथे प्रकट होतो. इतके दिवस होऊनही जिन्न अजून त्याच कोह-ए-निदाच्या कपड्यात आहे. जिन्नगिरीचा धंदा मंदीत असावा, अन्यथा त्याने नवीन कपडे घेतले असते. हातिम त्याला अतिशय व्हेग आज्ञा देतो की हमें हमारी मंजिल तक पहुंचा दो. यांची मंजिल वेल डिफाईन्ड नाही. जर त्यांना त्यांची मंजिल माहित असेल तर त्यांना त्या मोत्याचाही ठावठिकाणा माहित आहे. तसे नसल्यामुळे आता सर्व ओनस जिन्नवर येतो. जिन्नही लगेच जो हुकुम मेरे आका करून त्यांना आपल्या तळहातावर स्वार होण्यास सांगतो. त्याच्या एकंदरीत हावभावांवरून असे वाटते की याला मोत्याबद्दल काहीतरी माहिती आहे.

तो या दोघांना घेऊन आकाशमार्गे प्रयाण करतो. जिन्न लोकांनी उडताना हसणे कंपल्सरी असल्याने तो संपूर्ण रस्ताभर गडगडाटी हसत असतो. हातिम आणि नझरुलला सीटबेल्ट न मिळाल्याने त्यांची तोल सांभाळण्याची कसरत करताना तारांबळ उडते. आता हा त्यांना घेऊन कुठल्या दिशेला गेला हे सांगणे अशक्य आहे. त्यामुळे सिनेमाच्या भूगोलाचे सर्व क्लू नष्ट होतात. तो किती वेळ उडतो हेही सांगता येत नाही. पण थोडा वेळ उडाल्यानंतर अखेर तो एका जंगलात उतरतो. नझरुल त्याला विचारतो की आम्हाला मुर्गाबी के अंडे के बराबर का मोती हवा आहे. कुठे मिळेल? जिन्न म्हणतो मला कोंबडी आणि अंडी याबद्दल काही माहिती नाही. (नोंद: जिन्न लोक कुक्कुटजन्य पदार्थ खात नाहीत.) च्यामारी मग मंजिलच्या नावाखाली यांना कुठे घेऊन उडत होता? तो म्हणतो की मी तुम्हाला याच्यापुढे घेऊन जाऊ शकत नाही. हा इलाका जादूगर कमलाखच्या अखत्यारीत येतो. कमलाखला बहुधा जिन्न आवडत नसल्याने त्याला कमलाखच्या एरियात जायची परवानगी नसते. असला बिनकामाचा गुलाम ठेवून काय उपयोग? त्यामुळे हातिम त्याला त्याची अंगठी परत देऊन स्वतंत्र करतो. अशा रीतिने स्वस्तात सुटलेला जिन्न निघून जातो, त्याचे या सिनेमातले कार्य संपले.

पण लक्षात घेण्याचा मुद्दा असा की कोणी एक कमलाख नावाचा जादूगार आहे. हा जादूगार इतका पॉवरबाज आहे की एवढा मोठा जिन्नही त्याला घाबरतो. असा तगडा इसमच आपला मेन व्हिलन बनू शकतो. इथे हातिम ताई सिनेमांचा एक नियम तोडतो. सिनेमाच्या मेन व्हिलनविषयक माहिती आपल्याला जवळ जवळ दोन तासांनी मिळते. जरी व्हिलन दाखवला नाही (त्याची आयडेंटिटी सीक्रेट ठेवायची असेल तर) तरी त्याचा उल्लेख पहिल्या अर्ध्या तासात व्हायलाच हवा. पटकथाकाराच्या कन्सेप्ट्स क्लिअर नसल्याने कथानक अशा प्रकारे कमकुवत झाले आहे. हरकत नाही. आता प्रवेश करू जादूगर कमलाखच्या इलाक्यात

७.२) कन्व्हिनिअंट कैद

हातिम आणि नझरुल चालत चालत एका खडकाळ प्रदेशात येतात. एका झाडाचा पत्ता नसतानाही तिथे वाळलेली पाने इतस्ततः पसरलेली असतात. त्या पानांचा काही उपयोग व्हावा म्हणून लगेच वारा सुटतो. वारा आणि उडती पाने याच्यात त्या दोघांना काय घडते आहे काही कळत नाही. त्या गोंधळात दोन मंतरलेल्या बेड्या येऊन त्यांच्या पायात अडकतात. लगेच वारा वाहणे बंद होते. त्या बेड्या ज्या दगडाखालून आल्या तो दगड हवेत उडतो. त्या खालचे अनेक दगड, माती, वाळकी पाने, कचरा असे सर्व हवेत उडते आणि गायब होते. आता तिथे एक पुरुष सहज जाऊ शकेल एवढे मोठे विवर तयार झालेले असते. जादुई बेड्या त्यांना त्या विवरात खेचतात. तेही निरुपायाने "अगं अगं बेडी मला कुठे खेची" म्हणत विवरात उतरतात. या विवरात कोण म्हैस त्यांची वाट पाहत आहे?

हे विवर एका गुहेत उघडते. तिथे एक दालन असते. त्या दालनातून हातिम आत शिरताच दालनाचे दार बंद होते आणि नझरुल बाहेर अडकतो. हातिम दालनाचे निरीक्षण करू लागतो. हे दालन थर्माकोलचे बनलेले असून रंगीबेरंगी आहे. दाराचा रंग वेगळा, भिंतींचा रंग वेगळा वगैरे वगैरे. सगळीकडे सढळ हस्ताने चमकी भुरभुरली आहे. हातिमला दिसते की दालनाच्या मध्ये एक स्टेज उभारले आहे. त्या स्टेजच्या कडेला निळसर आग आहे तर आगीच्या पलीकडे कोणीतरी व्यक्ती आसनस्थ आहे. पायातली बेडी हातिमला त्या दिशेने खेचते. तो पुरेसा जवळ येताच ती आग विझते आणि त्याच्या पायातली बेडी काढली जाते. लगेच उजेडही होतो. ती एक म्हातारी असते.

या म्हातारीने हातिमला मॅचिंग गुलाबी रंगाचे अंगवस्त्र घातले आहे. खाली काळ्या रंगाची सलवार आहे. दोन्ही चमकदार आणि झिरझिरीत आहेत. म्हातारी पार पिकलेली आहे. ती म्हणते की माझं तुझ्याकडे काम आहे. मी उठून तुला भेटायला येऊ शकत नाही म्हणून मी अशा रीतिने तुला इथे बोलावून घेतले. ती म्हणते की मला खात्री आहे की तू माझी सुटका करू शकतोस. हातिम विचारतो की कशापासून सुटका? तिची कथा अशी - तिचे नाव सायरा असते. सायरा या जागेची मलिका असते. तिच्याकडे एक खानदानी मोती असतो. कमलाखला तो मोती आणि सायरा दोन्ही हवे असतात. अ‍ॅपरंटली जर त्याला हे मिळाले तर तो जादूगरांचा बादशहा बनू शकत असतो. सायरा त्याचा बेत हाणून पाडते. मग कमलाख तिला इथे आपल्या "हवस के लिए कैद" करून ठेवतो. (हे माझे शब्द नाहीत, सिनेमातला डायलॉग आहे.)

हातिम जरा गोंधळतो की कमलाख नक्की काय प्रकारचा माणूस आहे? सायरा एक्स्प्लेन करते की ती अ‍ॅक्चुअली तरुण आणि सुंदर आहे. हा सर्व कमलाखच्या जादूचा प्रताप आहे. हातिम म्हणतो की बरं, आता मुद्द्याचं बोल. तिच्या उजव्या हाताला आणखी एक आगीचा लोळ आहे. त्याच्या मागे एक चबुतरा आहे. त्यावर एक मूर्ती आहे. त्या मूर्तीच्या डोक्यावर एक मोती आहे. तो मोती तिला आणून द्यायचा की झाले. खुदाच्या नेक बंद्यांना भीति अलाऊड नसल्याने हातिम मागचा पुढचा विचार न करता तयार होतो. ती हात उंचावते आणि तिथली आग नाहीशी होते.

७.३) क्लायमॅक्सआधी एक प्रॉपर फाईट असायलाच हवी

हे नवे दालन नीट बघितले तर त्याच्या दोन्ही बाजूंना भिंतीच्या रंगाला मॅच न होणारे पॅचेस आहेत. अर्थातच तिथे चोरदरवाजे असलेच पाहिजेत. तिथून आता पुष्पवृष्टी तर होणार नाही. हे बघता हिरोने त्यांना ध्यानात ठेवून प्लॅन बनवला पाहिजे. पण परीकथांमध्ये डोके वापरणे भ्याडपणाचे लक्षण असल्याने हातिम थेट चालत त्या दालनात प्रवेश करतो. त्या चबुतर्‍यावर सढळ हस्ते हाडे आणि कवट्या पसरवल्या आहेत. प्रयत्न करणारा हातिम पहिलाच इसम नाही हे आपल्याला कळते. ती मूर्ती कोणा हिडीस प्राण्याची आहे. तिच्या रौद्र चेहर्‍याचा क्लोज अप बघून हातिम पायर्‍या चढू लागतो.

जेमतेम पहिली पायरी चढतो न चढतो तोवर त्या पॅचेस जवळ एक अस्वल भूत प्रकट होते. बजेट स्पेशल इफेक्ट्सवर मुक्तहस्ते उधळल्यामुळे नवीन मास्क घ्यायला पैसे उरले नसावेत. त्यामुळे दुसर्‍या प्रश्नातल्या खवीसांचे मास्क रिसायकल केले आहेत. आलोच आहोत तर काहीतरी तुफानी करूया म्हणून ते थेट हातिमच्या नरडीचा घोट घेऊ बघते. हातिम कसाबसा वाचतो. मग ते त्याला गरागरा फिरवून फेकून देते. इथे खरं तर हातिमचा मणका मोडायला हवा. पण तसे होत नाही. हातिम हाताला लागेल ते भूतावर फेकून मारतो. भूत सगळं काही तोडून फेकून देते. मग हातिमला पकडून ते दालनाच्या छताला आदळण्याचा कार्यक्रम सुरू करते. हातिमही पक्का असतो. तो भूताच्या डोळ्यात बोटे घालून डोळे फोडतो. मग त्याला खाली पाडून बेडीने फटकावू लागतो.

खरं तर इथे भूत डाऊन आहे हे बघून एखाद्याने पटकन मोती काढून आणला असता. पण पुन्हा हुशारी-भ्याडपणा ... त्यामुळे तो बडवण्यात मग्न असताना दुसर्‍या पॅचमधून सेम तसेच आणखी एक अस्वल भूत येते. मास्कमध्ये थोडासा फरक बाकी सेम. या भुताचा उलट्या हाताची देणे या कन्सेप्टवर विश्वास असतो. तशा तो हातिमला दोन ठेवून देतो. मग गरागरा फिरवून फेकणे हा कार्यक्रम होतो. आता हिरोने पुरेसा मार खाल्ला असल्याने फाईटचे रिझोल्युशन करावे लागते.

७.४) कथेत मुख्य व्हिलनशी बदला घेण्यास इच्छुक एकतरी कॅरेक्टर असावे

आता दोन्ही भूते एकत्र हल्ला करतात. हातिम त्यांना चकवतो आणि दुसर्‍याचे फटके पहिल्याला लागतात. हवेतून उडी मारून टेलिपोर्ट होणे या डॉनच्या क्लायमॅक्समध्ये प्रसिद्धीस पावलेल्या कलेत हातिम महारथी असतो. तसा तो उडी मारून सरळ चबुतर्‍याच्या दुसर्‍या का तिसर्‍या पायरीवर टेलिपोर्ट होतो. हे सर्व चालू असताना सायराचे घाबरण्याचे क्लोजअप मध्ये मध्ये. त्या भूतांखेरीज आणखी एक रक्षाव्यवस्था असते ती मूर्ती. एका लिमिटपलीकडे जवळ आल्यास ती मूर्ती शब्दशः आग ओकते. हातिम फ्लेमथ्रोअरला डॉज करतो. एक अटेंशन टू डिटेल वाखाणण्यासारखे आहे. इथे त्याच्या चेहर्‍याचा मेकअप झळ लागल्यासारखा करण्याचा प्रयत्न केला आहे.

मग तो उडी मारून मूर्तीच्या डोक्यावर टेलिपोर्ट होतो. तिथला मोती उचकटून हातात घेतो. लगेच फ्लेमथ्रोअर बंद होतो. हा मोती मुर्गाबी के अंडे के बराबर का मोती आहे हे कोणीही सांगू शकेल. पण मुर्गाबीच्या/बदकाच्या अंड्याएवढा मोती शहामृगाच्या अंड्याएवढा का दाखवला आहे? एनीवे, आता आपल्याला वाटते की कामगिरी फत्ते. आणखी एकदा टेलिपोर्ट आणि मुद्दा संपला. पण हे टेलिपोर्टेशन गोकूच्या इन्स्टंंट ट्रान्स्मिशन (शुनकान इदो, 瞬間移動) सारखे नसल्याने भूते त्याला हवेतल्या हवेत झेलतात. श्वास रोखून धरण्याची संधी देण्यात दिग्दर्शकाला इंटरेस्ट नसल्याने तो सायराला ओरडायला लावतो - हातिम, मोती तोड दो.

शकुनाचा नारळ फोडण्याच्या आवेशात हातिम मोती भिरकावतो. एवढा तिलिस्मी मोती मातीचे ढेकूळ फुटावे तसा फुटतो. फुटतो तो फुटतो, थेट जाळच काढतो. लगेच भूते गायब होतात. सायराला लाल ज्वाळा वेढतात. नझरुलची सुटका होते आणि त्याला दालनात प्रवेश मिळतो. लाल ज्वाळांचा इफेक्ट म्हणून की काय, पण गुलाबी/काळा ड्रेस घातलेली म्हातारी गायब होऊन तिथे लाल कपड्यातली सोनू वालिया प्रकट होते. तिची सलवारही लाल रंगाची होते. कपडे अरबस्तानातल्या दरबारी नर्तकीस शोभून दिसतील असे आहेत. त्यावर आणि तिच्या मुकुटावर जागोजागी चंद्रकोरी आहेत. एव्हाना चाणाक्ष प्रेक्षकांना समजले असेलच की सायरा म्हणजेच सोनू वालिया. ती सुटका झाल्याच्या आनंदात धावत जाते आणि बाबूजी पैरीपोना स्टाईलमध्ये हातिमच्या पाया पडते.

जितेंद्र आधीच नाचू न दिल्याने वैतागलेला, त्याला हा मूर्खपणा आता असह्य होतो. त्यामुळे तो तिच्या "देखो हातिम, सायरा का असली रुप देखो" कडे साफ दुर्लक्ष करतो. हे सगळं काय होतं विचारल्यावर ती सांगते की तो मोती या तिलिस्माची चावी होता. त्यामुळे तो एवढा महागडा, मुर्गाबी के अंडे के बराबर का मोती तिने हातिमकरवी तोडला. नझरुलने कधी मुर्गाबीचे अंडे बघितले नसल्याने तो चित्कारतो. चित्कारण्याचा ट्रिगर आणि प्रश्न सुटण्याची लक्षणे. फळ्यावरचा सहावा प्रश्न पुसला जातो. आता बे फार दूर नाही हे लक्षात येऊन विजयेंद्र घाटगे खुश होतो आणि मरियम गुलनारला मिठी मारते.

चूक उत्तर असतानाही (तो मोती बराच जास्त मोठा आहे, बदकाच्या अंड्याएवढा नाही) सतीश शाह चित्कारताच प्रश्न सुटत असलेला बघता याने एका जागी बसून नुसतं हसून सातवेळा "आका" म्हटलं तरी काम झालं असतं. पण आता फारच उशीर झाल्याने ते सातवा प्रश्नही सोडवायचे ठरवतात. शेवटचा सातवा प्रश्न लवकरच!

वा फारएण्डा! जोगिंदरचे जावळ, पंजाबी मर्जिना, श्रोडिंजर जाळ अशा टिप्पण्या फारच कमाल! अजून येऊ देत. पुढच्या सेक्शन नंतर माझे विवेचन पूर्ण होत आहे.
एक जबाब देखा है. बाकी देखने की हवस है >>

पर्‍यांचे पंख - ती परीस्तानची चिमणी उड, कावळा उड एडिशन आहे.
चिमणी उड, कावळा उड, गुलनार उड, हुस्ना उड, बादशहा उड - अरे बादशहा तर उडतच नाही.

८) प्रश्न सातवा: हमाम-ए-बादगढ की खबर

या प्रश्नाचा अर्थ असा - बादगढ नावाचे राज्य असते. त्या राज्यात एक तिलिस्मी हमाम (पक्षी: न्हाणीघर. तुमच्या घरातला साबण तिलिस्मी नाही, चिंता नसावी) असतो. या हमामात जो कोणी जातो तो जिवंत परत येत नसतो. ओरिजिनल कथेत हातिम बादगढच्या सुल्तानाचा विरोधाला न जुमानता आत जातो. त्या तिलिस्मात भटकता भटकता तो अखेरीस एका राजवाड्यात पोहोचतो. तिथे त्याला कळते की हे तिलिस्म जादूगारांच्या शहेनशाह, जादूगार काईउमरात (या उच्चाराविषयी मी थोडा साशंक आहे) ने बनवले. या तिलिस्माची चावी एक पोपट असून, त्याचा तीन बाण वापरून शिरच्छेद करू शकलात तर या तिलिस्माने रक्षिलेला एक अपूर्व असा हिरा तुम्हाला प्राप्त होईल. हातिम मोठ्या हिकमतीने आणि चलाखीने ते काम करतो. मग ते तिलिस्म तुटते, तिथून परत येणारा हातिम पहिला व्यक्ती बनतो आणि त्याला तो हिरा मिळतो. हातिम बादगढच्या सुल्तानाला तो हिरा भेट देतो आणि परत येऊन किस्सा संपवतो. मग हुस्ना हातिमच्या मित्राशी लग्न करते, हातिमचीही वाटेत पाच-सहा लग्ने झालेली असतात. त्यातून आंदण मिळालेली राज्ये आणि यमनमध्ये मग तो सुखाने राज्य करतो. जादूगार काईउमरात कथेच्या समयकाली मेलेला असतो. आता असा मृत जादूगार चित्रपटाच्या काही कामाचा नसल्याने पटकथा पूर्ण बदलली आहे. पण रामानंद सागरच्या अलिफ लैलामधल्या सिंदबादची मौत की वादी स्टोरीलाईन या प्रश्नावरून जवळपास ढापली आहे. इच्छा असल्यास अलिफ लैला बघून आपले कुतुहल शमवू शकता.

८.१) व्हिलनचा अड्डा

सायराला इतर काही कामधंदा नसल्याने ती हातिम आणि नझरुलसोबत हँगआऊट करत असते. हे लोक आता वाळवंटी प्रदेशात आले आहेत. कमलाखकडून आपला बदला घेतल्याशिवाय तिला चैन पडणार नसल्याचा ती पुनरोच्चार करते. मग ती सांगते की त्यासाठी तिला हम्मामबादगर जावे लागेल. हम्मामबादगर हा उच्चार पूर्ण चुकीचा असल्याची मला जाणीव आहे पण सिनेमात हाच उच्चार वापरला असल्याने तोच उद्धृत केला जाईल. हातिम आणि नझरुललाही तिथेच जायचे असल्याने ऑल फिट्स टूगेदर! एकंदरीत हम्मामबादगर हे कमलाखचे निवासस्थान असल्याने हिरो आणि व्हिलन एकमेकांसमोर येण्याची संधी निर्माण झाली आहे.

नझरुल थकल्याशिवाय यांचे प्रश्न सुटत नसल्याने तो पुन्हा एकदा थकतो. वाळवंटाच्या कटआऊटसमोर काही कागदी दगड आहेत. तो एका दगडाला जरा टेकतो. वालियातै पण थकलेल्या असतात. त्या सेटच्या मधोमध जमिनीवरच बसकण मारतात. त्याचा खटका बसून शब्दशः तिच्या पायाखालची जमिन सरकते. स्कूबी डू स्टाईल ट्रॅपडोरमध्ये ती गायब होते. काय घडते आहे हे समजेपर्यंत एक मोठा पाषाण या दोघांच्या दिशेने घरंगळत येऊ लागतो. त्या ठिकाणी जराही उतार नसताना देखील तो पाषाण फ्रिक्शनला इग्नोर करत अधिकच वेगाने त्यांच्या दिशेने येत राहतो. असा पाषाण मंतरलेला नसेल तरच नवल! ते दोघे पळ काढतात. दगड सरळ रस्त्याने चाललेला असताना आणि आजूबाजूला मोकळी जागा असतानासुद्धा त्यांना दगडाच्या रेषेतून बाजूला व्हायचे सुचत नाही. यांच्यातला नक्की दगड कोण? त्या दगडाला फारसे वाईट वाटू नये म्हणून मुद्दामच त्याला पाषाण असे संबोधले आहे. रस्त्यात एक खड्डा असतो. हे त्या खड्ड्यात उडी घेतात आणि खड्ड्याच्या तोंडावर तो पाषाण फिट्ट बसतो.

तो खड्डा एका भूमिगत महालात उघडत असतो. या महालात कमानींची दारे आहेत. प्रत्येक दाराच्या दोन्ही बाजूंना विशिष्ट प्रकारचे स्तंभ आहेत. हे स्तंभ डेकोरेशनचा भाग आहेत, ते छताला भिडलेले नाहीत. प्रत्येक स्तंभावर एक कवटी आहे. स्तंभांना प्रत्येकी एका नागाने वेटोळे घातले आहे. प्रत्येक नागाने आपापाल्या कवटीवर फण्याचे छत्र धरले आहे. असे खतरनाक इंटिरिअर डिझाईन फक्त व्हिलनच्या लेअरचेच असू शकते. थोडक्यात आपण कमलाखच्या अड्ड्यावर पोहोचलो आहोत.

८.२) मुख्य व्हिलन

आपण कुठे आलो आहोत हे अजून क्लिअर नसल्याने ते थोडे गोंधळतात. हातिम म्हणतो की जरा एक्स्प्लोअर तर करू म्हणून ते चार पावले चालतात न चालतात तोच त्यांच्या मागचे कमानीचे दार बंद होते. हे दार कमी आणि शटर जास्त वाटते. शटरवर दोन हाडे क्रॉस शेप्डमध्ये असे फ्रेंडली चित्र आहे. थोडे अजून पुढे जातात तर आणखी एक दरवाजा बंद होतो. यावर एका कवटीचे चित्र आहे. बेसिकली त्यांना एका विशिष्ट ठिकाणी फोर्सफुली नेव्हिगेट केले जात आहे. याने ते घाबरून जाऊ नयेत म्हणून अमरीश पुरीचा फ्रेंडली आवाज ऐकू येतो - "चले आओ हातिम, चले आओ."

आता त्यांच्या समोर एक लालबुंद निखार्‍यांनी भरलेला खंदक असतो. तो पार करता यावा म्हणून दुसर्‍या बाजूने एक पूल (ड्रॉ-ब्रिज) उघडतो. पुन्हा अमरीश पुरीचा आवाज येतो - "कोई दीवार तुम्हारा रास्ता नही रोकेगी. चले आओ हातिम, चले आओ." आता एवढा अमरीश पुरी आश्वासन देतो आहे म्हटल्यावर जितेंद्र आणि सतीश शाह बेधडक पुढे सरकत राहतात. अखेर ते एका भव्य दालनात पोहोचतात. सेम कवटी-नाग डेकोरेशन इथेही दिसत असल्याने अजूनही आपण व्हिलनच्याच अड्ड्यात असल्याचे स्पष्ट होते. दालनाच्या एका बाजूला एक भव्य कवटी आ वासून भिंतीत बसवली आहे. तिचे तोंड चोरदरवाजा असल्याचे कोणीही सांगू शकते. मधोमध एक तळे आहे. त्या तळ्यात एक कवटी आहे आणि त्या कवटीच्या डोईचा प्लॅटफॉर्म केला आहे. त्या प्लॅटफॉर्मवर एक गरुड आपले पंख पसरवून उभा केला आहे. त्या पंखाच्या आडोशात एक कवटी-आसन (सिंहांऐवजी कवट्या) आहे. बाजूने जिना सुद्धा आहे. जिन्यावरून पाणी वाहते आहे. तळ्याच्या काठाने आणखी बर्‍याच कवट्या मांडून ठेवल्या आहेत. हा महाल बघितला तर शेषनागचा अघोरी हर्षवायू होऊन मरेल.

सालाझार स्लिदेरिनने आर्किटेक्चरची ढोबळ प्रेरणा कुठून घेतली लक्षात आल्यानंतर प्रेक्षक मुख्य व्हिलनला शोधू लागतो. पूर्ण महाल रिकामा असतो. हातिम आणि नझरुलही "चले आओ" ला शोधत असतात. अचानक त्या जिन्यांवर हातात तबक घेतलेल्या दासी प्रकट होतात. प्रत्येक दासीच्या हातातील तबकात एक मद्याचा पेला आहे. त्या प्लॅटफॉर्मवर स्फोट होतो आणि धूरातून अमरीश पुरी अवतरतो. हाच जादूगर कमलाख, सिनेमाचा मुख्य व्हिलन! कमलाखने अंगात पठाणी स्टाईलचा ड्रेस घातला आहे. शर्टवर कवटी-हाडे चित्र आहे. कमरबंद नागमुखी आहे. तसेच अंगावर झूल (केप) पांघरली आहे. हातात एका टोकाला एकशिंगी कवटी असलेला मंत्रदंड आहे. या कवटीला एक छानसा मुकुट घातला आहे. साधारण पीनजी/रांका/तत्सम सराफांकडे गणपतीचे दागिने मिळतात तशातला तो नाजूक दागिना आहे. कमलाखनेही जिन्नस्टाईल कोंबडा काढला आहे पण जिन्नप्रमाणे तो टकला नाही. दाढीची वेणी घालून तो किमान हातिमच्या प्रदेशातला नाही हे सिद्ध केले आहे.

तो हातिमची अगत्याने विचारपूस करतो की काही त्रास नाही ना झाला घर सापडण्यात? हातिम म्हणतो छे छे त्रास कसला, पण तुम्ही कोण? अरे मी दुनिया के तमाम जादूगरों का शहेनशाह जादूगर कमलाख! अशा खेळीमेळीच्या गप्पा झाल्यानंतर हातिम म्हणतो की मी पुलंचे मी व माझा शत्रुपक्ष वाचले आहे आणि घर दाखवणार्‍या घरमालकांपासून मी जरा दूरच राहतो. आता सांग तू मला इथे का बोलावून घेतलं आहे? कमलाख म्हणतो की तुला हम्मामबादगरला जायचे आहे ना? ते माझ्या अखत्यारीत आहे. मी तुला तिथे घेऊन जाईन. इतका वेळ एकही व्हिलन न दिसल्यामुळे नझरुल आणि हातिम थोडे बेसावध असतात. गप्पाटप्पा चालूच राहतात. कमलाख म्हणतो की आधी मी हातिमला बक्षीस देणार आहे. हातिम म्हणतो कसलं बक्षीस? मग कमलाख आपले खरे रंग दाखवतो. हातिमने आधीच्या प्रश्नात मोती फोडल्याचा त्याला राग आलेला असतो. कमलाखच्या म्हणण्यानुसार तो मोती मोठमोठे जादूगार पण तोडू शकत नव्हते, मग हातिमने तो मोती कसा काय तोडला? असो, चिडलेला कमलाख मंत्रदंड उंचावतो आणि म्हणतो - जिन जिन जिंदू जिंदारा

८.३) जिन जिन जिंदू जिंदारा

जिन जिन जिंदू जिंदारा हा कमलाखचा कॉमन मंत्र आहे. या मंत्राने सर्व काही होऊ शकते. मंत्र म्हणताच हातिम आणि नझरुलचे पाय एका तबकडीत अडकतात आणि त्यांचे हात जादूने पाठीमागे बांधले जाऊन जडवत होतात. थोडक्यात हातिम आणि नझरुल आता कसलीही चूं चपड करू शकत नाहीत, वायफळ बडबड करण्याव्यतिरिक्त. आपल्या उच्चासनावरून कमलाख खाली येतो आणि हातिमला सांगतो की आपल्या दोघांच्या मेहबूबा पण इथे आहेत. "गुलबदन हसीना को पेश किया जाए" असा हुकुम होताच संगीता बिजलानी धावत धावत येते. अ‍ॅक्चुअली इथे तिच्या कानातल्यांचे डिझाईन, ड्रेसचा गळा, पंखांचे मटेरिअल अशा बारीकसारीक गोष्टींच्या मदतीने ही परीबानू नसल्याचे सांगता येते. पण हातिम तेवढा हुशार नसल्याने त्याला हा संशय येत नाही. कमलाख तिचे पंख जाळण्याचा आदेश देतो.

कुठून तरी तिथे सोनू वालिया अर्थात सायरा टपकते. सायरा म्हणते - नको ना तिचे पंख जाळूस, कमलाख प्लीज. कमलाख प्लीज? अं हं कमलाख प्लीऽऽऽऽऽज. पण कमलाख दिल का दर्जी नसल्यामुळे तो काही ऐकत नाही. हातिमचे "खुदा से डर", "मेरी जंजीरे खोल फिर देख कैसे मैं तेरा सर कलम करता हूं" असे हलकेफुलके डायलॉग्ज असेच निसटतात. मग संगीता बिजलानीला उभे करतात. तिच्या मागे दहा फूटांवर जल्लाद आणि तिथून ते तिचे पंख जाळतात. क्लिअरली तिला कनेक्टेड नसलेले पंख जाळण्याचा ट्रिक शॉट टाकण्याची हिंमत केली आहे. त्याला अजिबात कन्व्हिन्सिंग नसलेली संगीता बिजलानीची तडपण्याची अ‍ॅक्टिंग. हा शॉट प्रेक्षक अ‍ॅक्सेप्ट करतील - कुठून येतो हा कॉन्फिडन्स?

मेणाचे पंख जळतात आणि परीबानू सहीसलामत असते. सगळे थोडा वेळ खुश होतात. सुखात मिठाचा खडा टाकला नाही तर तो मुख्य व्हिलन कसला? कमलाख तिला आपल्या महालात ठेवण्याचा इरादा बोलून दाखवतो. हे ऐकून सायरा चिडते. ती जाऊन म्हणते की तुला मी पाहिजे ना, ठीक आहे मी तुझ्याकडे यायला तयार आहे. पण हातिम आणि कंपनीला सोड. हे ऐकून अमरीश पुरीचा न भूतो न भविष्यति असा डायलॉग आहे. त्याची देहबोली बघण्यासारखी आहे (https://youtu.be/Gpr6hZHp0iw?t=7919). बेसिकली तो एक वाक्य बोलतो, घोटभर दारू पितो आणि एक पायरी खाली उतरतो. सारांश असा की हातिम फारच नशीबवान आहे कारण या सगळ्या हसीना त्याच्यावर लट्टू आहेत. मग तो म्हणतो की हे बघा मी काही शैतान नाही, मी एक जादूगार आहे. मी सुद्धा माणूसच आहे. जरा नाचगाणे होऊ द्यात, मग मी हातिम आणि परीबानूला सोडून देईन. हे नाचगाणे म्हणजे सिनेमातले गौरवशाली पान आहे.

८.४) आज बचना हैं मुश्किल तेरा

अमरीश पुरी मोठमोठ्याने हसतो. "झूम, आकू" असे ओरडताच संगीता आणि सोनू कपडे बदलून बॅकग्राऊंड डान्सर्सच्या जथ्यासमवेत प्रकट होतात. आधी अमरीश जितेंद्र आणि सतीशला उर्दूमध्ये काहीतरी असंबद्ध शिव्या घालतो. ते ऐकून दोघेही पूर्ण गोंधळले आहेत. लगेच गाणे सुरू होते - आज बचना हैं मुश्किल तेरा. अमरीश पुरीचा पार्ट अमरीश पुरीनेच गायला आहे तर गायिका आहेत अलका याज्ञिक आणि अनुपमा देशपांडे. हे जबराट गाणे आहे, अजिबात स्किप करू नका. अमरीश पुरी जितेंद्रला संपूर्ण गाण्यात घाबरवायचा प्रयत्न करत राहतो आणि जितेंद्र जो काही स्थितप्रज्ञ राहिला आहे की यंव रे यंव. मग संगीता आणि सोनू सुद्धा नाचायला लागतात. मागून देव आनंद ज्वेल थीफमध्ये जो ढोल वाजवतो तसले तीन ढोल आणले आहेत पण म्युझिक अरबी स्टाईलचे आहे. हा चमत्कार कसा काय झाला असेल - ए प्रेक्षक जास्तीचा विचार करतो आहे, जिन जिन जिंदू जिंदारा.

त्या दोघींनाही अजिबात नाचता येत नाही. त्यामुळे त्या फेंगाड्या पायांनी इकडे तिकडे हालतात. हे बघून अमरीश "आकू" ओरडत राहतो. एक्स्ट्रा तर जाऊच देत पण या दोघींच्या स्टेप्सही सिंकमध्ये नाहीत. मध्ये मध्ये सोनू वालिया संगीताच्या मागे लॅग करते असे दिसते. जितेंद्र नाहीतर प्रेक्षक तरी घाबरावेत म्हणून अमरीश पुरीचे अफाट क्लोजअप्स मारले आहेत. उरलेला वेळ तो या नाचावर लक्ष ठेवत गस्त घालतो आहे. दुसरे कडवे सुरू होते आणि दोघी आता इतक्या आनंदात नाचत आहेत की जितेंद्र कन्फ्युज होतो. या मला सोडवण्यासाठी नाचत आहेत की यांना इन जनरल नाचण्यात इंटरेस्ट आहे. त्यात त्याही जितेंद्र आणि सतीश शाहकडे अमरीश पुरी स्टाईलचे लुक्स देण्याचा प्रयत्न करतात. हे बघून ते दोघेही हरतात. अमरीश पुरी पुन्हा एकदा त्याला उर्दूतून शिव्या देतो. तो म्हणतो की "जो कुछ बचे बचा ले". म्हणजे काय? जितेंद्रच्या घरी इनकम टॅक्सची रेड पडणार आहे का? जेवढं वाचवता येईल तेवढं वाचव. ऑफकोर्स तेच करणार ना तो. फडतूस सल्ल्यांना सुद्धा एक लिमिट असते.

या स्टेजला जितेंद्राने गिव्ह अप मारलेला दिसतो. त्याला एकतर संपूर्ण सिनेमात नाचू दिलेले नाही. त्यात मनोरंजनाच्या नावाखाली अनस्किल्ड डान्सर्स नाचवल्या आहेत. ते बघून त्याला अतीव दु:ख जाहले आहे. आता तर गाण्याच्या ओळींनी सुद्धा बंड पुकारलेले दिसते. "जिस आग में दिल जलता हैं, तुझको भी जला देंगे हम". मधले "उसी आग में" खाऊन टाकलेले दिसते. इकडे अमरीश पुरीचे जितेंद्रला घाबरवायचे प्रयत्न चालूच आहेत. आता तो लहान मुलांना हसवण्यासाठी जसे चेहरे करतात तसे चेहरे करतो आहे. हे बघून जितेंद्रच्या चेहर्‍यावर "प्लीज किल मी नाऊ" असे भाव आहेत. पुढच्या कडव्यात ढोल टाकून देऊन डफल्या आणल्या आहेत. रेड हॉट चिली पेपर्स स्टाईलमध्ये गिटार वाजवली जात आहे. असे केऑटिक संगीत कमी म्हणून संगीता बिजलानीच्या पोटाचा क्लोज अप घेतला आहे. बेंबीचे शॉट दाखवण्यात प्रॉब्लेम काहीच नाही. पण इथे हा क्लोज अप बेली डान्सिंगच्या दृष्टीकोणातून आहे. संगीता बिजलानीला नॉर्मल नाचता येत नाही, तिच्याच्याने बेली डान्स कसा काय होणार? दिग्दर्शकाने आपले ऑब्सेशन कंट्रोलमध्ये ठेवले नाही की अशा टाळत्या येण्याजोग्या चुका होतात.

एकदाचा अमरीश पुरी काय करणार आहे हे स्पष्ट करतो - "बकरा बना के, तुंबा बना के, छुरिया चला के मारू | कीमा बनाके, कच्चा चबा के, जिंदा जला के मारू ||" हे लोक काही जिवंत जाणार नाहीत हे आता कळते. इतका वेळ नाचल्यानंतरही या दोघींना चवड्यांवर उड्या मारणे याला नाच म्हणत नाहीत हे कळलेले नाही. एकापेक्षा एकच्या अप्सरा पर्वात यांना का बोलावले नाही याचे उत्तर इथे मिळते. काँट्रास्टला अमरीश पुरीचा शंभर रुपयास पात्र डान्स बघावा - इथून ते इथपर्यंत. गाणे संपवण्याची वेळ झाल्याने अमरीश पुरी भरपूर हसून घेतो. या दोघी शरीरात असतील नसतील ते सर्व स्नायू हलवून घेतात. बरेच ओ ओ ओ होते आणि गाणे संपते.

८.५) कहानी में ट्विस्ट

कमलाख सगळ्या एक्स्ट्रांना गायब करतो. सायरा जाऊन त्याला म्हणते की आता हातिमला सोडून दे. कमलाख म्हणतो की मी काही हातिमप्रमाणे वचनाचा पक्का नाही. "हम जो कहते हैं वो करते नही, और जो करते हैं वो कहते नही." राऊडी राठोडने कमलाखकडून प्रेरणा घेतली असल्याचे स्पष्ट आहे. कमलाख एका मोत्याच्या बदल्यात हातिमच्या दोन डोळ्यांचे दोन मोती फोडणार असतो. आधी एक किरकोळ मनुष्य हातात तापलेल्या सळया घेऊन येतो. परीबानू त्याला ढकलून देते. मग कमलाख म्हणतो की चल तूच तुझ्या लव्हरबॉयचे डोळे फोड. या सळया म्हणजे बेसिकली उदबत्त्या आहेत. मग परीबानू याचे डोळे फोडणार इतक्यात हातिमचा खुदा त्याच्या मदतीला धावून येतो. पंख सही सलामत असलेली परीबानू तिथे आलेली असते.

हा काय चमत्कार असा विचार करेपर्यंत परीबानू छडीने नकली परीबानूला जाळून टाकते. मग ती सायरालाही जाळून टाकते. इतकी हिंसक परी आजवर कोणत्या सिनेमात दाखवली नसेल. ती सांगते की ही सगळी कमलाखची माया आहे. इथे जे काही घडलं ते सर्व खोटं होतं. आपला प्लॅन फसल्याचे पाहून कमलाखला फारच राग येतो. जिन जिन जिंदू जिंदारा - बरेच सैनिक प्रकट होतात. परीबानूही छडीतून किरणे सोडते आणि परीलोकातले सैनिक तिथे प्रकट होतात. ती हातिम आणि नझरुलचीही सुटका करते. मग कमलाख एक कवटी पैदा करतो आणि नेम धरून तिच्या छडीवर फेकून मारतो. वास्तविक पाहता हा ऑलिंपिकलाच जायचा पण हातिममुळे मागे पडला. छडी हातातून खाली पडते आणि गायबते.

हातिम येऊन कमलाखला लाथ घालतो. त्याचाही मंत्रदंड खाली पडतो. नझरुल तो तत्परतेने आपल्या ताब्यात घेतो. परीबानूचे सैनिक विरुद्ध कमलाखचे सैनिक अशी फाईट सुरू होते. खुद्द कमलाख आणि हातिम तलवारींनी लढू लागतात. दोघेही तसे तुल्यबळ असतात पण हातिम थोडा उजवा असतो. हे सर्व चालू असताना नझरुल आणि परीबानू काही चिल्लर व्हिलन्सना मारतात. या गडबडीत कमलाखचा मंत्रदंड उडून त्याच्या कवटी आसनावर जाऊन पडतो. कमलाख तो परत ताब्यात घेण्याचा प्रयत्न करतो पण हातिमच्या उडी मारून टेलिपोर्ट होणे पुढे त्याचे काही एक चालत नाही. हातिम तो मंत्रदंड वाहत्या पाण्यात फेकून देतो. आता पारडे क्लिअरली हातिमच्या बाजूने फिरलेले आहे. हे बघून कमलाख परीबानूला पकडून कवटी-चोरदरवाज्यातून काढता पाय घेतो. हातिम त्याच्या मागे येऊ बघतो पण ती कवटी आग ओकते आणि कमलाखला पळून जाण्यास थोडा अवधी मिळतो.

८.६) व्हिलनचा जीव पोपटात असतो

हातिमही आगीचे लोळ चुकवून कमलाखच्या मागे मागे येतो. ते आता एका वेगळ्याच ठिकाणी असतात. सायरा तिथे कैद असते. थोडक्यात आधीची सायराही नकली होती. दोघांची फाईटिंग पुन्हा कंटिन्यू होते. आता ते दोघे एका प्लॅटफॉर्मवर फाईट करत असतात जिथे खांबाच्या मदतीने शामियाना उभारला आहे. प्लॅटफॉर्मच्या चोहीबाजूने आग आहे. मधोमध एक चांदीचा पिंजरा आहे. त्यात एक पोपट आहे. दोघांच्या तलवारी पडतात. मग ते हातापायांनी मारामारी सुरू ठेवतात. तिकडे परीबानू सायराला सोडवते. इकडे कमलाखकडे एक काटेरी सोटा असतो. तो त्या सोट्याने हातिमला मारण्याचा प्रयत्न करतो. मध्येच तो हातिमला सोटा देऊन त्याला वार करायला सांगतो. हातिमचे सर्व वार व्यर्थ जातात. कमलाख विकट हास्य करत तसाच उभा असतो. हे नक्की काय रहस्य आहे असा हातिमला प्रश्न पडतो.

हातिमची अडचण बघून सायरा ओरडते की कमलाखचे प्राण त्या पोपटात आहेत. आपले मृत्यु रहस्य असे उघड झालेले बघून कमलाखची तंतरते. तो त्वेषाने हातिमवर तुटून पडतो. मग तो एक चाकू फेकून मारतो. सायरा मध्ये तडमडून तो चाकू आपल्या पोटावर झेलते. तिच्या मृत्युचे दु:ख होऊन हातिम आणि परीबानूचे लक्ष विचलित होते. याचा फायदा घेऊन कमलाख त्या पोपटाला पिंजर्‍यातून मुक्त करून उडून जायला सांगतो. जिन जिन जिंदू जिंदारा - एक उडणारे कार्पेट किंवा कालीन येते आणि या जादुई कालीनवर स्वार होऊन कमलाख तिथून निसटू बघतो. हातिम त्या कालीनला लटकून त्याचा पाठलाग करत असतो. मरता मरता सायरा परीबानूला पोपटामागे जायला सांगते. परीबानू मग पोपटाचा पाठलाग करू लागते.

यानंतर पाल्हाळिक फाईट आहे. हातिम आणि कमलाख एकमेकांना खाली पाडण्याचा प्रयत्न करतात. एका स्टेजला हातिम ऑलमोस्ट खाली पडतो सुद्धा. पण तो स्वतःला सावरतो आणि काऊंटर अ‍ॅटॅक करून कमलाखला उंचावरून खाली ढकलून देतो. आपल्याला काही होणार नाही हे ठाऊक असलेला कमलाख हातिमच्या विवशतेवर विकट हसत असतो आणि स्लो मोशनमध्ये खाली पडतो. पण ओव्हर कॉन्फिडन्स कधीही वाईटच. नेमकं त्याच वेळेला मसकल्ली, आपलं परीबानू पोपटाला पकडते. तो पोपटही सॉलिड फास्ट उडतो. एवढी मोठी परी पण तिचीही याला पकडताना दमछाक होते. एकदाची ती पोपटाची मान मुरगाळते. पण तिच्या नाजूक हातांना ते काही फारसे जमत नाही. ती मग पोपट हातिमकडे फेकते. हातिम मग पोपटाची मान मुरगाळतो. पोपट जळून भस्म होतो आणि गवतावर पडलेला कमलाख जिन जिन जिंदू म्हणून इहलोकाचा निरोप घेतो.

परीबानू हातिमला सांगते की आत्ता आपण उडत आहोत तो प्रदेश म्हणजे हम्मामबादगर. सातवा प्रश्न पूर्ण झाला. गुलनार पूर्णपणे बरी होते, फळ्यावरचा सातवा प्रश्नही पुसला जातो. हातिम आणि परीबानू कालीनवर उडत थेट रझा मुरादच्या घरी येतात. मरियम हातिमच्या पाया पडते. दोन दगड एकमेकांची गळाभेट घेतात. इथे संगीता बिजलानीची बॉडी डबल तिच्यापेक्षा किंचित बुटकी असल्याने तो शॉट फेल गेला आहे. पुन्हा एकदा हातिम वाकई खुदाचा नेक बंदा असल्याचे विजयेंद्र घाटगे सांगतो. रझा मुरादही आता उजळ माथ्याने वावरायला मोकळा असल्याने तोही तिथे येतो. परीस्तानमधून आलोकनाथ आणि मास्टर रिंकूही तिथे आलेले असतात. दोन संगीता बघून आलोकनाथला आपल्याला दोन मुली असल्याची आठवण येते. तो हातिमचे लग्न लावून द्यायची घोषणा करतो. पण त्याआधी हातिमचा फर्ज पूर्ण होणे गरजेचे असते. मग तो मरियम आणि विजयेंद्रचे हात एकमेकांच्या हातात देतो. या स्पीडने रझा मुराद म्हणेल कन्यादानही तूच कर, मी नवीन परी शोधतो. सतीश शाहही रेकॉर्ड स्पीडने हम्मामबादगरहून देवकुमारच्या घरी स्टॉप घेऊन आपली हिरवीण घेऊन आलेला असतो. हातिम त्याचेही लग्न होईल असे वचन देतो. आता फक्त संदेश देण्या इतपत वेळ उरला असल्यामुळे हातिम प्रेमाचा संदेश देतो आणि सिनेमा संपतो.

"उलफत के रास्ते में दीवार कोई न आये, जैसे मिलें हैं हम खुदा सब को यूं ही मिलाए"

| आमेन |