'तीसरी कसम' आणि 'बद्री की दुल्हनिया' : एक '3G' कनेक्शन

रात्री दहाची वेळ. जत्रेचे तंबू पडले आहेत. गावोगावहून माणसं जमली आहेत. गाडीतळावर पोचल्यावर 'तो' गाडीला जोडलेली आपली बैलं मोकळी करतो. 'ती' केवळ त्याच्या गाडीची एक सवारी. जवळच्या चहाच्या टपरीतून तिच्यासाठी ४ आण्याचा लोटाभर 'चाह' विकत घेतो. 'कुवारे चाय नही पिते' या आपल्या समजूतीला बाजूला ठेवून तिच्या आग्रहाखातर तो देखील घोटभर चहा पितो. ती त्याला दोन दिवस जत्रेमधे रहायचा आग्रह करते. आणि तितक्यात त्याच्या (आणि आपल्याही) कानावर जवळून येणार्‍या हार्मोनियमचे सूर पडतात. त्याच्यासारखेच आपणही त्या ढोलकीच्या रीदमकडे आकर्षित होतो.
आता पडद्यावर एका पारावर बसलेली गाणारी मंडळी. जत्रेसाठी आलेली, त्यातले काही त्याच्यासारखेच गाडीवान. सगळेच पुरुष. विविध वयाचे, आकाराचे पुरुष. या फ्रेम मधे एकही स्त्री नाही. सगळेजण मस्ती मजेच्या माहोल मधे बसल्या बसल्या ठेका धरुन गाताहेत. मन्नाडेचा लोकसंगीताला साजेसा आवाज. ' चलत मुसाफिर मोह लिया रे, पिंजडेवाली मुनिया. फ्रेम मधे गाडीत टांगलेल्या कंदीलाच्या प्रकाशात हातातल्या छोट्याश्या आरशात स्वतःच रुप पाहून हरखून गेलेली ‘ती’ या गाण्यातली एकमेव स्त्री. ती देखील एक कंपनीतली बाई. नौटंकी. खांद्यावर कांबळं टाकलेला राज ह्या गाणार्‍यांच्या ग्रुपमधे येऊन बसतो. हातात छोटा डफ. राज कपूर हा केवळ ह्या ग्रुपचा एक भाग. पण गाणारा मुख्य गायक कोणी वेगळाच. अनेकदा ह्या गायकाच्या चेहर्‍यावर क्लोझअप्स येतात. गायक समरसून गातोय. नव्हे मांडी घालून बसला असला तरी चक्क नाचतोय. शैलेंद्रच्या शब्दांना, शंकर जयकिशनच्या संगीताला, मन्नाडेच्या आवाजाला, नव्हे त्या गाण्याच्या अवघ्या सिच्युएशन रात्री पारावरच्या त्या रंगलेल्या लोकसंगीताच्या ठेक्याला, त्या गाण्याला पुरेपुर न्याय देतोय. आपल्याही नकळत आपण त्याच्या त्या देहबोलीची दाद द्यायला लागतो. त्याच्यातल्या अंगभूत, नॅचरल रिदमवर आपण फिदा होतो. त्या कलाकाराचं नाव आपल्याला माहित नसतं, पुढे कधी आपण ते मुद्दाम शोधायलाही जात नाही. पण तरीही 'चलत मुसाफिर मोह लिया रे' हे गाणं जेव्हा आपल्या डोळ्यासमोर येतं, तेव्हा तेव्हा आपल्या नजरेसमोर हा गळ्यात गमचा,पटका सोडलेला, पांढरा कुडता घातलेला, मिशीत मिश्कील हसणारा, आणि त्या वातावरणात फिट्ट बसणारा गायक डोळ्यासमोर येतो. पडद्यावरचा तो कलाकार म्हणजे क्रिशन.
ते साल १९६६, तो सिनेमा तीसरी कसम. एका अर्थानं माझ्या वडिलांच्या जनरेशनच्या, जमान्याचा हा सिनेमा, हे वातावरण, हे पिक्चरायझेशन, हे लिरीक्स, ही चाल.

माझ्या जनरेशनच्या ट्रेंडला अनुसरुन एक दिवस हे जुनं गाणं 'रीमीक्स' स्वरुपात नव्यानं पहायला, ऐकायला मिळतं, सगळीकडे, जिकडे तिकडे.
साल २०१७. सिनेमा 'बद्रीनाथ की दुल्हनीया'. बैलगाडी ऐवजी मोटारसायकल, बाईक वगैरे. जत्रेच्या जागी माझ्या जनरेशनला साजेसा डिस्को क्लबचा माहोल. होळीची सिच्युएशन. प्लॅशींग लाईट्स, डान्स फ्लोअर, जॅझी कपडे. फ्रेममधे पुरुषांच्या बरोबरीनं स्त्रीयांची संख्या. सध्याच्या काळाप्रमाणे टाईट, फिगर हगींग कपडे. “बेबी बडी भोली है, बेबी की रंग दी चोली है, अंग्रेजी मे खिटपिट मॅडमरी, बुरा न मानो होली है” असं हे होळी रॅप. पण गाण्याची चाल, ठेका, हार्मोनियमचा तुकडा मात्र जुनाच. ५१ वर्षापूर्वीचा. ती 'पिंजडेवाली मुनिया' आता 'बद्री की दुल्हनिया' च्या नव्या टेक्नो झगझगीत रुपात. आणि डोळ्यावर गॉगल घालून, फ्रंट ओपन स्लीव्हलेस जॅकेट मधून आपले सिक्स पॅक्स दाखवत नखशिखांत डिस्को स्टेप्स करत नाचणारा, अंगात नाचाची लय मुरलेला वरूण.
हिंदी सिनेमात आजवर अनेक गाण्यांची रीमीक्स झाली. काही गाण्यांची रीमीक्स परत परत झाली. सध्या तर परत एकदा ‘जुनी गाणी नवीन स्वरुपात विथ सम रॅप’ हीच स्टाईल आहे. काही रीमीक्स मस्तपैकी कडक जमलेली, काही सपशेल फसलेली. हा देखील एक वेगळा लेखाचा विषय.
पण 'चलत मुसाफीर मोह लिया रे' ह्या गाण्याचं ‘मुनिया रे मुनिया, बद्री की दुल्हनीया’ हे रीमीक्स मला एका फार वेगळ्या कारणासाठी क्लीक झालं. युनिक, खास, स्पेशल वाटलं. ते कारण म्हणजे १९६६ साली तीसरी कसम मधलं गाणं ज्या कलाकारावर चित्रीत झालंय तो कलाकार होता क्रिशन धवन. आणि त्यानंतर ५१ वर्षांनी तेच गाणं रीमीक्स स्वरुपात ज्या कलाकारावर चित्रीत झालं तो कलाकार म्हणजे क्रिशन धवनचा नातू - वरूण धवन. कमालीचा योगायोग !
खरं तर मुळात तीसरी कसम मधलं गाणंही राज वर चित्रीत न होता किशन धवन वर चित्रीत व्हावं. हिंदी सिनेमात पिढ्यानपिढ्या राज्य करणारे कपूर तेव्हा आणि आताही असताना, ह्या गाण्याचं रीमीक्स त्यांच्यापैकी कोणाच्या वाट्याला येऊ नये. आणि 'चलत मुसाफिर' सारख्या त्या वेळच्या आणि 'बद्री की दुल्हनिया' ह्या आत्ताच्या प्रचंड गाजलेल्या गाण्यात 'धवन कुटूंबाचं ३जी कनेक्शन' पहायला मिळावं. आता हा जमलेला योगायोग की जमवून आणलेला योगायोग? कुणास ठाऊक. पण हा योगायोग मला खास वाटला, एक्साईट करून गेला.
हे लिहीता लिहीता मला अजून एक जाणवलं की 'चलत मुसाफिर' चा विषय निघाला की माझे बाबा क्रीशन धवनला पाहून 'क्या बात है, काय रिदम आहे साल्यात' अशी हमखास दाद द्यायचे. गंमत म्हणजे 'बद्री की दुल्हनिया' पाहताना वरूण धवनचा डान्स बघून माझ्याकडूनही दिलखुलासपणे ' जबर्‍या डान्स करतो. काय रिदम आहे साल्यात' हीच दाद निघते. कमालीचा योगायोग !

ह्या योगायोगाच्या लाईटमधे आता जेव्हा मी ही दोन्ही गाणी पाहते, किंबहुना अनेकदा मुद्दाम एकामागून एक पाहते. धमाल वाटते एकदम. एकूणच गाणी पाहताना, सिनेमा पाहताना, त्याबद्दल वाचताना, ऐकताना, विचार करताना ही अशी एखादी छोटीशी पण मस्त माहिती मिळून जाते, कळत नकळत. ह्या अश्या गोष्टीतून मिळणारं थ्रील, किक,मजा काही वेगळीच!

चलत मुसाफिर मोह लिया रे पिंजडेवाली मुनिया (तीसरी कसम, १९६६)
https://youtu.be/rnUYn4TosUs

तुझको बनाकर के ले जायेंगे बद्री की दुल्हनिया ( बद्री की दुल्हनिया, २०१७)
https://youtu.be/1YBl3Zbt80A