व्यथा

बर्‍याच गोष्टी रिलेट झाल्या.
मी ज्या डिग्री कॉलेज ला होते तिथेही या बायकांच्या वॉशरुम ला प्रायव्हसी नसणे, पाण्याने भरलेला एक ड्रम, आत भयंकर मजकूर खरडलेला असणे, समोर तिन्ही मजल्यावर कट्ट्याला टेकून उभ्या मुलांन ते दिसणे इ. इ. गोष्टी होत्या. अ‍ॅडमिशन च्या दिवशी एकदा सोडून परत चार वर्षात कधीही त्या वॉशरुम मध्ये गेल्याचे आठवत नाही.कसं माहिती नाही पण निभावून जायचं त्या वेळी. पाणी पिणं नाहीच. कँटीन मधला चहा हा एकमेव लिक्विड इनटेक.
आता वाटतंय अगदी सर्वांसमोर तर सर्वांसमोर, निदान नीट स्वच्छता आणि कुलुपं किल्ली वगैरे काही व्यवस्था असती तर गेलोही असतो.

पंखा,
अप्रतिम लिहिता हो तुम्ही.

तुमचा
एक पंखा

बापरे.. असे खरेच असतेही.. दिवसभराचा कंट्रोल..
म्हणजे सार्वजनिक जागी अपेक्षाच नसते. ती सोय हॉटेल किंवा मॉलमध्येच बघावी लागते. पण कॉलेज जिथे मुलांबरोबर मुलीही असणारच तिथेही अशी हालत असते हे कठीण आहे खरेच.

हो, आता सान्गायला लाज वाटत नाही की केवळ याच कारणामुळे मला खरच किडनी स्टोन झाला होता. घाणेरडे टॉयलेट, त्यापेक्षा कॉलेजमधल्या मुलान्चा पाचकळपणा. १- २ वेळा काही मुली गेल्या होत्या पण टेरेसवरुन मुले बघायला आलीत हे पाहुन घाबरुन मागे फिरल्या. त्या नन्तर कोणीही तिथे गेले नाही. आज काय स्थिती आहे माहीत नाही. शेवटचा भूगोलाचा पीरीएड मी बर्‍याच वेळा बुडवुन घरी पळाले होते. पाणी कमी प्यायल्याने पार वाट लागली होती.

किडनी स्टोनच्या वेदना काय असतात हे ते झालेल्याना विचारा. पाठीत खाली कुणीतरी सुरी खुपसतय अशा वेदना असतात त्या.:अरेरे:

अवान्तराबद्दल क्षमस्व. बेफिकीर तुम्ही थोडक्यात पण चान्गली व्यथा मान्डलीत. परदेशात जागोजागी खरच उत्तम सोय असते यात वाद नाहीच. कधी आपला देश याबाबतीत सुधरेल देव जाणे.

निदान वॉशरुम अगदी डायरेक्ट कट्टेकुमारांच्या बसण्याच्या जागेच्या समोर नसावे, त्याला कुलुप/एखादी लेडी इनचार्ज असावी म्हणजे गैरवापर, त्यात लिहीणे वगैरे प्रकार होणार नाहीत, पाणी असावे इतल्या माफक अपेक्षा असतात.
पुण्यात किंवा मोठ्या शहरांत बर्‍याच कॉलेजांमध्ये ही व्यवस्था चांगली आहे.

आम्ही आता मोठे झालो, थोडे निर्लज्ज व्हायला शिकलो,कोणीही समोर असले तरी व्यवस्था नीट असलेल्या ठिकाणी गरज पडल्यावर जायला शिकलो, नीट व्यवस्था कुठे आहे ते बरोबर लक्षात ठेवायला शिकलो, पण लहान मुलींच्या बाबतीत अजून तेच प्रश्न येतात.घरी/मॉल मध्ये अनेकदा 'जाऊन ये' समजावूनही त्यांना कुठेतरी जिथे हे सर्व मॉल/इतर व्यवस्था प्रचंड दूर आहेत अशाच ठिकाणी हटकून नेचर्स कॉल येतो आणि मग आमिर खान ची अतिथी देवो भव ची एक जाहीरात आहे त्याप्रमाणे रस्त्यावर गाडी उभी करुन त्यांचा कार्यक्रम उरकावा लागतो.येणारे जाणारे प्रचंड वैतागून लुक्स देत असतात.

नी चा स्वच्छतेच्या आईचा घो लेख यासंदर्भात आठवला.

नी चा स्वच्छतेच्या आईचा घो लेख यासंदर्भात आठवला.
>>>
येस्स मलाही हा लेख आठवला होता, पण नक्की कोणाचा होता ते आठवत नव्हते.

उत्तम लेख. प्रत्येक शाळा कॉलेज यांनी शिक्षणाबरोबर याकडे कळकळीने लक्ष द्यायला हवे.

शाळा,कोलेजचि सर्व वर्श , हे सगळे सहन केले आहे. पुण्यात शिकायला आल्यावर थोडी परिस्थिति बदलली.

स्वारगेट चा बस स्टँड (झाडाखालचा) इथे सार्वजनिक मध्ये मुलीला नेऊन आणल्यावर ती 'मला लागली होती पण आता नाही लागली, चल बस मध्ये बसू' म्हणाली.नंतर बसमधून मंगलूरला जाताना मध्ये एका स्टॉप वर पहाटे चांगली व्यवस्था होती त्या रेस्टरुम्स मध्ये गेलो होतो. या विषयावर बोलण्यासारखे खूप आहे पण इथे काही जणांना यक्क होईल त्यामुळे जरा आवरते घेते.

महत्वाचा विषय.
यावर एक चळवळ सुरु आहे मात्र सरकारी कामकाजात या चळवळीच्या लोकांकरता पुरेसा वेळ / इच्छा नाही असे मधे वाचनात आले होते.
https://www.facebook.com/groups/righttopee/

सकाळ मधे बातमी आलि होति कोणितरि पुण्यातिल सार्वजनिक शौचालय बद्द्ल (location) माहिति देनार app (location) बनवल आहे.

गरवारे कॉलेजमधे एक वेगळी लेडीज रूम होती, मुलींना ऑफ पिरियडमधे किंवा मधल्या सुटटीत डबा खाण्यासाठी वा विश्रांती घेण्यासाठी. लेडीज टॉयलेट त्या खोलीला आतून लागूनच होतं त्यामुळे कुठल्याही मुलाचा तिथे वावर असायची शक्यता नसायचीच आणि त्यामुळे कुचंबणा व्हायची नाही. टॉयलेट बांधताना हा मुद्दा विचारात घेण्यासारखा आहे.

चांगला लेख!
आत्ता मी या विषयावर आरामात दहा पंधरा मिनीटे व्याख्यान देऊ शकेन पण कॉलेजात असताना आपल्याच कॉलेजच्या मुलांसमोर हे बोलून दाखवायची हिंमत झाली नसती.
स्नेहल निगडेंचं याबद्दल अभिनंदन!
अतिशय महत्त्वाच्या विषयावर लेख लिहिल्याबद्दल बेफिकीर यांना धन्यवाद!

थोडे निर्लज्ज व्हायला शिकलो >>>> निर्लज्ज व्हायला शिकलो असे नाही तर यात लाज वाटण्यासारखे काही नाही ही अक्कल आली.

स्वच्छतेच्या आईचा घो >>>

चांगला लेख.
शाळेत मुलांची बाथरूमही अत्यंत गचाळ आठवते. त्यात शिशुवर्गापासून चौथी पर्यंत पायातील चपला वर्गाबाहेर काढून अनवाणी पायाने इतरत्र पाणी सांडलेल्या, फरशा फुटलेल्या जागेतून शू करायला जाणे. शी करायला संडासात जाणे अती दिव्य.
इंजिनिअरीग कॉलेजात मात्र अत्यंत स्वच्छ स्वच्छतागृहे होती.

बापरे
नशिबाने आमच्या शाळेत बाथरुम खुप स्वच्छ आणि १० ते १२ होती. ( मोठ्या हॉल मधे १० ते १२ खोल्या आणि दारे ).

कॉलेज मधे मात्र फक्त २, पण ति लेडिज रुम च्या आत. रुम मधे मधोमध मोठे टेबल , खुर्च्या, २ आरसे. आणि लागुनच एक लहान रुन जिथे २ बाथरुम्स. शेजारी स्टाफ रुम ... त्यामुळे मुले जवळ पास पण फिरकु शकायची नाहीत.

अशा सोयी सर्व शाळा कॉलेजातुन असायला हव्यात.

उत्तम लेख. प्रत्येक शाळा कॉलेज यांनी शिक्षणाबरोबर याकडे कळकळीने लक्ष द्यायला हवे. >>>>+११११११

सर तुमही खुप छान लिहीता

छान लिहीलंय.
ह्याच विषयावरचा आजच्या मटा मधला एक लेख :-
" अनावश्यक लाज सोडा "
http://maharashtratimes.indiatimes.com/maharashtra/nashik/right/articles...

बेफिकीर जी खूप मोठ्या प्रश्नाला वाचा फोडली आहे तुम्ही.
आमच्या sgm college मध्ये अशी दुरावस्था नाहीये. इथे प्रत्येक मजल्यावर मुलांसाठी शौचालयाची आणि एकाड एक मजल्यावर मुलींसाठी लेडीज रूम आणि त्याला जोडून शौचालयाची व्यवस्था आहे.

आजही स्थिती बदललेली नाही. माझी मुलगी मुंबईतल्या सरकारी कॉलेजमध्ये जाते. तिथलि लेडीज रूम या वर्षीपासून प्रिन्सिपॉलच्या आदेशानुसार बंद आहे. का? मुलींना माहीत नाही, कोणी सांगत नाही. वॉशरूम अतिशय घाणेरड्या स्थितीत, पण नाईलाजाने जावेच लागते. नाईलाजाने का होईना, पण वॉश रूम वापरता येते यात मुली आनंद मानतात. लेडीज रूम बंद असल्याने एखादे लेक्चर नसेल तर कुठे बसावे हा प्रश्न मुलींसमोर उभा राहतो. वर्गात बसता येत नाही. माझी मुलगी कित्येक वेळा दुपारी घरी परतताना ट्रेन मध्ये डबा खाते. कॉलेजमध्ये सोयच नाही आणि कॅन्टीन शेजारच्या सेशन कोर्टाचे वकील पण वापरतात त्यामुळे दुपारी तिथेही जागा नसते. एकूणच कॉलेज मध्ये जाणे अजिबात आनंददायी नाही. एखादेच लेक्चर असेल तर कित्येकदा मीच तिला नको जाउस म्हणून सांगते.

रहावत नाही म्हणुन लिहिते आहे. पण महाबळेश्वर ला जाताना एक अतिशय प्रसिद्ध रेस्टॉरंट आहे. आता नाव लक्शात नाही पण खुप गर्दि असते. बाथरूम मात्र एकदम घाण. लहान मुल, सिनिअर सिटीझनची प्रचंड गैरसोय! त्या मालकाशी भांड्ण झाल माझे. त्याला म्हणाले मी की पाहिजे तर पैसे घे पण बाथरूम साफ ठेव पण नाही. आतासुध्धा अंगावर काटा आला आठवून पण सुधारणा नसेलच! सामाजिक जबाबदारी कशी वाटत नाही कोण जाणे? साधनाताई, कठीण आहे.

खड़क वासला डोंगरावर अमारा व्हिला म्हणून बालीनीज होम्स ची स्किम आहे तिथे मोबाइल टॉयलेट होते, स्वच्छ होते.बहुतेक कमोड सीट ला सेन्सर आणि ऑटो फ्लश होता.वॉशरूम घाण असलेली होटेल्स पहिल्यांदा गेल्यावर आपोआप नंतर टाळली जातात.

Very sensitive topic. I faced the similar problem in college. There was a ladies rest room and a toilet inside it. But no light and no cleanliness. Did written complains for the same but no change.

COEP तलं E&TC dept चं मुलींचं स्वच्छतागृह तर चक्क वरून बरंचसं open होतं, त्यामुळे आत गेल्यावर कायम वर एक डोळा ठेवावा लागायचा. सध्या परिस्थिती माहित नाही.

आपल्या इथे कॉमन सेन्स मिसिंग आहे. वॉशरुम ना ब्लाईंड्स नसलेल्या डायरेक्ट उघड्या खिडक्या असणं, कमोड असला तर कमोड वॉशर आणि टॉयलेट पेपर दोन्ही नसणं, लेडीज वॉशरुम मध्ये कचर्‍याचा डबा नसणं,डबडं गळकं असणं इ.इ. कुठे हॉटेल च्या बाथरुम मध्ये गेल्यास तिथे पाल्/सरडा/बेडूक्/साप नाही, आणि ब्लाइंड नसल्यास याचि खिडकी कशासमोर आहे ती सावध पाहणी आधी करावी लागते.
टेमघर धरणाच्या आधी एक रेझॉर्ट आहे.हल्ली स्वतःची एक बाग असली की जेवणाची व्यवस्था आणि एक दोन झोपाळे लावून त्याला 'रेझॉर्ट' म्हणण्याची फॅशन आहे.त्या तिथे पूर्ण २५ च्या टिम साठी दोन वॉशरुम्/बाथरुम होत्या.लोक लवासाला धबधब्यात वगैरे भिजून आलेले. मग त्याने एक रुम्स मधलं बाथरुम उघडून दिलं ते भयंकर होतं. त्यात अक्षरशः बेसिन मध्ये दाढीचे केस पसरलेले होते.
एकदा विरार लोकल प्रवासात विरार स्टेशनेमकं मला 'जायला' लागलं आणि ते लोकल च्या जेन्ट्स डब्याच्या समोर आणि आत तृतीय पंथी बसले होते. आणि मला विरार मध्ये 'चांगली' जाणेबल ठिकाणं स्टेशन जवळ माहिती नव्हती.
हे सगळं इतक्या डिटेलवार आज बोलू शकते. त्याकाळी या गोष्टींची घाबरवणारी स्वप्नं पडाय्ची इतका मेंटल इम्पॅक्ट होता.
मुंबई पुणे रुट सोडल्यास बाकी सगळीकडे एस टी प्रवासात जीव मुठीत धरुनच वावरावं लागतं.
आग लागल्याशिवाय विहीर खणायची नाही ही आपली रित आहे.

Very sensitive topic. I faced the similar problem in my school days.