"गर्भसंस्कार"

काय ठरलं मग? बर आधि एक सांगा ... संस्कार बिन्स्कार फार दूर राहिले ... त्या गर्भाला काही सांगितलं तर लक्षात तरी राहील का?

मृण्मयी, पोस्ट आवडली. हर्पेन, तू ही शांतपणाने, दुसर्‍यांना शिकवायला न जाता पोस्टी टाकत आहेस ह्याचे कौतुक :).

गर्भसंस्काराचं दुकान टाकणं, गर्भसंस्काराच्या नावाखाली इतर गोष्टी खपवणं हे चूकच आहे. पण 'जे अजून सायंटीफीकली प्रूव्ह झालेले नाही ते चुकच' ही वृत्तीही चुकीची आहे. अमेरिकेत "योगा" प्रसिद्ध झाल्यावर आपल्याकडे योगासनाचीही दुकानं निघाली. जाणारे तिथेही जातात. अगदी एका छोट्या खोलीपासून ते वातानूकुलीत जिम्स मध्ये पैसे टाकून लोकं जातात. ओंकारपठण, गायत्रीमंत्र ह्यांच्या पठणाने जी कंपनं निर्माण होतात त्याचा मेंदूवर होणारा अनुकूल परिणाम ह्यावर विदेशात केल्या गेलेल्या रिसर्च बद्दल मी एका विदेशी डॉक्युमेंटरीमध्ये पाहिले होते. ह्या ओंकाराच्या पठणाने जे ultrasonic vibrations निर्माण होतात त्याचा मेंदुवर, आणि शरीरावर कसा परीणाम होतो ह्याबद्दल पाश्चात्य शास्त्रज्ञांनी केलेल्या रिसर्चबद्दल ती डॉक्युमेंटरी होती. Autism, down syndrome च्या पेशंट्स ना ह्या चँटींगचा कसा फायदा होतो ह्यावर भाष्य होतं, वगैरे वगैरे. सहसा असं दिसून येतं की विदेशी लोकांनी रिसर्च करुन आपल्या गोष्टी डोक्यावर घेतल्या की आपला देशाभिमान लगेच उफाळून येतो. योगाभ्यास, मंत्रपठण ह्याबदल आपल्याला इतकी तुटपुंजी माहिती आहे आहे आणि योग्य तो रिसर्चही अजून पूर्ण झालेला नाही आहे त्यामुळे ह्या प्रचंड पोटेन्शिअल असलेल्या विषयाबद्दल आपण अजुनही फार उदासीनही आहोत. अगदी मनशक्तीच्या सायंटीफिक रिसर्चबद्दलच्या लिंक्स मी पाहिल्या नाहीत पण उद्या जॉन हॉपकीन्सने गर्भसंस्काराबद्दल काही आर्टीकल रिलीज केले तर लगेच 'मेरा भारत महान' म्हणून लोक ती लिंक फेसबूक वर लगेच शेअर करतील.

माझ्या मते गर्भसंस्कार म्हणजे मातेकरता पॉझिटिव्ह फीलींग्स/एनर्जी (मंत्रोच्चार, पॉझिटिव्ह विचार, चांगले संगीत, योगासनं, प्राणायाम इत्यादी), पित्याचा ह्या प्रवासात सहभाग वगैरे. आता ह्या गोष्टी कुठल्याही शिबिराशिवायही तुम्ही आचरु शकता, पण जशी योगासनाची दुकानं निघालीत तशी गर्भसंस्काराची. ह्यातल्या काही दुकानांनी गर्भसंस्कारातले मुळ मुद्दे बाजूला ठेवून अवास्तव आश्वासने, पैसे उकळणे हे धंदे सुरु केले. आपल्या देशात सध्या कुठल्याही गोष्टीचे बाजारीकरण करण्याची वृत्ती वाढली आहे त्याचेच हे एक फळ आहे. पण ह्याने मुळ गर्भसंस्कार मोडीत निघत नाही. सर्वच Gynecologists समुपदेशन करत नाहीत (त्यांचीही दुकानं असतात, आणि पेशंट्सच्या भाऊगर्दीत वेळ नसतो) आणि काही लोकं अश्या शिबिरांना जाणं प्रेफर करतात. वर आलेल्या काही प्रतिसादांवरुन कोणाला प्रतिकूल अनुभव आलेला दिसला नाही (पैसे justifiable आहेत का हा वेगळा मुद्दा).

मला वाटतं आपण अजून Science S सुद्धा पूर्णपणे जाणत नाही आणि अनेको गोष्टींवर अजुनही अगदी initial stage मध्ये research सुरु आहे. Neuroscience इतके व्हास्ट आहे आणि आपल्या मेंदूबद्दल कित्येक गोष्टी आपल्याला माहिती नाही आहेत. मुद्दा हा की एखादी गोष्ट जिच्यावर रीसर्च पूर्ण झाला नाही, किंवा सुरुवातीच्या स्टेज मध्ये आहे ती आउटराईट रिजेक्ट करणंही योग्य नव्हे. एकेकाळी पृथ्वी गोल आहे ह्यावरही लोकांचा विश्वास नव्हता!!

असो, तर माझं म्हणणं एवढंच की, गर्भसंस्काराचं बाजारीकरण अयोग्य आहे पण गर्भसंस्कार हे थोतांड आहे हा मुद्दाही चुकीचा आहे.

मो +१११११११११

>> एकेकाळी पृथ्वी गोल आहे ह्यावरही लोकांचा विश्वास नव्हता!!

काही दांभिक लोकांचा अजूनही Santa Claus वर विश्वास नाही. शतकानुशतके हा भला संत आपल्या अस्तित्वाची प्रचिती देतोय. निव्वळ काही पालक स्वत:च त्याच्यासारखा मेकप करतात म्हणून तो अस्तित्वातच नाही हे सिद्ध होत नाही. मी यावर एक सुंदर डॉक्युमेंटरी पहिली होती. त्यामध्ये त्याचे घर दाखवले होते. त्याची स्लेज हवेत कशी हवेत उडायची याची कारणमीमांसा केली होती. हे सर्व शास्त्रीय दृष्ट्या वादातीतपणे सिद्ध झालेले असतानापण कित्येक पुरोगामी मंडळी पूरेपर रिसर्च केल्याशिवायाच त्याला आउटराईट रिजेक्ट करतात.

या मूर्खपणाचा जाहीर निषेध!!!

सुंता ..... धार्मिक कारणासाठी मुसलमान जु धर्मात सुंता करतात.

लहान वयात सुंता केलेल्या लोकांमध्ये पेनिस कॅन्सर कमी प्रमाणात आढळतो. सुंता न केलेल्या लोकांमध्ये पेनिस कॅन्सरचे प्रमाण जास्त आहे.

( पण धार्मिक कारणाने करतात ते या फायद्यासाठी करत नाहीत. )

टण्या यांना छुपे पुरोगामी घोषित करण्यात येत आहे.

टग्या यांची पोस्ट आहे दीमा जी.

टण्या | 30 September, 2015 - 10:56

लिम्ब्या, रोजच्या आयुष्यात कम्प्युटर, अनेक विविध प्रकारची विद्युत शक्तीवर चालणारी उपकरणे, दुचाकी/चारचाकी, आगगाडीतून प्रवास अश्या अनेक गोष्टी करत असशील. या सर्वात जर अशी श्रद्धेवर चालणारी टेस्टिंग, इन्स्पेक्शन आणि पासिंग असेल तर जग चालेल का? तू वापरशील का या गोष्टी?

<<
ही पोस्ट.

टग्या,
कवी कालीदास हा बोलून चालून कवी.
मेघदूत ही त्याची एक श्रेष्ठ कलाकृती
त्यामधे कथानक असे आहे की तडीपार विरही यक्ष आपल्या प्रियेला संदेश पाठवतो आहे एका ढगामार्फत
म्हणजे मेघ हा त्याचा दूत
तर या मेघदूताला तो यक्ष आपल्या घराचा रस्ता सांगतो कसा कसा जा, वाटेत कोणकोणती शहरे गावे डोंगर नद्या लागतील ढगाला ते ऊंचावरून कसकसे दिसेल याची तपशीलवार वर्णने करतो. ही वर्णने इतकी तपशीलवार कशी असा प्रश्न एका पुण्यातल्या डॉक्टरला पडला. ते स्वतः एक हौशी वैमानिक तर होतेच पण त्यांच्या जवळ स्वतःचे एक विमानही होते. ( पाशा ऑन - इथे विशिष्ट शहर, डॉक्टर, त्याच्याकडे स्वतःचे विमान ? अशी कसलीही अवांतर टिप्पणी टाळण्यात यावी मुळ मुद्दा पुढे आहे पांशा ऑफ )

डॉक्टरांनी हा प्रवास यक्षाने मेघाला ज्या मार्गाने करायला सांगीतला त्याच मार्गाने वैयक्तिक पातळीवर त्यांच्या विमानातून केला. तो करत असताना त्यांना आढळले की कालीदासाने मेघदूतात वर्णन केलेले सगळे तपशील तंतोतंत जुळताहेत. वाटेत लागणारे पर्वत, आडव्या येणार्‍या नद्या, कुठल्याशा पर्वतावर भरपूर संख्येने आढळणारे मोर, गावं ई सर्व त्यांना आजमितीस *इतक्या वर्षांच्या अंतरानंतरही आढळले.

अर्थात डॉक्टरांनी हे स्वांत सुखाय केले असावे कारण त्यावर त्यांचा संशोधन पर निबंध (लिहिला आहे असेही) कुठे वाचण्यात आले नाही. पण त्यांची निरिक्षणे कालीदासाच्या वर्णनाशी जुळणे आपल्याला अधिक संशोधन करायला हवे अशा टप्प्यापर्यंत तर नक्कीच आणते

पण आपण संशोधन करत नाही

कडुलिंब आणि हळदी सारखे जेव्हा आपल्याला इतरांना पैसे मोजावे लागणार असतील तरच संशोधन करणार का आपण!

* कालीदासाच्या कार्यकालाविषयी निश्चित स्वरुपाची एकमान्यता नाही. https://en.wikipedia.org/wiki/K%C4%81lid%C4%81sa सांगते की बहुदा पाचव्या शतकात तो होऊन गेला आणि त्याची नाटकं आणि काव्य ही पुराणांवर आधारित आहेत.

>>>भारतात जिथे गर्भसंस्कार होण्याची तार्किक शक्यता आहे त्या भारताला किती नोबेल पारितोषिके मिळाली?
आजच्या युगातल्या बिल गेट्स, स्टीव्ह जॉब्ससारख्यांच्या मातांनी वा विसावे शतक घडवणाऱ्या अल्बर्ट आइन्स्टाइन, डॉ अल्बर्ट स्वाईट्झर, कार्ल मार्क्‍स, सिगमंड फ्रॉईड, चार्ली चॅप्लिन व महात्मा गांधी इत्यादी महामेरूंच्या मातांनी कधी गर्भसंस्कार केले नाहीत अन् नुकतेच राष्ट्राला चटका देऊन अंतराळात विलीन पावलेले आपले लाडके एपीजे अब्दुल कलाम? त्यांच्या आईने कुठे घेतले होते गर्भसंस्कार? <<<<<

लेखामध्ये वरचे वाचून साहाजिकच असा ग्रह होतो की गर्भसंस्कार करणारे, "या, आम्ही गर्भसंस्कार करुन तुमच्या मुलाला आइन्स्टाइन बनवतो / बिल गेट्स बनवतो, तो नोबेल पारितोषिक मिळवेल"... वगैरे अथवा असल्या प्रकारचे दावे करतात.

पण इथे आलेल्या प्रतिसादांमध्ये ज्यांनी गर्भसंस्कार शिबिर केले निदान त्यांना तरी असा अनुभव आल्याचे दिसत नाहीय. काही दहा एक मिनिटे मंत्रे म्ह्टली / शिकवली पण बहुतेक भर आहार-व्यायाम याबद्दल मार्गदर्शन, आनंदी राहण्याची सूचना, नवरा व सासूचा सहभाग, यावर होता असे म्हटले आहे.

तेव्हा गर्भसंस्कार करणारे खरेच "तुमच्या अपत्याला अमुक बनवु / तमुक पारितोषिक मिळवुन देउ, असे दावे करतात का?" असे दावे करणारे, तशा जाहिराती / पत्रक / फलक इ. कुणी पाहिले आहेत का?

तेव्हा गर्भसंस्कार करणारे खरेच "तुमच्या अपत्याला अमुक बनवु / तमुक पारितोषिक मिळवुन देउ, असे दावे करतात का?" असे दावे करणारे, तशा जाहिराती / पत्रक / फलक इ. कुणी पाहिले आहेत का? +१

या प्रतिसादांत बालाजी ताम्बे व सकाळ वृत्तसमूह ही नावे वारंवार येत आहेत. सकाळ वाचणाऱ्यांना माहीत आहेच की त्यात या गर्भसंस्कार पध्दतीचं जोरदार प्रमोशन व मार्केटिंग केलं जातं. एक शुक्रवारची ख़ास पुरवणीही असते. हा वृत्तसमूह माननीय माजी केंद्रीय मंत्री व पुरोगामी नेते शरदरावजी पवार व पवार कुटुंबियांचा आहे.
तर या बाफवर बागडणाऱ्या पुरोगाम्यांनो, पवारसाहेब पुरोगामी आहेत का? गर्भसंस्कार विधी पुरोगामी विचारसरणीत बसतात का?

>>>सकाळ वाचणाऱ्यांना माहीत आहेच की त्यात या गर्भसंस्कार पध्दतीचं जोरदार प्रमोशन व मार्केटिंग केलं जातं<<<<

जाहिरातीचा नमुना आहे का एखादा? लिंक देऊ शकाल का? काय लिहिलं असतं या जाहिरातींत ते बघायचे आहे.
(आम्ही हैद्राबादेत, उपनगरात असल्याने मराठी वृत्तपत्रे मिळणे जरा कठीण आहे)/

इथे दिव्य संतान-प्राप्तीचा मार्ग दाखवला आहे.मनशक्ती तेजस्वी, सुदृढ व सुसंस्कारी हे शब्द वापरते.

त्या संकेतस्थळावर अभिमन्यूप्रमाणेच महावीर आणि मेरीचेही दाखले आहेत. मनशक्तीप्रमाणेच यांनीही आधुनिक विज्ञानाचा व वैद्यकशास्त्राचा दाखला दिला आहे.

"चिकित्सा विज्ञान यह स्वीकार कर चुका है कि गर्भस्थ शिशु किसी चैतन्य जीव की तरह व्यवहार करता है तथा वह सुनता और ग्रहण भी करता है"
"आज विज्ञानही म्हणते की पोटातील बाळसुद्धा शिकते व त्यास स्मृती असते;" (मनशक्ती)

या पुस्तकात म्हटले आहे की गर्भसंस्काराचा वैद्यकशास्त्राशी संबंध नाही. गर्भवतीचे खानपान, औषधे, व्यायाम, प्रसूती या गोष्टी म्हणजे गर्भसंस्कार नाहीत. गर्भसंस्कार फक्त मानसिक आणि आध्यात्मिक प्रक्रिया आहे. त्यांचा उद्देश : उद्देश : स्वस्थ, सुदृढ, समृद्ध, विद्वान, निर्दोष, दीर्घायू, न्रिभय एवं आनंदमय दिव्य संतानप्राप्ती.

मागच्या पानावरचा एक मुद्दा पुन्हा मांडतोय. या पुस्तकाच्या पान ३३ वर म्हटले आहे की वैद्यकशास्त्रानुसार गर्भ चार महिन्याचा होईतो त्याचे लिंग ठरत नाही. दुसर्‍या महिन्यात पुंसवन विधी केला की गर्भ पुल्लिंगी होतो. हा पुंसवन विधी परंपरागत सोळा संस्कारांपैकी एक आहे असे दिसते.
आधुनिक विज्ञान लिंगनिश्चितीबद्दल काय म्हणते ते बाजूला ठेवू. (X and Y chromosomes etc)
पण या विधीची उपयुक्तता स्टॅटिस्टिकली सिद्ध करणे कठीण नसावे.

गर्भसंस्काराचे समर्थन करणार्‍यांनी तो पुरातन आणि पारंपरिक असल्याने त्याची सत्यता पडताळून पाहण्याची जबाबदारी विरोधकांवरच ढकलून हात वर केले आहेत. पण एवढ्या एका मुद्द्याबाबत त्यांचे मत ऐकायला आवडेल.

पुरातन अशा भारतीय विमान शास्त्राचाही काही वैज्ञानिकांनी मागोवा घेतला, तेव्हा ते शास्त्र तितकेसे पुरातन नसून अर्वाचीन असल्याचा शोध लागलेला.

.>>>>या पुस्तकाच्या पान ३३ वर म्हटले आहे की वैद्यकशास्त्रानुसार गर्भ चार महिन्याचा होईतो त्याचे लिंग ठरत नाही. दुसर्‍या महिन्यात पुंसवन विधी केला की गर्भ पुल्लिंगी होतो.<<<<<

बाप रे!!!!!!!!!

डॉक्टर कैलास,

१.
>> यात काही चूक...काही अशास्त्रीय नाही वाटत गामा?

सामाजिक दृष्ट्या हे हानिकारक आहे. शंकाच नाही. पण शास्त्रीय की अशास्त्रीय हे प्रत्यक्ष प्रयोग करून पाहिल्यावर मगंच कळणार ना?

२.
>> गर्भ कसा दचकतो हे आम्हा पामरास कळू द्या.

गर्भ आवाजाला प्रतिसाद देतो खरा. कसा ते माहीत नाही.

आ.न.,
-गा.पै.

>>>"आज विज्ञानही म्हणते की पोटातील बाळसुद्धा शिकते व त्यास स्मृती असते;"<<<<<

असेलही. म्हणजे पोटातील बाळाला काय जाणीव असते?, ते कशा कशाला प्रतिसाद देते?, वगैरे विषयी संशोधक प्रयोग करत असतात आणि एखाद्या Rythm ला किंवा मातेच्या आवाजाला प्रत्येक वेळी एकाच प्रकारचा गर्भाने प्रतिसाद दिला तर "Scientists find evidence of learning in womb" अशी बातमी कुठेतरी झळकुन जाते.

नेमके तेवढे वाक्य उचलुन गर्भसंस्काराला विज्ञानाचा पाया असण्याचा दावा करणे हास्यास्पद आहे.

In humans, sex is determined by a specific set of chromosomes. Females have two X chromosomes (XX), whereas males have an X and a Y chromosome (XY). A mature female will produce eggs, each with one X chromosome, a mature male will produce sperm with either an X chromosome or a Y chromosome. When an egg and a sperm fuse during reproduction, the chromosome that the sperm carries determines the sex of the child.

गर्भाचं लिंग नक्की केव्हा ठरतं? गर्भ राहिल्यावर दोन महिन्यांनी? मग शाळाशाळांत चुकीचं विज्ञान शिकवून राहिलेत.

भरत,

गर्भाचे लिंग फर्टिलायझेशनच्या वेळेस ठरत असले, तरी जवळपास सात आठवड्यापर्यंत त्यांच्यात लिंगसंबंधित बाह्य अवयव निर्माण होत नाहीत. ह्यानंतर पुढील पाच आठवड्यापर्यंत गर्भामध्ये हॉर्मोन सिक्रीशन सुरू होते, ज्यामुळे त्याच्यात पुरूष किंवा स्त्री चे अवयव निर्माण होतात. अर्थात पुंसवन विधीचा काही संबंध असायचे कारण नाही. ते चूकच आहे.

गर्भाचे लिंग फर्टिलायझेशनच्या वेळेस ठरत असले, तरी जवळपास सात आठवड्यापर्यंत त्यांच्यात लिंगसंबंधित बाह्य अवयव निर्माण होत नाहीत. ह्यानंतर पुढील पाच आठवड्यापर्यंत गर्भामध्ये हॉर्मोन सिक्रीशन सुरू होते, ज्यामुळे त्याच्यात पुरूष किंवा स्त्री चे अवयव निर्माण होतात.
<<
महत्वाची शास्त्रीय माहिती दिल्याबद्दल धन्यवाद!

महत्वाची शास्त्रीय माहिती दिल्याबद्दल धन्यवाद! >> हे माहीत नाही आणि मायलीनेशनबद्दल लिहीताय?

>>>एकाच आईच्या उदरातली ही एकाच वेळी वाढलेली बाळे बुद्धिमत्तेत पूर्ण वेगळी असतात >> बुद्धिमत्तेवर परिणाम करणारे अजून काहीच घटक नसतात का? बाळे जन्माला आल्या आल्या त्यांची तोंडी परीक्षा घेउन बुद्धिमत्ता मोजली जाते का?

भास्कराचार्य, तुमच्या पोस्टीत 'बुद्धिमत्तेवर परिणाम करणारे अजून काहीच घटक' आणि ते नेमकं लेखात ज्या संदर्भात आहे तो भाग पुन्हा वाचल्यावर 'आयडेंटिकल (मोनोझायगॉटिक) ट्विन्ससुद्धा जेनेटिकली आणि काही बाबतीत फिनोटिपिकली वेगळे असतात, ह्याचं कारण एपिजेनेटिक्स' असं वाचल्याचं आठवतंय. उदा: A twin approach to unraveling epigenetics : http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3063335/

मो | 2 October, 2015 - 23:16
ओंकारपठण, गायत्रीमंत्र ह्यांच्या पठणाने जी कंपनं निर्माण होतात त्याचा मेंदूवर होणारा अनुकूल परिणाम ह्यावर विदेशात केल्या गेलेल्या रिसर्च बद्दल मी एका विदेशी डॉक्युमेंटरीमध्ये पाहिले होते. ह्या ओंकाराच्या पठणाने जे ultrasonic vibrations निर्माण होतात >>

मुख्य समस्या ही आहे की गर्भसंस्कार, ज्योतिष, वगैरे चे supportors या गोष्टींना आधुनिक विज्ञानाची जोड देऊ पाहतात. मनुष्याचे स्वरयंत्र ultrasonic frequencies तयारच करु शकत नाही. त्यामुळे वरील वाक्यापासुन सुरु झालेले जे गर्भसंस्काराचे समर्थन आहे ते पुर्णतः false ठरते.

BTW, हा रिसर्च कुठे पब्लिष झाला आहे? विदेशात होणारे सर्वच संशोधन हे standard असते अशी जर कुणाची 'श्रद्धा' असेल तर लक्षात घ्या की ही सुद्धा एक अंधश्रद्धाच आहे.

---
(विदेशात ६ वर्ष संशोधनात घालवलेला) कानडा

>>>>>विदेशात होणारे सर्वच संशोधन हे standard असते अशी जर कुणाची 'श्रद्धा' असेल तर लक्षात घ्या की ही सुद्धा एक अंधश्रद्धाच आहे. <<<<< १ नंबर!

लोकसत्तेच्या आजच्या चतुरंग पुरवणीत या वरच्या लेखावरच्या प्रतिक्रिया पूर्ण पान भरून छापलेल्या आहेत.
त्यात मायबोलीकर ज्ञानेश यांच्या पत्राचा समावेश असून त्यांनी पुंसवन विधीचाही उल्लेख केला आहे.
मनःशक्ती केंद्राच्या वतीने पत्र

हे माहीत नाही आणि मायलीनेशनबद्दल लिहीताय?
<<
नाही ना. माहिती असतं तर धन्यवाद कसे काय दिले असते?

आता झाली ना माहिती. आता चुकू नका. मायलीनेशनविषयी पण जास्त माहिती मिळवा. ज्ञानात भर पडेल.

आता तुमच्या लेखालासुद्धा बराच विरोध होईल (एव्हाना सुरू झालाही असेल), मात्र सगळेच सुधारक विचार नेहमी अल्पमतात असतात, हे लक्षात घेत तुम्ही हे प्रबोधन सुरू ठेवले पाहिजे, तुम्ही तसेच कराल याचा विश्वास वाटतो

.प्रतिक्रिया मधिल मायबोलीकर ज्ञानेश यांचे हे वाक्य खुप पटले.

आता चुकू नका
<<
चुकू नका? काय "चुकलं" ते सांगणार का जरा? माहिती दिल्याबद्दल धन्यवाद दिले होते. ते चुकलं का?

मायलिनेशनबद्दलची अधिक माहिती कुठे मिळेल?

मनःशक्तीच्या लेखात आईला नैराश्याचा त्रास झाल्यास .....

हे जे म्हटले आहे ते काही नवे नाही. आत्यंतिक ताण-तणाव, नैराश्य, पर्यावरणातील पॉल्यूटंट्स याचा परीणाम गर्भावर / प्रेग्नंसी आउटकमवर होतो. मात्र असे नैराश्य वेगळे आणि रोजच्या व्यवहारात जाणवणार्‍या सुखदु:खाच्या भावभावना वेगळ्या. क्लिनीकल नैराश्य असेल तर प्रेग्नंसीत फार काळजी घ्यावी लागतेच. इनफॅक्ट अशा आजारात आधी डॉक्टर्सशी बोलूनच प्रेग्नंसी प्लॅन करायचा सल्ला दिला जातो.
आयुर्वेदात गर्भवती स्त्रीची आणि पुढे प्रसूती झाल्यावर मातेची आणि बाळाची काळजी कशी घ्यावी याबद्दल त्या काळाला अनुरुप मार्गदर्शन आहे. मात्र या शास्त्राला त्याच्या स्वत:च्या अशा मर्यादाही आहेत. आमच्या कुटुंबात आयुर्वेद आणि अ‍ॅलोपॅथी या दोन्ही शास्त्राचे शिक्षण घेतलेले वैद्य आणि डॉक्टर्स आहेत. कुणीही या नव्याने निघालेल्या गर्भसंस्कार दुकानांचे समर्थन केले नाही. घरात वैद्य असूनही गर्भसंस्कार , सुवर्णप्राशन वगैरे काहीही आमच्या घरातल्या कुणालाही रेकमेंड केले नव्हते. फॉलीक अ‍ॅसीड, सकस आहार, माफक व्यायाम, शक्यतो हॉटेलचे खाणे नाही, कॅफिन - अल्कोहोल नाही, सेकंड हॅंड स्मोक नाही आणि प्रत्येक रेग्युलर प्रीनेटल चेकअपला नवर्‍याची उपस्थिती असा साधा सोपा दिनक्रम होता.
चांगले डॉक्टर्स्/वैद्य फॅमिली हेल्थ हिस्ट्री, गर्भवतीची मेडीकल हिस्ट्री लक्षात घेवून प्रीनेटल केअर बाबत सुचना देतात. प्रीनेटल केअरमधे बाळाच्या बाबांचा सहभाग हा काही नवा कन्सेप्ट नाही. माझे आजोबा वैद्य होते. ते याबाबत आग्रही असत. 'त्याला काय कळतेय' असे म्हणून सुनेच्या प्रेग्नंसीत मुलाला सहभागी होवू न देणे हे खरे तर किचन पॉलिटिक्स. जेवढी इमोशनल इन्वॉल्मेंट कमी तेवढे सोईचे असा सोप्पा हिशोब असे. मात्र आजोबा आयुर्वेदाच्या मर्यादा लक्षात घेवून गरजेप्रमाणे मॉडर्न मेडीसीनची मदत घेत असत आणि प्रसंगी पदरमोड करुन तज्ञ डॉक्टरांकडे पाठवत असत.
Give birth to a brilliant, beautiful, healthy, cultured and a hereditary disease free baby by using our scientifically proven garbh sanskar technique अशा जाहीरात करणारे काय किंवा सुवर्णप्राशन वाले काय केवळ लोकांच्या भावनांशी खेळतात.
रच्याकने , नेट वर सर्च करताना http://timesofindia.indiatimes.com/india/Mahabharata-redux-MP-varsity-tr... ही बातमी वाचनात आली.

काय "चुकलं" ते सांगणार का जरा? > ही माहिती नसताना इतकी वर्षे डॉक्टरकी केली हे चुकलंच.

मायलिनेशनबद्दलची अधिक माहिती कुठे मिळेल? > ही घ्या - https://www.sciencemag.org/content/346/6207/318.short