ज्ञानयात्रा ३

वाचतोय सगळे भाग..... मस्तच आहे लिखाण

खरंच किती निरागस लोक आहेत तिथले ! खुप छान वाटलं हे सगळे वाचून.

वाचतेय

मंजूषा....

~ या भागात वनस्पती फुले फळे झाडे यांच्याविषयीची माहिती जितकी सुंदर तितकीच ती उपयुक्तही आहे असे दिसत्ये. "मांसाहारी झाड" ही संकल्पना खूपच मजेशीर वाटली, तसेच गवती चहापासून तेलही ते लोक तयार करतात याचे नवलही. कॅन्सर सदाफुलीचा उल्लेख वाचला. या सदाफुलींच्या साठ्यावर (स्टॉक) तिथे काही संशोधन चालते का? किंवा बाहेरचे कुणी येऊन तो स्टॉक त्या कारणासाठी घेऊन जाते का ? अर्थात तुमच्या तेथील अपुर्‍या मुक्कामाच्या काळात इतकी सखोल माहिती नोंदवून ठेवणे तुम्हाला शक्य नसणार हे तर उघडच आहे. तरीही कॅन्सरसारख्या काळजीच्या रोगावर असे काही (उपयुक्त ठरले असल्यास) उपाय तेथील जागेवर होत असतील आणि त्याला स्थानिक तसेच राज्य शासनाच्या आरोग्य विभागाची रितसर परवानगी असेल तर या संदर्भात अधिकचीही चौकशी करता येईल....गरजवंतांसाठी.

लेखात तुमच्याकडून "...वनौषधीने प्राथमिक उपचार करता यावे..." असेही एक वाक्य आलेले आहेच या संदर्भात. म्हणजे रोग वा विकार अगदी सुरुवातीच्या कालावधीतच नोंदविला गेला तर तो आटोक्यात आणता येईल अशा फुलापानांपासून असा विश्वास दिसतो तिथे. चांगलेच आहे हेही.

बाकी जात पंचायतीचे अस्तित्व आणि त्यानुसार अगदी प्राचीन काळात अस्तित्वात असलेल्या (उकळत्या तेलात हात घालायला लावणे...इ.) शिक्षा जर आजही त्या भागात प्रचलित आहेत म्हणजे पंचायतीचा दाब स्थानिक पातळीवर प्रकर्षाने होत असणार हे तर उघडच आहे. "तुम्ही केव्हाही कोणाच्या घरी जाऊ, राहू अथवा जेवू शकता..." हे बाकी फार भावले. अशी परंपरा टिकून आहे म्हणजे तिची पाळेमुळे सर्वत्र गेली आहेत. अगदी स्वागतार्ह प्रथा पाळलेली दिसत्ये.

छान झाला आहे हा ज्ञानयात्रेचा तिसरा भाग.

अशोक, हे गवती चहा म्हणजे आपण करतो तो गवती चहा नसून लेमन ग्रास असावे. याचे तेल बेस म्हणून अनेक अत्तरांसाठी वापरतात. देवरुखला पुर्वी सप्तलिंगी फलोद्यान केंद्र होते तिथे मोठ्या प्रमाणावर याची लागवड बघितली होती. तिथेच तेलही काढत असत. मला तिथे जाऊन बरीच वर्षे झाली, सध्या ते तिथे आहे का याची कल्पना नाही.

मला आठवतेय त्याप्रमाणे त्याची पाने वेगळी होती.

हो दिनेश...मलाही तशीच काहीशी शंका आली होती, पण मंजूषाने नेमका "गवती चहा"च्या पात्यांचाच फोटो वर दिला नसल्याने निर्णयाप्रत काही येता आले नाही. कोल्हापूरात गेले तीन दिवस खूप पाऊस पडत असल्याने बाहेर पडता आले नसल्याने इथल्या कृषि महाविद्यालयाच्या फिल्ड कलेक्टरशीही संपर्क झाला नाही, सबब शंकेचे निरसनही करता आले नाहीच. मोबाईलची तर या वातावरणात रड चालू आहेच. असो. आता तुम्ही लेमन ग्रासचा उल्लेख केल्यामुळे कॅन्सर, किडनी ट्रबल्स आणि डास निर्मूलन मोहिमेतदेखील लेमन ग्रासचा कसा उपयोग केला जातो या विषयीचे व्याख्यान ऐकल्याचे पुसटसे स्मरत आहेच. तुम्ही म्हणता तसा लेमन ग्रासचा तेलासाठी उपयोग केल्याचे मी पाहिले आहे.

माझ्या मनात आलेली ती शंका दूर केल्याबद्दल धन्यवाद दिनेश.

हाही भाग सुंदर, माहीतीपुर्ण.

औषधोपयोगी झाडांची माहीती खूपच आवडली. पुभाप्र...
शेवटचे प्रचि दिसत नाही.

औषधोपयोगी झाडांविषयी वाचून खूप आनंद झाला.

लग्नापरत अश्या खोल्या वाढत जातात .... बहु पत्नित्वाची पद्धत इथे अजूनही आहे ... >>>> काय म्हणावे कळत नाहीये इथे...

'मिथुन'चा खून करतो - >>>> हे मिथुन काय असते ??? (एक भा प्र)

घराला कड्याच नाहीत कुलूप लावायला! तुम्ही केव्हाही कोणाच्या घरी जाऊ, राहू अथवा जेवू शकता. >>>> हे सारे आपल्या कल्पनेच्याही पलिकडले आहे ...... एक मोठा विचारवंत - "थोरो" म्हणायचा की निसर्गाच्या जितके जवळ जाल, जितके नैसर्गिक पद्धतीने रहाल तितके तुम्ही सुखी, निरागस व्हाल - याची प्रचितीच आली.

तुम्ही खूप भाग्यवान आहात की अशा मंडळींचे सान्निध्य तुम्हाला मिळाले - आणि शब्दांकनही अतिशय सुंदर ...
ग्रेट अनुभव मिळाले तुम्हाला ....

शशांक पुरंदरे....

"..घराला कड्याच नाहीत कुलूप लावायला!...." ~ यावरून मला आठवत आहे की दूरदर्शनच्या त्या पूर्वीच्या जमान्यात "सुरभि" नामक एक अतिशय लोकप्रिय कार्यक्रम प्रसारित होत असे...साप्ताहिक होता. सिद्धार्थ काक आणि रेणुका शहाणे यांच्या सादरीकरणामुळेही सुरभिची चांगली चर्चा होत असे. तर अशा एका कार्यक्रमात त्यानी महाराष्ट्रातीलच एका गावाची (बहुधा पंढरपूर की नाशिक परिसरातील...आता नक्की नाही आठवत) "घराला कड्याच नाहीत कुलूप लावायला!..." अशी माहिती आणि तेथील स्थितीचे चित्रीकरणही दाखविले होते. बाहेर जाताना कुणी दरवाजा बंदही करीत नाही असे सांगितले गेले होते.

किती सुंदर आहे हे सगळे. पण शिक्षणाने किंवा यांना भारताच्या मुख्य प्रवाहात आणण्याच्या धडपडीत ह्यांचा निर्मळपणा तर निसटुन जाणार नाही ना हा प्रश्न मलाही पडला.

मला स्वतःला व्यक्तीगतरित्या हेवा वाटावा इतके संपन्न जीवन हे लोक जगताहेत, निसर्गाच्या सानिध्यात राहताहेत. त्यांना आपल्या संपन्नतेच्या फुटपट्ट्या लावुन मोजावे आणि त्यांचा आपल्या नजरेतुन विकास करण्याची धडपड करावी का हाही प्रश्न पडला. खरे तर जे जिथे आहे ते तिथे तसेच ठेऊन आहे ते जीवन थोडे सुखकारक होण्याइतपत व्यवस्था, जसे सर्वसोयीयुक्त आरोग्य केंद्र, दळणवळणाच्या सोयी इत्यादी गोष्टी उपलब्ध करुन दिल्या जाव्यात. बाकी त्यांची जी व्यवस्था चालु आहे ती तशीच चालु ठेवण्यात त्यांचे भले आहे असे मला तरी वाटते. उगीच आपल्या प्रगतीच्या कल्पना त्यांच्यावर लादुन त्यांच्या शांत आयुष्यात गढूळपणा निर्माण करणे योग्य नाही.

मिथुनः
https://en.wikipedia.org/wiki/Gayal

कड्या कुलुपे नसलेले गाव म्हणजे शनिशिंगणापूर.. ! अजूनही तसेच असावे. त्या गावात चोरी केली तर शनिचा प्रकोप होतो असे समजतात.

खूप सुंदर जमलाय हा ही भाग.