घरोघरी स्वयंपाकाचा गॅस सिलिंडर

तूमची काळजी पटली, पण असे छोटे सिलिंडर्स आजही वापरात आहेत ना ? आमच्या घरी आहे एक.

प्रचलित नियमांनुसार आपण आपल्या वाहनांतुन सिलिंडर वाहून नेताना वाहन पकडल्यास जबरी दंड व शिक्षेची तरतूद आहे. सध्याचा १४ किलोग्रॅम वजनाचा सिलिंडर खासगी वाहनांतून / चारचाकी हलक्या मोटारींतून पोलिसांची नजर चुकवून वाहणे सहजसोपे नसल्याने हे मोठ्या प्रमाणात घडत नाही.

हे खरे आहे? मी कित्येकांना सिलेंडर आडवे मोटरसायकलवर घालुन नेताना पाहिलेत, अगदी कालच एकजण पाहिला असे नेताना. कोणी चारचाकीच्या आत घालुन नेत असतील तर बाहेरुन दिसणारही नाहीत.

हल्ली असे प्रसंग आलेले नाहीत पण दोन वर्षांपुर्वीपर्यंत जेव्हा जेव्हा गॅस टंचाई होई आणि सिलेंडर मिळायला २०-२२ दिवस लागत तेव्हा जर आपला गॅस संपला आणि तातडीने गॅस हवा असला तर कंपनी 'रिकामा सिलेंडर घेऊन या आणि भरलेला घेऊन जा' म्हणुन सांगायची. मीही असा आणलाय.

आमच्या गावी रिलायन्स कंपनीचे सिलेंडर मिळतात. ८००-९०० रुपये द्यावे लागतात. खुप जणांच्या घरी हे सिलेंडर येतात. पण महाग असल्याने लोक ते जपुन वापरतात आणि दर वर्षी उन्हाळ्यात रानातली लाकडे गोळा करतात, पावसाळ्याची बेगमी म्हणुन. वनरक्षक झाडे तोडणा-यांना पकडतात पण वनरक्षकांना जास्त अधिकार नसतात. त्यामुळे ते फक्त कोयता काढुन घेतात आणि बायकांना सोडुन देतात. दुस-या दिवशी दुसरा कोयता घेऊन बायका परत हजर होतात रानात. गोठा पुर्ण भरल्याशिवाय समाधान लाभत नाही या लोकांना.

सरकारने गावात सगळ्यांना स्वस्त सिलेंडर दिले तर जंगलावरचा हा बोजा थोडा तरी कमी होईल.

कोणी चारचाकीच्या आत घालुन नेत असतील तर बाहेरुन दिसणारही नाहीत. >> अहो आजकाल बरेच लोक चारचाकी मधे डायरेक्ट घरचा सिलेंडरच वापरतात.

चेतन, हो तोच. त्यातल्या गॅसचा का गैरवापर करता येत नाही ? मला खरेच माहित नाही.

मला घरगुति गॅस सिलिंडरचा स्फोटक वापर केलेला एक सिनेमा आठवतोय. ज्योडी फॉस्टरचा पॅनिक रुम.. भयानक प्रकार होता तो.

पण तशी आपल्याकडे गॅस सिलिंडरबाबत सुरक्षा काळजी करावी अशीच आहे. न्यू झीलंड मधे तो घराच्या बाहेरच ठेवावा लागतो.

गोठा पुर्ण भरल्याशिवाय समाधान लाभत नाही या लोकांना.
<<
लाकूड हे 'रिन्युएबल एनर्जी सोर्स' आहे.

फॉसिल फ्युएल = गॅस्/डिझेल/पेट्रोल/दगडी कोळसा (वीज निर्मीती/रेल्वेसाठी वापरलेला) हे नॉनरिन्युएबल सोर्सेस आहेत.

स्वयंपाकासाठी इंधन म्हणून लाकडाचा वापर वाढवला पाहिजे असा एक मतप्रवाह आहे. त्यासाठी बिनाधुराच्या चुलींचा प्रोजेक्ट उपयुक्त आहे.

जंगलतोड करून तिथे नवे प्लांटेशन न करणे हा एक भाग आहे, व स्वयंपाकासाठी इंधन म्हणून लाकडाचा/लाकडी कोळशाचा वापर हा दुसरा. बहुतेक ठिकाणी अशाप्रकारे गोळा केलेले व इंधन म्हणून वापरलेले लाकूड "जंगलतोड" करून मिळविले जात नाही. हे जवळजवळ सगळेच काड्याकाटक्या, व डेडवुड प्रकारातले असते. झाड मुळापासून तोडून नव्हे, तर छाटून मिळवलेले.

सॉ-मिल्समधून जे जळाऊ लाकूड विकत मिळते, ते मात्र मोठ्या झाडांची कत्तल करून मिळवले जाते. लाकडी कोळसा बनविण्यासाठी देखिल झाडे तोडली जातात.

(संपादनः साधना यांचेसाठी वरील प्रतिसादातील काही शब्द बोल्ड केले आहेत.)

दिनेशदा,

भारतात डुप्लिकेट रेग्युलेटर मिळवणे इतके सोपे नाही. गॅस कंपनीच्या बाहेर त्या सिलिंडरला मॅच होणारा रेग्युलेटर मिळवायचा तर बरेच कुटाणे करावे लागतात.

दंगलींत गॅस सिलिंडर वापरणे हा प्रकार सर्रास होतो. पण त्यासाठी वेगळे सिलिंडर घेऊन फिरायची गरज नसते. जे घर फोडले तिथे आयता सिलिंडर असतोच. गॅसची नळी तोडून फक्त काडी लावली की झाले. छानसा मोठा स्फोट होतो.

Any tool can be converted into a weapon. It's as simple as that.

छोट्या ५ किलोच्या सिलिंडर्सवर रिक्षा चालवल्या जात असत.
त्यावर सुमारे १०-१५ वर्षांपूर्वी बंदी आली असे आठवते. आमच्या एका परिचितांचा असे सिलिंडर्स व त्यांचा वापर करणारी गॅसकिट रिक्षा इंजिनला बसवायचा अधिकृत व्यवसाय होता, त्यामुळे हे ठाऊक आहे.

काटक्या वगैरे गोळा करतात हे लेखात लिहायला चांगले आहे. माझ्या घराच्या बायका जातात त्या मजबूत कोयते घेउन जातात आणि लहान झाडे फांद्या इत्यादी जे हाताला लागेल ते तोडून आणतात.

पुन्हा लागवड वगैरे वनखात्याने केलि तरच. तोडणारे ह्या भानगडित पडत नाहित.

झाडे मुळापासुन नाही तोडत तर छाटतात हे बरोबर पण अख्खे गावच ह्या मोहिमेवर उतरल्यावर शेवटी छाटनिलायक काही उरत नाही. मग जातो बळी झाडाचा. यावर्षी कोणी अति उत्साही वनरक्षक आलाय बदलून जो या बायांच्या मागावर राहून दर दिवशी कोयते जप्त करतोय. भरापुर शिव्या खातोय बिचारा.

इथे पारसिक हिल वर सुद्धा आदल्या. दिवशी घाव घालून झाडे मोडून ठेवतात आणि मग आठवडा लागुन ती सुकलेली झाडे नेतात मोळ्या बांधून

Any tool can be converted into a weapon. It's as simple as that. >>> exactly ..
यामुळेच दंगलीत वापराबद्दलचा मुद्दा रद्दबादल ठरवण्यात आला असावा ..

गाड्यांवर सिलिंडर वाहून नेण्याबद्दल :
माझ्या मते आपल्याकडे कागदावर अनेक नियम असतात आणि 'हे नियम मोडायचे' असा एक अलिखित नियम असतो. त्यातलाच हा (सिलिंडर खाजगी वाहनातून नेऊ नये हा) एक नियम आहे ..
म्हणजे हा प्रकार थांबवावा याबाबद यंत्रणा फार काही गंभीर नसते .. नागरिक तर आजिबातच नाही ..
पोलिसांनी पकडले तरी सुटण्याचे मार्ग असतातच शिवाय ..
<< जर आपला गॅस संपला आणि तातडीने गॅस हवा असला तर कंपनी 'रिकामा सिलेंडर घेऊन या आणि भरलेला घेऊन जा' म्हणुन सांगायची. >> खरे आहे अगदी .. असा मी सुद्धा आणलाय दुचाकीवर ..

यावरून एकंदर हा वाहतुकीचा प्रश्न गौण मानण्यात येतो असे दिसते ..
त्यामुळे याचा विचार झाला नसावा अथवा 'त्यात काही फार विशेष नाही' म्हणून निग्लेटण्यात आला असावा ..

बापरे मी सुद्धा कित्येकदा रिक्षात घालुन आणलाय सिलिंडर तातडीच्या वेळी. दुचाकीवरुन सिलिंडर वाहुन नेणे ही तर नित्याची बाब आहे.
मला एक शंका आहे त्या एजन्सीत काम करणार्‍या लोकांना कितपत नियमांची जाणीव असते? नाहितर त्यांनी तुम्ही इथे येवुन घेउन जा सिलिंडर असे बिनदिक्कतपणे सांगितलेच नसते.

रॉयल एन्फिल्ड बुलेटला देखील असे दोन किलोग्रॅम वजनाचे सिलिंडर्स बसवून ती लुनापेक्षा कमी खर्चात चालविली जायची. >>>> ऐकावे ते नवलच ..