अशोक, तू कुठे आहेस?

ही रूढ अर्थाने कथा आहे की नाही हे मी सांगू शकणार नाही... तिला आपण शोकांतिका म्हणू शकतो... पण आम्हा मित्रांच्या दृष्टीने ती अजून संपली नाहीये... ही सत्यकथा आहे मात्र खरं...

मे १९९९, सुट्टीचे दिवस होते... मी सेकंड इयर बीएला होते... सुट्टीसाठी मामाकडे इचलकरंजीला गेले होते... एक दिवस दुपारच्या सुमारास फोन वाजला... "अशोक घरातून बेपत्ता झाला आहे. तो मुंबईला आला तर त्याला थांबवून घे आणि त्याला साहित्य अकादमीचा पुरस्कार जाहीर झाला आहे," जालन्याहून आमचा एक लाडका मित्र अशोक जेधेचे वडील बोलत होते. माझ्या पायाखालची जमीनच सरकली. क्षणभरात अशोकचा चेहरा, त्याच्यासोबत घालवलेला काळ डोळ्यांसमोर आला आणि मी बसकण मारली. आमचा प्रिय मित्र असा काही क्षणांत बेपत्ता झाला होता. आज १२ वर्षं झाली या गोष्टीला. ना अशोकचा पत्ता लागलाय ना त्याची काही माहिती मिळाली आणि तो गेला म्हणावं तर त्याचं प्रेतही मिळालं नाहीच...

अशोक, आमचा अत्यंत उमदा मित्र... अखिल भारतीय विद्यार्थी परिषदेने आयोजित केलेल्या प्रतिभा संगम साहित्य संमेलनात त्याच्या कवितेला उत्कृष्ट कवितेचा सन्मान मिळाला. त्याच्या त्याच कवितेला नंतर साहित्य अकादमीनेही गौरवलं.
सारी एकदाची पेर
पार पडली जोमानं
आता भरल्या ढगाला
बाप देतो आवतन

सारी भेगुळली भुई
आग पोटात घेऊन
घुमू लागला पावशा
गानं ओठात ठेवून

तहानेजलं वासरू
वळूवळू वर पाहे
असं निर्दयी आभाळ
मुकं मुकं खाली जाये

गेला आषाढ श्रावण
दारोदार भुलाबाई
पसाभर पाण्यासाठी
मुकी मोट गानं गाई

डोळे लागले आभाळा
कुटं पाऊस दडला
डोळे लावून रानात
बाप मुक्यानं रडला

दे रे पांडुरंगा आता
पावशाच्या ओठी गाणी
माझ्या दारी वाहू दे रे
देवा तुझी इंद्रायणी..... ही ती कविता... ती ऐकून आम्ही सगळे ढसाढसा रडलो होतो.. रत्नागिरीत एकदा ओझरती भेट झाल्यावर अशोक मला पुण्याच्या प्रतिभा संगममध्ये भेटला. समोरच्या माणसावर खूप जीव टाकायचा. मी, मंदार भारदे, पंकज, आसाराम लोमटे, केशव खटिंग, स्वप्नील बापट असे सगळे त्याच्या खूप जवळचे... त्याचा स्वभावही दिलदार. कुणाला खिशातलं पेनच दे, कुणाला कविताच लिहून दे, कुणाला गाण्याच्या कॅसेटस दे, असं करायचा... अक्षर तर मोत्यांसारखं देखणं... इतकं की माझ्यासोबत माझी आईही त्याच्या पत्रांची वाट पाहायची... मग तिच्या वर्गावर ते पत्र घेऊन जायची. अक्षर असावं तर असं, शिक काही मित्राकडून असा ओरडा नक्की असाय्चा मला. त्याच्या पत्रांमधून तो कविता पाठवायचा. त्याची शेवटची काही पत्रं आली तेव्हा तो खूप आजारी होता.. मलेरिया, टॉयफॉइड झालेला. मला पत्रात म्हणायचा, (त्याचं पत्र गप्पा मारल्यासारखंच असायचं) संगीत ऐकावं माणसाने.. चांगल्या संगीतात खूप ताकद असते... एकदा पत्रात म्हणाला, तू माझा मैत्रीण (एकमेव) म्हणून सांगतो. तुला काहीतरी खूप सांगायचं आहे.... पण हे सांगण्यापूर्वीच तो असा अचानक गेला...

तो बेपत्ता झाल्यावर एकदा त्याच्या मित्राचा फोन आला... म्हणाला, "त्या दिवशी अशोकचा खूप रात्री उशिरा फोन आला. मी अंबडहून घरी यायला स्टॅंडवर आलो. तेवढ्यात माझ्या तोंडावर कुणीतरी रूमाल धरला आणि बेशुद्ध झालो. आता मी कुठेय मला माहीत नाही. मला वाचवा" त्यानंतर काही अशोकचा फोन आला नाही आणि तोही नाही.. मंदारला ही गोष्ट सांगितली. तोही हबकलाच.
अशोकच्या जाण्याबद्दल खूप वेगवेगळे प्रवाह आहेत. कुणी म्हणतं त्याचं त्याच्या गावच्या पाटलाच्या मुलीशी प्रेम होतं म्हणून त्याला मारलं. कुणी म्हणतं तो सतत आजारी होता म्हणून निराश होऊन निघून गेला. कुणी म्हणतं त्याला एचआयव्ही झाला म्हणून त्याने आत्महत्या केली. तर कुणी म्हणतं तो कवी म्हणून प्रस्थापित होत होता हे तिथल्या एका मोठ्या कवीला पाहवलं नाही म्हणून त्याला मारलं... एका साहित्य संमेलनात तेव्हाचे गृहमंत्री किन्हाळ्कर यांना महावीर जोंधळे या कवीने खुलं आव्हान दिलं होतं... आमच्या मित्राला शोधा म्हणून... पण काहीही झालं नाही.
अशोकचं नेमकं काय झालं हे कुणालाच आजही माहीत नाही. त्याला मला काय सांगायचं होतं हेही मला माहीत नाही. पण आजही मंदार आणि मला वाटतं, तो इथेच आहे, आमच्या जवळ्पास... कधीतरी समोर येईल आणि त्याच्या त्या काळ्या चेहर्‍याला शोभणारं हास्य आणून म्हणेल, मी अशोक- ओळखलं की नाही मला?
काल सहजच जुनं काही चाळत असताना अशोकची पत्रं आणि कविता मिळाल्या. हे सगळं डोळ्यांसमोरून झरझर गेलं. अवघ्या काही महिन्यांची मैत्री, पण खूप गहिरी होती. आजवर अशोकच्या जाण्याने मला जितका चटका लागलाय तो दुसर्‍या कशानेही नाही.. त्यानेच पाठवलेली एक कविता सतत माझ्या मनात असते आणि त्याची आठवण ताजी करते...
ओल्या तुझ्या आठवणी
सार्‍या आभाळी पांगल्या
सारं आभाळ सांडून
सये काळजा गोंदल्या...

किंवा
तिचं हळदीचं अंग, डोळे पाऊस पाऊस
पाल उठून गेलेत, सारा उदास ऊरूस

अशोक, तू कुठे आहेस?