रॉबर्ट फ्रॉस्ट यांच्या Stopping by woods on a snowy evening या कवितेचा भावानुवाद

हसता काय, मायबोलीवरच मागे एकांनी ते गाणं आई मुलाला उद्देशून गाते आहे असा दावा करून अनेकांना ट्रॉमटाइज करून सोडलं होतं.

आचार्यांची पोस्ट आवडली. कवितेतील शब्दांचा अर्थ समजणं म्हणजे कवितेच्या दालनाचं दार उघडता येणं. त्यातून प्रवेश करून तिच्या अंतरंगात डोकावणं हा त्यापुढचा खेळ. जितक्या वेळा डोकवावं तितक्यांदा काहीतरी नवीन सापडत जाऊ शकतं त्यात.
हे अर्थात सगळ्याच कलांबाबत म्हणता येईल.
केवळ आरोह अवरोह म्हणता आले म्हणजे राग गाता येत नाही, आणि त्याच सुरांच्या चौकटीत दोन निराळे गायक निराळे ‘ख्याल’ मांडून दाखवतात. त्यात बरोबर/चूक असं काही नाही.

भरत, ‘थांब जरासा’ची आठवण एकदम सांजधारेच्या काळात घेऊन गेली!

>>> Robert Frost meant to write:
The woods are lovely, dark and deep.
यावरून असंच आणखी एक उदाहरण आठवलं.
ग़ालिबचा
‘जी ढूँढता है फ़िर वही फ़ुरसत, कि रात दिन
बैठे रहें तसव्वुर-ए-जानाँ किये हुए’
हा शेर आपल्याला (बहुधा चित्रपटगीतामुळे) ‘दिल ढूँढता है फ़िर वही फ़ुरसत के रात दिन’ असा माहीत असतो.
त्या एका ‘की’मुळे (pun unintended!) अर्थामध्ये ‘कुठे हरवला जिवाचा तो सुकून’ ते ‘वीकेन्डला जोडून सुटी घेऊ आणि चार दिवस निवांत गावी राहून येऊ’ इतका फरक पडतो!!

>>>त्या खेळाची पण मजा लुटता यायला पाहिजे. चित्राचं पण असंच आहे.
होय पटले.

वा वा, काय मस्त
कविता मस्त, अस्मिता, भरत, अतुल, उबो, स्वाती, आचार्य, ... सगळ्यांचे अन्वयार्थ आवडले.
आणि खरय कविता काय, सगळ्याच कला आपापल्या नजरेने/ चे आपापले अर्थ
चर्चाही मस्त झालीय सगळी.
अस्मिता, वुडस म्हणतेय ते अनुभवलय, खरोखर तिकडचे निष्पर्ण वृक्ष एक गूढ वातावरण निर्मिती करतात. अगदी काही हिरवे वृक्षही इतके उंच असतात की नजरेला वृक्ष न येता वुडच (खोडंच सगळी) दिसत रहातात. अन त्या निर्मनुष्य खोडांच्या गर्दीत आपणच हरवू हरवू होतो. अन मग ते हरवणंही आपलं वाटायला लागतं. त्यातून बाहेर पडणं एक जंगच असते. स्वत: ला सतत बजावावं लागतं...
And miles to go before I sleep,
And miles to go before I sleep...

रच्याकने Sea Fever : BY JOHN MASEFIELD ही कविता आठवली.
मागे तिचा सैरअनुवाद केलेला. आता पोस्ट केलीय: https://www.maayboli.com/node/84501

>>>>>>Sea Fever : BY JOHN MASEFIELD
वाह! सुंदर कविता आहे. सी फिव्हर अगदी यथार्थ नाव.

परवाच लेकाने पाठवलेला हा फोटो

आचार्य, फार इंट्रेस्टींग प्रतिसाद दिला आहे.
अतुल, छान पोस्ट. नेहमीप्रमाणे सार लिहीलं आहे लेखाचं....... +१.
स्वाती, अगदी नेमके लिहिलंय.
सामोच्या प्रांजळ अभिप्रयाचे कौतुक!
का सगळं मातृत्वाला/ अध्यात्माला जोडायचं ! काही तरी रॉ- अंगावर येणारं -काळकुट्टं किंवा लखलखणारं, वास्तवापासून दूर नेणारं तरीही कुठंतरी आपलंच असणारं- नव्या जाणिवा-शक्यता दाखवणारं असू द्यावं, निदान कवाडं तरी उघडी राहू द्यावीत. ..... अहा अस्मिता,अगदी माझ्या मनातले तरीही
खूपच वरच्या पातळीवरून लिहिलंस ग!धन्यवाद.

हा लेख ज्या दिवशी तू लिहिलास त्यादिवशीपासून रोज एकदा तरी ती कविता वाचली जातेय.शाळकरी/महाविद्यालयीन काळात त्या शेवटच्या चार ओळी माहीत होत्या.माहीत नाही,पण जबरदस्त गारूड केले होते त्या ओळींनी.कविता नंतर वाचली होती.का कोण जाणे डोळ्यासमोर ऊंच ऊंच सरळसोट झाडांची घनदाट राई,त्यावर कोसळलेले बर्फ असंच उभे राहिले होते.घरी त्यावेळी रशियन मासिके(कथांचा मराठी अनुवाद केलेली)यायची.त्यात थोडीफार तशीच चित्रे असायची.
कविता वाचून आता सकाळी परत झाकोळयला नको.

सामो, उबो, देवकी, स्वातीजी, अवलजी
आभार सर्वांचे. अगदी मनापासून.

अस्मिता, अगं वर झब्बू देतोय.

फार मजेची चर्चा चालली आहे.
यावरून फार पूर्वी मायबोलीवर कवितांच्या रसग्रहणाचा धागा निघाला होता आणि तो प्रताधिकाराच्या भिंतीशी अडला होता, हे आठवलं. विंदांच्या उंट या कवितेचा अर्थ शोधण्याचे फार सुंदर प्रयत्न तिथे झाले होते. त्या धाग्याची लिंक मुद्दाम आता शोधून देत नाही. कवितांचे अर्थ शोधायची आवड असणार्‍यांना नवा खाऊ.

बाकी हृदयनाथांनी कार्यक्रमांत केलेल्या कथनांना आणि किश्श्यांना फार गांभीर्याने घेऊ नये, असं माझं मत झालं आहे. शृंगारिक कवितेकडे शृंगारिक कविता म्हणूनच पाहायला काय हरकत आहे? तरुण आहे रात्र अजुनीचा शब्दशः मुडदा पाडल्यावर मलमली तारुण्य माझे, मालवून टाक दीप यांचं काय करायचं?

कवीला कविता सुचण्याची जशी वेळ यावी लागते, तशीच वाचकाला तिचा अर्थ लागण्याचीही वेळ यावी लागते, असं माझ्याबाबत तरी होतं. तोवर तिच्या आजूबाजूला फिरून तिच्यातले नाद, लय, शब्दचमत्कृती यांच्याकडे पाहत राहायचं.

मायबोलीवरच मागे एकांनी ते गाणं आई मुलाला उद्देशून गाते आहे असा दावा करून अनेकांना ट्रॉमटाइज करून सोडलं होतं. >>>

आठवतंय. कुणाचा प्रतिसाद आहे ते लक्षात नाही आता.
बालगंधर्वच्या कट्ट्यावर चहा घेत घेत वाचत होतो. फुर्र दिशी चहाचा घोट बाहेर पडला होता.
बहुधा पेडगाव पंथाचे असावेत.

बाकी हृदयनाथांनी कार्यक्रमांत केलेल्या कथनांना आणि किश्श्यांना फार गांभीर्याने घेऊ नये, असं माझं मत झालं आहे. >>> +१
त्यात ते म्हणतात कि सुरेश भटांनी कधी आक्षेप घेतला नाही. थोडक्यात भटांनी कधी त्यांना अर्थ सांगितला नाही. दुसरे , ही गझल आहे असे ते म्हणतात. माझ्या मते ती गझलेच्या आकृतिबंधातली कविता आहे. गझलतंत्राचे सर्व नियम पाळणारी.

>> ग़ालिबचा ‘जी ढूँढता है फ़िर वही फ़ुरसत, कि रात दिन, बैठे रहें तसव्वुर-ए-जानाँ किये हुए’ हा शेर आपल्याला (बहुधा चित्रपटगीतामुळे) ‘दिल ढूँढता है फ़िर वही फ़ुरसत के रात दिन’ असा माहीत असतो.

वाह! हे माहिती नव्हतं
तसव्वुर-ए-जानाँ म्हणजे तुझ्याच आठवणींत/कल्पनेत/विचारांत मग्न.

म्हणजे गालिबच्या मूळ शेराचा अर्थ: ह्दय (मन) पुन्हा थोडी उसंत शोधू पाहत आहे. कारण ते रात्रंदिवस तुझ्याच विचारांत/आठवणींत व्यस्त आहे. त्याला त्यातून फुरसतच मिळत नाही.

आणि गाण्यात ध्वनित झालेला अर्थ: ह्दय (मन) पुन्हा त्याच (पूर्वीच्या) निवांत रात्र आणि दिवसांना शोधत आहे. मन तुझ्या आठवणीत मग्न झाले आहे.

छान प्रतिसाद तसेच मजेशीर चर्चा सुरू आहे.

ते, तरुण आहे मध्ये "पाडसा निजेनास का रे?" तरी करा म्हणाव अंगाई करायला.

<<बाकी हृदयनाथांनी कार्यक्रमांत केलेल्या कथनांना आणि किश्श्यांना फार गांभीर्याने घेऊ नये, असं माझं मत झालं आहे.>> सहमत आहे.

म्हणजे ‘आता या!’ असं म्हणते आहेस का?
बरंबरं.

तरूण आहे रात्र अजुनी
हे नर्स आणि पेशन्ट मधील शुश्रूषा अर्थात कर्तव्यगीत आहे या प्रतिसादाच्या प्रतिक्षेत होतो. पण आता यजमानबाईंनी " जेवणानंतर उजव्या बाजूच्या कोपर्‍यात विडा घेऊनच जायचं बरं का" म्हणून निरवानिरवीचे बोलायला सुरू केल्याने आता आशा मावळली.

म्हणजे ‘आता या!’ असं म्हणते आहेस का? >>
दोन सभ्य माणसं एकाच वेळी एकसारखाच विचार करतात अशी म्हण आहे.

@भरत - तुम्ही वरती उल्लेख केलेला धागा -
उंट- विंदा यांची कविता
हा धागा माझ्या खाजगी कलेक्शन (मराठी शब्द? संग्रहामधे) मधे आहे.

रघू आचार्य, स्वाती, भरत आपले सर्व प्रतिसाद आवडले. धाग्याला एकदम बहर आणलात.

फार छान धागा आणि सुंदर चर्चा. शिरस्त्याप्रमाणे (इथे शिरस्त्यावर कोटी करू नये) न कळलेल्या भाषेवरून सुरुवात करतो.

Mi casa es tu casa. >> इथे तू कसाएस असं पाहिजे ना?

रघु आचार्य - बरेचसे प्रतिसाद आवडले. एकच छोटासा पटला नाही - कविता बरीचशी आध्यात्मिक लोकांच्या हातात होती. छे! वेदकालीन काव्य म्हणाल, तर वेद हे जटापाठ, घनपाठ वगैरे शिस्तशीर मार्गांनी मौखिक रुपात टिकविले गेले म्हणून आपल्यापर्यंत पोहोचले. पण त्या काळात अनाध्यात्मिक काव्यच नव्हतं हे म्हणणं धार्ष्ट्याचं ठरेल. हजारो वर्षांच्या काळाच्या उदरात ते गुडूप झालं असेल. लोक रोज संध्याकाळी रामरक्षा म्हणावी तसं पृथ्वीचं प्रेमगीत किंवा नळदमयंती आख्यान आजही म्हणणार नाहीत, त्यामुळे ते केवळ मौखिक रुपात टिकणे अशक्य आहे. केवळ इहलौकिक/ पारलौकिक स्वार्थ जोडला गेल्यामुळे आध्यात्मिक काव्य टिकलं.

अभिजात संस्कृतात होऊन गेलेले कालिदास, बाण, भास, भारवी, दंडी, हर्ष वगैरे सगळी मंडळी कुठे आध्यात्मिक लिहीत होती? पैशाची भाषेत (पैशाच्या नाही) लिहिणारा गुणाढ्य कुठे आध्यात्मिक होता? लेखनकला प्रगत झाल्यामुळे ह्या सर्वांचं सुंदर काव्य काळाच्या कसोटीवर टिकलं (गुणाढ्य कवीचं गायब झालं, पण कथासरित्सागर वगैरे ग्रंथांतून त्यातलं लोणी तरी काढता आलं). पण त्यापूर्वी ते नव्हतंच असं म्हणता येणार नाही.

वरती काही कवितांना आध्यात्मिक अर्थ वगैरे लावल्याबद्दल चर्चा आहे. जर रसिक आपल्या अनुभूतीप्रमाणे काव्याचं रसग्रहण करत असेल आणि इतर कुठलाही अर्थ लावलेला आपल्याला चालत असेल तर आध्यात्मिक अर्थही त्यात वर्ज्य नसावा. अमुक एक अर्थ मला पटलेला नाही इतकंच म्हणू शकतो, पण दुसऱ्याची ती अनुभूती खोटी आहे हे कशाच्या जोरावर म्हणणार? तसं म्हणायचं झालं तर आध्यात्मिक ग्रंथांतून काढलेले इतर अर्थही बाद करावे लागतील. सध्या फॅड झालेले भगवद्गीतेचे मॅनेजमेंट फंडे हे त्वरित कचऱ्यात टाकावे लागतील.

मूळ धाग्याबदल - ही पूर्ण कविता माहीत नव्हती. शेवटचं कडवं ऐकून होतो. इतकी सुंदर कविता आणि तिचा भावानुवाद इथे दिल्याबद्दल खूप आभार.

>>> एखादी कविता, चित्र याचा अर्थ मूळ कवी, चित्रकार जोपर्यंत सांगत नाही तोपर्यंत प्रत्येक रसिकाचा अर्थ हा त्या त्या कलाकृतीपुरता खरा असतो.

हे एक आठवलं त्यावरून:

'धरली कलाकृती- कर पवित्र- निघ हिमालयात' याचा कंटाळा आला आहे >> हो, सहमत.

पण त्या काळात अनाध्यात्मिक काव्यच नव्हतं हे म्हणणं धार्ष्ट्याचं ठरेल. >> असं कुठेही मी म्हटलेलं नाही. प्रतिसाद पुन्हा वाचा. ही मतं छापील मतं आहेत. ना घ देशपांडे आणि अन्य मंडळींची मतं एका मराठी भाषेच्या / कवितेच्या पुस्तकात संकलीत स्वरूपात आहेत. तीच दिलेली आहेत. तुमचा व्यासंग दांडगा आहे. माझा या क्षेत्रात काहीही व्यासंग नाही. फक्त कवितेतला गूढार्थ कसा आला याबद्दल लिहीलेले आहे. संतांनी अध्यात्म लिहीले. मुंगी उडाली सारखी कविता मुक्ताबाईची. त्यात गूढ अर्थ आहेत. त्यामुळे कोड्यासारख्या आहेत या कविता. इतकाच त्या विवेचनाचा अर्थ. इतिहासाचा आढावा घेणे हा हेतू नव्हता.

गुणाढ्य कवीने काय लिहीलं असेल हे माहिती नाही. तेव्हां मी नव्हतो.
जेव्हां मी टॅहॅ करत असेन तेव्हां रेडीओवर बसंती "कोई टांगेवाली जब रूठ जाती है तो" या काव्यावर टांगा हाकत होती. एव्हढ्या प्राचीन काळीही अध्यात्मिक काव्य आढळून येईल.
( त्यानंतर शाळेत पहिलं पाऊल टाकलं तेव्हां "तुझे देखा तो ये जाना सनम " हे काव्य प्रचलित होतं).

र आ

हृदयनाथांनी कार्यक्रमांत केलेल्या कथनांना आणि किश्श्यांना फार गांभीर्याने घेऊ नये, असं माझं मत झालं आहे.>> सहमत