शब्दांची नवनिर्मिती

गेल्या १५-२० वर्षात नवे मराठी शब्द जरूर तयार झाले आहेत आणि वृत्तपत्रांमध्ये देखील ते वाचायला मिळतात. प्रश्न आहे की आपण किती आग्रहाने ते वापरणार आहोत ?

https://www.maayboli.com/node/58047
इथे सविस्तर चर्चा आहे व भरपूर मोठी यादी देखील.

परिणाम ह्या शब्दाला हिंदीत काही काही पर्यायी पण किंचित अर्थाभिन्नता असलेले असे काही शब्द आहेत. नतीजा, असर वगैरे. आपण निकाल हा शब्द वापरतो तो रिझल्ट ह्या अर्थाने.
ह्यावर कोणी काही मते मांडेल का?

आभारी आहे असं आहे की मराठीत थँक यू ला . पण थँक यूच बरं वाटतं . आभारी आहे हे वापरातून कमी झाल्यामुळे आणि थँक यू चा भरपूर वापर असल्यामुळेही असेल कदाचित .

इंग्लिश meaning मध्ये outcome, effect, end, result consequence,inference, conclusion, deduction असे बरेच शब्द दिले आहेत.
मराठीत इतके पर्याय ( थोड्या अर्थ छटा बदलून) दिसत नाहीत. मला फलनिष्पत्ती किंवा निष्पत्ती सुचला

फलित, निष्पत्ती, निकाल, बदल

--
एकाच वेळी पोस्ट हीरा.

निकाल आहेच. बदल तितकासा समर्पक वाटला नाही. फलित छान आहे.

आभार हाच धन्यवाद साठी योग्य वाटतो.

काही शब्द अनुवाद करून उसने आणले तरी त्या भाषेत रुळत नाहीत, कारण त्या भाषेचा स्वभाव त्यांच्याशी जुळत नाही. धन्यवाद हे एक उदाहरण. पु.ल. म्हणतात की थँक्यूला मराठीत पर्यायी शब्द नाही. मराठीत आपण कधी थँक्यू म्हणत नाही, तर ती भावना फक्त चेहऱ्यावरून व्यक्त होते. तिथे थँक्यू म्हणायला गेलो की ते फारच औपचारिक वाटतं. त्यामुळे धन्यवाद, आभार वगैरे शब्द बोलीभाषेत रुळणे अवघडच आहे. लेखी प्रतिसादात किंवा आभार प्रदर्शनाच्या भाषणात ठीक आहे.

(मी वसंतराव सिनेमात पुलंचं पात्र त्यांच्या हातात चहा आल्यावर चक्क धन्यवाद म्हणतं - हा विरोधाभास आहे.)

धन्यवाद, आभार सवय नसल्याने अवजड वाटतात
या उलट Congratulations हा अभिनंदन पेक्षा अवजड वाटतो का? मला अभिनंदन शब्द अधिक आवडतो.

मला वाटते मूळ संस्कृत अथवा कुठलीही भारतीय भाषा असणे गरजेचे नसावे पण ते आहे असे गृहीत धरल्या जात असावे. खरेच तसे गरजेचे असल्यास तशी अट काढून टाकावी.
नाहीतर "उपरी उपस्कर कर्षण केंद्र" असले कसलाही अर्थ न कळणारे प्रती शब्दप्रयोग तयार होतात.

भ्रमणध्वनी हा शब्द मोबाईल फोन अर्थी ऐवजी फिरताना ऐकू येणारे आवाज अर्थी अधिक वाटतो

चालता ध्वनी, फिरता ध्वनी ,चालताफिरता ध्वनी, जंगम आवाज.

अंतर्नाद मासिकात चलभाष आणि स्थिरभाष हे शब्द वापरले जात.
धन्यवादबद्दल हरचंद पालव +१.

हपा, ते त्याकाळी ठीक, पण आताच्या जमान्यात संवाद प्रत्यक्षात कमी आणि फोनवर बोलताना व सोमीवर अधिक होतात तेव्हा काही पर्याय हवा thank you ला. त्यासाठी धन्यवाद, आभार वापरतो.
तसे WA वर अनेकजण नमस्कार ईमोजी वापरतात त्यासाठी.

चलभाष शब्द भ्रमणध्वनी पेक्षा चांगला वाटला.

माझे २ पैसे :

मोबाईल आणि फोन हे पुरेसे शब्द आहेत. त्यात अजुन ओढून ताणून मराठी शब्द बनवायची गरज मला तरी दिसत नाही.

कोणतीही भाषा ही त्या त्या परिसरातील लोकांच्या रोजच्या व्यवहारात असणार्‍या वस्तू, क्रिया कल्पना इ. चे वर्णन करण्यासाठी, व त्याबद्दलचे विचार, संकल्पना, वर्णने इ. एकमेकांस पोहोचवण्यासाठी तयार झालेल्या ध्वनिचिन्हांतून तयार अन उत्क्रांत होते.

मराठी लोकांच्या चलनवलन व्यवहारात जर (उदा.) येताजाता कृतज्ञता व्यक्त करण्यासाठी "आभारी आहे" "धन्यवाद" इ. म्हणणे नैसर्गिक/कॉमन नसेल, तर ज्या भाषिक लोकांत हे वर्तन सामान्य आहे, त्यांचा थँक्यु सरळ वापरलेला चालावा. त्यास हरकत घेण्याची गरज मला वाटत नाही.

माझ्या निरिक्षणानुसार नको तिथे शुद्धिकरण करत नवे शब्द बनवण्याचा सावरकरी उद्योग बेसिकली संस्कृत मधुन शब्द उचलून मराठीत घुसवण्याचाच असतो. महापौर हा शब्द मेयर या अर्थी सावरकरांनी प्रचलित केला, आपण तो वापरतो देखिल. पण पंतप्रधान हा साजुक मराठी पेशवाई शब्द सोडून हिंदी प्रधानमंत्री वापरणंही आपणच सुरू केलं आहे. तसेच महापौर हा संकृतोद्भव शब्द आहे. अन तो नगरपालिका या मूळ भारतीय नसलेल्या संकल्पनेतील पदासाठी बनवलेला सिंथेटिक शब्द आहे.

असे कृत्रिमरित्या बनवलेले शब्द, जे चालून जातात, किंवा इतर भाषेतले शब्द जे लोक सहजतेने वापरतात, ते मराठी म्हणून स्वीकारलेत तर त्यात मला तरी काही वावगे वाटत नाही.

>>मला असे म्हणायचे आहे की मराठीतली काही अक्षरे एकत्र करून आपण पूर्णतः नवीन शब्द नाही का बनवू शकत?<<
हे असं लहान मुलं करत असतात. त्यांच्या भावविश्वातील वस्तू/व्यक्ती/घटनांसाठी स्वयंनिर्मित शब्द मुले वापरतात. पण तसला कोणताही शब्द प्रचलित झाल्याचे आठवत नाही.

बहुतेकदा नवे शब्द बनवण्याचा मान कवी लोकांकडे जातो. अनेक शब्द अशा प्रकारे तयार झालेले आहेत, जरी प्रचलीत नसले तरी.

धागा विचारप्रवर्तक आहे. प्रतिसाद नियमित वाचणार इथले.

“धन्यवाद” मराठीत फार कृत्रिम वाटते + १

आभार त्यापेक्षा बरे

अभिनंदन सुटे बरे, “हार्दिक अभिनंदन” फार कृत्रिम वाटते. तसेच आभाळभर शुभेच्छा आणि सुदुपार वगैरे बोअर… चांगले शब्द सुचवले तर वापरीन

ग्लॅमर ला मराठी शब्द सांगा

हपाला अनुमोदन.

>>> मग असा एखादा आनंदी, उत्फुल्ल ' थँक्यू ' मराठीत का तयार करु नये आपण
मुळात मराठीत प्रकट आनंद आणि उत्फुल्लपणाच नाटकी किंवा अतिरंजित वाटतात त्याला काय करणार पण?!

Thank you किंवा thanks बोलायचे आणि मोकळे व्हायचे. सुटसुटीत इंग्रजी शब्द असतील तर हट्टाने स्वाभिमान दाखवायला पर्यायी मराठी शब्द का वापरावे? शिक्षण घेतो ना आपण इंग्लिशमध्येच..

मी घरी बरेचदा धन्यवाद शब्द वापरतो. बाहेर मात्र thank you..
आभारी आहे कधी वापरले नाही. फार तर मंडळ आपले आभारी आहे असे फुल्ल वर्जन वापरले असावे..

सगळं वाचून लक्षात आलं आहे की आपण फक्त सुस्कारे सोडू शकतो. थॅंक्स असो, समजलं असो, हताश असो, सॉरी असो.

धागा आवडला.
आधी मी बोलल्यासारखं लिहायचे, आता मी लिहिल्यासारखं बोलते, त्यामुळे लोक चमत्कारिक नजरेने बघताहेत. पण मी मग त्यांना हेमाशेपो म्हणते.

मी सुद्धा दोनदा "आता मी सुडोमी" म्हणालो घरी.

एखादा शब्द मराठी आहे हे कसं ठरवायचं? टेबलावरची मोसंबी खाऊन तो दरवाज्यातून बाहेर पसार झाला - या एका छोट्या वाक्यात निदान इंग्रजी, संस्कृत, फारसी, पोर्तुगीज या चार भाषेतले शब्द आले आहेत. मराठी लोकांनी आपल्या बोलण्यात ते शब्द आत्मसात केले, की झाले ते मराठी. ते लोक पर्यायी शब्द शोधत बसले नाहीत, तर आहेत ते शब्द तसेच्या तसे वापरले. त्यामुळे आपली भाषा ही प्रवाही आहे. त्यात पूर्वीही बदल होत राहिले होते आणि आजही होत आहेत. त्या त्या काळात ज्या भाषा किंवा भाषक जास्त प्रभावी, त्यांचे शब्द आपल्या भाषेत आले. पूर्वी संस्कृत, फारसी आणि पोर्तुगीज शब्द जास्त आले, आता इंग्रजी आणि हिंदी जास्त येत आहेत.ते नैसर्गिकरित्या येत असताना आपण त्यांना थोपवून अन्य पर्यायी शब्द सुचवायला गेलो तर ते फार काळ टिकत नाहीत. कारण आपण भाषेचा सहज प्रवाह अडवून दुसरीकडे वळवायला बघतो आहोत. तसं करायचं असेल तर थेट सरकारकडून प्रयत्न व्हायला हवेत. उदा. शिवाजी महाराजांनी काढलेला राजभाषा कोश किंवा आताच्या महाराष्ट्र सरकारचा परिभाषा कोश. पण ही खूप मोठी, अनंत काळ चालणारी प्रक्रिया आहे.

ते त्याकाळी ठीक, पण आताच्या जमान्यात संवाद प्रत्यक्षात कमी आणि फोनवर बोलताना व सोमीवर अधिक होतात तेव्हा काही पर्याय हवा thank you ला. त्यासाठी धन्यवाद, आभार वापरतो. >> ठीक आहे मानव. आभार बोलून व्यक्त करणे ही भावना मराठीला नवीन आहे. पण हळूहळू ती रुळू लागेल. कदाचित थँक्यू म्हणणं जास्त रुळेल असा माझा अंदाज आहे. धन्यवाद मित्रा किंवा तुझे खूप खूप आभार यापेक्षा थँक्स यार जास्त सहज सोपं आहे.

प्रभावळ शब्द अगदीच अनग्लॅमरस वाटतो.
आणि त्याचा अर्थ followers च्या जास्त जवळ जातो असं वाटतंय.

प्रभावळ aura?

मराठी लोकांनी आपल्या बोलण्यात ते शब्द आत्मसात केले, की झाले ते मराठी. >> +१