भाषा (२) : शब्दवेध व शब्दरंग

उत्तम धागा
माझे एक लहानसे योगदान
जौबन हा शब्द अनेक हिंदी गाण्यात येतो
म्हणजे यौवन!!!

चपराशी

या शब्दाबद्दल काही वाचले :

चपरास = कंबरेत बांधायचा पट्टा (हिन्दी/ पहाड़ी/ डोग्रा तीनही भाषेत सेम अर्थ)

वेशभूषेवरुन मग चपरास वापरणारा चपरासी आणि मराठीत “चपराशी” अशी व्युत्पत्ती.

कितपत विश्वसनीय आहे ?

गाळपेर

जुन्या महसुली नोंदी वाचतांना आज 'गाळपेर जमीन' असे वाचले.

एरवी नदीपात्र / तलावातील पाण्याखाली असलेली जमीन पाणी आटल्यावर उघडी पडते, त्यात अनेकजण शेती करतात. हीच ती 'गाळपेर' जमीन.

पडलेखक !

हे नवीन आहे. चाकराला पडचाकर अशी म्हण ऐकली आहे

स्वच्छंद या शब्दाची व्युत्पत्ती काय?
की स्वछंद चे स्वच्छंद झाले?

संधी होताना र्‍हस्व स्वरापुढे छ् हे व्यंजन आलास त्या छ् च्या आधी च् हे व्यंजन येऊन संधी होते.
स्व+छंद = स्वच्छंद
परिच्छेद, अनुच्छेद, शब्दच्छल, प्रच्छन्न .

आ हा दीर्घ स्वर असूनही आच्छादन

धन्यवाद भरत

पक्ष्यांच्या बाबतीत 'रात्री राहण्याची जागा/ झाड' यासाठी 'रातथारा' हा शब्द वापरतात.

वितान शब्दात तन् धातु आहे, ज्याचा अर्थ विस्तार करणे. तुम्ही पुढे जे शरीर आणि तण हे अर्थ दिले आहेत, तो तन धातु नाही, नाम आहे, आणि त्यात न चा पाय मोडलेला नको आहे.

आज हे बघितले. आता “जेवन” आणि “मेजवाणी” दोन्ही सवयीचे झाले आहेत नजरेला

पाटीवर नजर पडली की खटकते.

नॉणव्हेज लिहिलं तर नाही खटकणार.

मानव

त्यांनी न-ण अक्षय्यतेचा सिद्धांत (लॉ ऑफ काँझर्वेशन ऑफ न अँड ण) पाळला आहे. त्यानुसार जगातले एकूण न आणि ण तेवढेच राहतात.

मानवदादा आणि हर्पा

हा नवीनाय. दिवसात एकचदा जेवणार्‍याला “एकभुक्त” माहिती होता.

भोजक असा शब्द आहे का? मराठीत / संस्कृत मध्ये?

भोजक वाचनात आलेला नाही कधी, पण टेक्निकली चूक नसावा. भोजन, भोज्य, भोजक ही त्रिपुटी योग्य वाटते.
अनिंद्य म्हणतात तसा 'एकभुक्त' शब्द ऐकला आहे - मग दोनदा जेवणार्‍याला द्विभुक्तही म्हणायला हरकत नसावी.

.. भोजन, भोज्य, भोजक…

त्रिपुटी ! सुंदर शब्द. हा शब्द बोधीकथांमधे अनेकदा वाचलाय.

“भुक्ती” हा पण असाच एक सुंदर शब्द आहे. (सुखोप)भोग याअर्थी.

आध्यात्मिक साहित्यात भुक्ती च्या विरुद्ध मुक्ती

भुज् धातु कसा चालतो हे हपा सांगतील या अपेक्षेत.

मानव