खूप झाल्या स्त्रीपुरुष समानतेच्या निव्वळ गप्पा आता करून दाखवायचे !

इथे शेवटची पोस्ट लिहून गेले होते, मात्र माझ्या साठी स्त्री-पुरुष समानता हा मानवी हक्काचा भाग आहे, सवंग टिआरपी खेचायचा विषय नव्हे. कामाच्यानिमित्ताने एक दुवा मिळाला.
https://www.firstpost.com/living/widows-of-vidarbha-highlights-the-lesse...

मी वर दिलेली आकडेवारी या वरच्या लेखात मिळेल.

स्वाती२, तुमच्यात भलता पेशंस आहे. तुम्हीच असं 'शेवटची पोस्ट' केलं तर कसं चालणार.

ऑक्सफॅम ही जागतिक संघटना भारतात काम करते - https://www.oxfamindia.org/women-empowerment-india-farmers ही त्यांची आकडेवारी. तुम्ही लिहीले त्याशी सुसंगतच आहे. महिला अन्न पिकवण्यात मोठा वाटा उचलतात.

(आकडेवारीवर सुई अटकली तर कुणीही मला हाक द्या. जमेल तशी मदत करेन.)

इथे एक विचार असा वाचला की "१ मुलगा आणि १ मुलगी असेल तर पालकांनी स्वकष्टाचे पैसे दोघांना निम्मे-निम्मे द्यायलाच पाहिजेत, याच्याशी मी सहमत नाही. स्वकमाई असेल तर त्यांना पाहिजे ते करता आले पाहिजे."
आता बहुतेक देशात कायद्यानुसार पालकांना स्वकमाईचे वाटप कसेही करता येते. त्यात नवीन काही नाही. पण पूर्ण कायदेशीर स्वातंत्र्यासह येणारी नैतिक जबाबदारी काय आहे? स्थळ-काळ परत्वे जमेल तसे समान वाटप करावे. काही घरात मुलाला रहाते घर तर मुलीला पैसा-दागिने दिले जातात. क्वचित मुलीऐवजी तिच्या मुलांना शिक्षणासाठी पैसे ठेवतात. अगदी रूपयाला रूपया मॅच केला नाही तरी मुलीला ही आधार वाटेल असे करावे. आपण मृत्यूपत्र न करता गेलो तर मुलीला अधिकार आहे याची जाणीव ठेवून तजवीज करावी. तिला अधिकार असताना आपणच आपल्या मृत्यूपत्रात तिचा अधिकार हिरावून घ्यायचा ह्यात काय भूषण? कायद्याने स्वातंत्र्य आहेच, तो मुद्दा नाही. पण ते स्वातंत्र्य कसं उपभोगणार हा खरा प्रश्न आहे.
(डिस्क्लेमर: आग्रह नाही, जजमेंट नाही. केवळ सुचवणे आहे.)

<< नैतिक जबाबदारी >>
ओह, Now we are opening Pandora's box. सविस्तर लिहिले असते, पण फेमिनिष्टांना आवडणार नाही.

उपाशी बोका, वेळ मिळेल तेव्हा लिहा. एखादा शब्द अयोग्य वाटला असेल तर सुधारायची तयारी आहे. नैतिक ऐवजी भावनिक जास्त बरोबर बसत असेल कदाचित. पण एकूणात - सम-समान वाटणी असावी ह्यात दुमत नसावे असे वाटले.
(फेमिनिष्टांचे फेमिनिष्ट बघून घेतील.. )

पोरगा..
>> असे शब्द वापरू नये रे.

दोन्ही आपलीच लेकरे. >> बरोबर, म्हणून अधिकाराच्या दृष्टीने ते समान आहेत. आपण मृत्यूपत्र न करता गेलो तर मुलीला समान अधिकार आहे याची जाणीव ठेवून तजवीज करावी. तिला कायदेशीर अधिकार असताना आपणच आपल्या मृत्यूपत्रात तिचा अधिकार हिरावून घ्यायचा ह्यात काय भूषण?

(डिस्क्लेमर: आग्रह नाही, जजमेंट नाही. केवळ सुचवणे आहे.)

आज "एक अपत्य जरा येडे आहे" म्हणून... ते.... उद्या "तिच्या घरी मला थंड पाणी नाही दिले" म्हणून... भेदभाव करणार्‍याला कुठलेही कारण पुरते.

इथे जरा येडा म्हणजे कुठलीही विकलांगता नाही, बस्स जरा व्यवहाराला धीट/नेटका अजून झालेला नाही असा अर्थ मी केलेला आहे. (दिव्यांग/मानसिक आजार असलेले अपत्य असेल तर बरेच आडाखे बदलतात हे मान्य आहे.)

<< तिला कायदेशीर अधिकार असताना आपणच आपल्या मृत्यूपत्रात तिचा अधिकार हिरावून घ्यायचा ह्यात काय भूषण? >>
किती पूर्वग्रहदुषित विचार. मुलीला ८०% आणि मुलाला २०% अशी वाटणी मिळू शकते, असा विचार मनात आला नाही का?

>> आपल्यालाही ते वाचले तेव्हा नवल वाटले होते.>>
शेतीकामातील स्त्रीयांचा सहभाग मला नवा नाही. मला नवल वाटले ते मालकीहक्काचे प्रमाण इतके कमी आहे त्याचे!

पूजा आणि स्वयंपाकाबद्दल - जर का बाहेरचा स्वयंपाक चालणार असेल तर प्रश्नच मिटला, आउटसोर्स करता येतो. आमच्याकडे तो घरचाच अपेक्षित असतो. पूजा झाली की नैवेद्याचे ताट मांडून आरती आणि मग सगळ्यांचे जेवण. त्यामुळे सकाळी लवकर उठून सगळे मिळून पुजेची तयारी आणि नैवेद्याचा स्वयंपाक करुन पूजा असे असते. यात कामाची वाटणी काटेकोर समानतेने व्हावी अशी अपेक्षा नसते, वयानुरुप कुवतीनुसार सहभाग असतो. स्वयंपाक म्हटला की मोदक वळणे, पुरणपोळ्या लाटणे अशी जास्त कौशल्य लागणारी कामे असतात तशीच तुलनेने सोपी आणि वेळकाढू अशीही कामे असतात. भाज्या चिरणे, उकडलेले बटाटे सोलणे, वाल सोलणे, कोथिंबीर निवडणे, खोबरे खवणणे/किसणे, पुरण यंत्रातून पुरण काढणे, गुळ चिरणे, कुकर लावणे, पापड्/पुर्‍या तळणे अशा तुलनेने सोप्या कामात घरातील पुरुष आणि १२+ मुले/मुली यांचा सहभाग असेल तरी खूप वेळ वाचतो आणि श्रमही विभागले जातात. घरातील स्त्रीयांनाही स्वयंपाक तयार असल्याने स्वस्थ चित्ताने पूजाविधी ऐकायला बसता येते. अन्यथा बरेचदा बाहेर पूजा सुरु आहे, पूजा ऐकत पुरुष मंडळी बसल्येत, स्त्रीया आत स्वयंपाक वेळेवर पूर्ण करायच्या घाईत आणि मग जेमतेम आरतीला त्यांची उपस्थिती असे होते. हा झाला सहृदयी दृष्टीकोन.
अजून एक मुद्दा - आपल्याकडे जेव्हा पूजा/सण वगैरे असतात, तेव्हा स्वयंपाकात स्त्रीचा सहभाग गृहित असतो. एक्सटेंडेड फॅमिलीत (यात वेगळे रहात असाल तर स्त्रीचे सासर/ माहेर हे देखील आले) जेव्हा एकत्र साजरे करणे असते तेव्हा प्रसंगी कार्यालयीन जबाबदारी मागे ढकलून स्वयंपाकघरात उपस्थिती आवश्यक धरली जाते. मला महत्वाची मिटिंग आहे तेव्हा आरतीपर्यंत पोहोचेन म्हणणार्‍या पुरुष सदस्यांच्या हुद्द्याचे, कार्यालयीन जबाबदारीचे कौतुक केले जाते आणि तिच गोष्ट स्रीने केल्यास तिला नावे ठेवली जातात, तिच्यावर राग धरला जातो, तिला अपराधी वाटावे असे वागवले जाते. या स्त्रीचा नवरा आरामात गप्पा मारत बसलेला असतो. त्याची केवळ उपस्थिती पुरेशी असते. थोडक्यात तिचे पाय खेचण्याचे होते. दबाव, अपराधी भावना यामुळे कार्यालयीन काम मागे टाकले की दुसर्‍या बाजूने सहकार्‍यांसमोर अपेक्षांना खरे उतरणे कठीण होते. फरफट होणार्‍या या स्त्रीया कुणी परक्या नसतात. आपलीच आई, बायको, वहिनी, बहीण आणि काही काळाने मुलगी थोड्याफार फरकाने ही असमानता अनुभवते. असमानता म्हटले की स्वयंपाकाचा मुद्दा येतो कारण त्यावरुन होणारी फरफट, गृहित धरले जाणे, दिला जाणारा गिल्ट स्त्रीच्या वाट्याला येतो.

घरचाच अपेक्षित असतो कारण देवाला नैवेद्य अर्पण करायचा तर साधे मोजके चार पदार्थ असले तरी चालतील पण ते आपण घरी केलेले असावेत ही भावना त्यामागे असते. मनुष्य बळ कमी आणि अन्नाची गरज जास्त असे असते तेव्हा आमंत्रितांसाठीचे अन्न आउटसोर्स आणि साधा वरणा-पुरणाचा तासाभरात होणारा स्वयंपाक घरी करुन त्याचा नैवेद्य देवाला असेही केले आहे. आम्ही जिथे रहातो तिथे भारतीय सणांना सुट्टी वगैरे नसते. त्यामुळे गणपतीच्या दिवशी देवाच्या नैवेद्याला १० मिनीटात होणारी साधी शेवयांची खीर आणि मग सवडीने सुट्टीच्या दिवशी मोदक असे करतो. कार्यालयीन जबाबदार्‍यांमुळे शक्य नाही तर ओढाताण /वादावादी करुन तो सण त्या दिवशीच साजरा करायचा हट्ट आम्ही करत नाही. नवर्‍याचे काम पैशाचा मोबदला देणारे म्हणून महत्वाचे आणि माझे स्वयंसेवक म्हणून टाळले तरी चालेल असेही आम्ही करत नाही. जबाबदारी घेतली आहे तर पूर्ण करतो.

मस्तच!! पण आता खुसपट काढायचंच म्हणून - असा आफ्रिका खंडासारखा (continent) अचूक कसा काय वाढला? भातवाढीने वाढला तर डंपर ट्रक उपडा केल्यासारखा पडतो सहसा...

प्लेट छान आहे.

छान झालाय की ! तुम्ही पुढाकार घेवून आईला विश्रांती देवू शकलात , पत्नीचीही केक की भात अशी ओढाताण टळली हे फार छान झाले. शिवाय मुलांनी आवडीने खाल्ले, हा बोनस!

वयाची 30 वर्ष ओलांडून सुद्धा साधा भात बनवता येत नसेल तर तुमच्या आई वडिलांना तुमचे पालन पोषण किती लाडात केले आहे हेच दिसून येते.
घरातील कोणती च जबाबदारी तुमच्या वर कधीच टाकली नाही हेच दिसून येते.
आणि आपण सुद्धा हीच चूक करत आहे.
मुलांवर कोणतीच घरातील जबाबदारी न टाकणे.
बाहेरची जबाबदारी न टाकणे .
त्या मुळे मुल फक्त मोठी होतात वयाने आणि शिक्षण नी पण ना त्यांना घरातील जबाबदारी काय माहित असते ना त्यांना बाहेरील व्यवहार समजत.

छान दिसतो आहे भात. वेळेला गरम अन्न घरचे ताजे मिळाले ना मुलांना बेस्ट झाले. तुम्ही पण एक पाउल स्वयंपाकाच्या दिशेने घेतले त हे बेस्ट.
कोशिंबीर, सलाड, भिजवून उकडलेली कडधान्ये , उकडलेले अंडे, फ्रुट सलाड हे पण मुलांना बनवून देता येइल चौरस आहारा साठी. नॉट मच कुकींग इन्वॉल्व्ड. पण तुम्ही बनवले म्हणून पिल्ले उत्साहाने खातील. केस छान होतील.

मी काही उच्चभ्रू कुटुंबात बघितले आहे.
मुलांना सर्व गोष्टी ची माहिती करून दिली जाते.
अगदी रेल्वे आणि बस ह्यांची आयुष्यात कधीच गरज पडणार नाही अशा आर्थिक स्थिती मधील मुलांना.
बस नी कसा प्रवास केला जातो.
तिकीट कसे मिळते,
बस मध्ये कसे उभे राहावे,कसे उतरावे हे प्रॅक्टिकल मध्ये शिकवले जाते.
त्याच प्रमाणे रेल्वे प्रवास,टॅक्सी प्रवास ह्याची पण माहिती दिली जाते.
मुलांना सर्वच आले पाहिजे ह्या मध्ये पोट भरेल एवढं स्वयंपाक सुद्धा आलाच पाहिजे.

छान. मुलांनी आवडीने खाल्ला म्हणजे जमलंच की.
पुढच्या प्रयोगांना शुभेच्छा!

चांगली गोष्ट आहे. आता शक्य असेल तेव्हा काही तरी केलं स्वयंपाक घरात की हात बसेल. मग कमी तिथे आम्ही तत्वावर काम करता येईल.