निसर्गाच्या गप्पा (भाग ३४)

Submitted by जागू-प्राजक्ता-... on 3 August, 2019 - 06:51

" कोसळताना वर्षा अविरत
स्नानसमाधी मध्ये डुबावे
दवांत भिजल्या प्राजक्तापरि
ओल्या शरदामधी निथळावे |
हेमंताचा ओढुन शेला
हळूच ओले अंग टिपावे
वसंतातले फुलाफुलांचे
छापिल उंची पातळ ल्यावे |
ग्रीष्माची नाजूक टोपली
उदवावा कचभार तिच्यावर
गर्द वीजेचा मत्त केवडा
तिरकस माळावा वेणीवर |"

कवयित्री इंदिरा संत यांनी 'सरकते ऋतु आणि त्या सोबत बहरणारा निसर्ग' अचुक पणे दर्शवणारे सुंदर वर्णन केल आहे. आपल्याला देखील काहीस असच वाटत असत ना ? " कोसळणार्या पावसामध्ये तल्लीन होउन चिंब भीजत रहाव, अगदी समाधी घेतल्यावर जी एकाग्रता असते त्या एकाग्रतेने स्नान करावे. मग निथळण्यासाठी सोनेरी शरदाच्या उन्हात उभे रहावे. जणू दवांत भीजलेला प्राजक्त निथळण्यासाठी शरदाचे कोवळी ऊन झेलत आहे. हेमंताचा रेशमी-उबदार शेला अंगावर ओढावा पण वस्त्र मात्र वसंतात बहरणार्या रंगी बिरंगी, सुवासिक फुला-पानांनी गुंफलेले असावे. सोबत ग्रिष्माच्या चकाकी सारखी रंगीत चोळी घालावी. आता या बरोबरच साज म्हणून गर्द विजेची माळ अगदी केवड्या प्रमाने सहज वेणीवर माळुन ऋतु सोहळ्यासाठी सज्ज असावे."
किती सुंदर भाव | अगदी तरल.

"नितळ निळाई आकाशाची अन क्षितिजाची लाली,
दवात भिजल्या वाटेवरती किरणांची रांगोळी.
पानांमाधली सळसळ हिरवी अन किलबिल पक्षांची,
झुळझुळ पाणी वेळूमधुनी उडे शिळ वाऱ्याची.
कोठेही जा अवती भवती निसर्ग एकच आहे.
हे जीवन सुंदर आहे."
विधात्याने आपल्याला दिलेली अमुल्य देणगी म्हणजे निसर्ग. याने आपले जीवन अधिक सुंदर झाले आहे.काळ, वेळ, ठिकाण,देश,हवामान यानुसार बदलतात ती निसर्गाची रुप. पण खरच जगाच्या पाठीवर कोठेही गेल तरीही निसर्ग एकच आहे. याला ठरावीक सिमारेषा नाही. देश नाही. धर्म, प्रांत, जात-पात काही लागू पडत नाही.
" गोठ्यातील गाई पासुन ते डबक्यातील बेडका पर्यंत, आणि गर्वाने पिसारा फुलवुन नृत्य करणार्या मयुरा पासुन ते भिरभीर करत कुंपण काठीवरती बसणार्या चतूरा पर्यंत, सगळीकडे त्याची किमया आहे. निळसर पांढ-या निसुर्डी पासून ते गोलाकार, जाळीदार थेंबांनी भरुन फुलणार्या दवबिंदू पर्यंत सगळीकडे तोची किमयागार."

पहाटेच्या वाऱ्याकडुन
थोडीशी चंचलता घ्यावी,
कोवळ्या त्या किरणांकडुन
थोडीशी कोमलता घ्यावी,
उमलत्या फुलाकडुन
नाजुकशी सुंदरता घ्यावी
थंड मंद हवेला कसं
नाजुक स्पर्शाने जाणावे.
निर्मात्याच्या अविष्काराने
धुंद होउन जावे.

निसर्गा कडून काय काय घ्यायचे याच कवी ईथे सुंदर वर्णन करतात. चंचलता, कोमलता आणि सुंदरता घेऊन धुंद होऊ पाहताना निसर्ग प्रेमींनी ही गोष्ट देखील लक्षात ठेवली पाहिजे की निसर्गातील प्रत्येक गोष्टीचा आनंद आपण घेतला पाहिजेच, पण त्या बरोबरच पुढील पिढी साठी हा नैसर्गिक ठेवा जतन, संवर्धन आणि संरक्षण करणे हि काळाची गरज आहे तसेच आपली नैतिक जबाबदारी देखील आहे.

मध्य महाराष्ट्र, विदर्भ, मराठवाडा, खानदेश तसेच कोकण या प्रत्येक विभागाने आपल्याला भरभरून नैसर्गिक विविधता बहाल केली आहे. कास पठारावर असणारे विविध प्रकारचे पक्षी व प्राणी, कामशेत, माळशेज सारखे वैविध्यतेने नटलेले घाट, अलिबाग, दापोली, मुरुड पासून रत्नागिरी पर्यंत पसरलेले समुद्र किनारे आणि त्या लगत असणारे जलदुर्ग, महाबळेश्वर, पाचगणी सारखी थंड हवेची ठिकाणे, बुलढाण्यातील खार्या पाण्याचे लोणार सरोवर, निघोज चे रांजणखळगे, महाराजांच्या काळातील अनेक गड, किल्ले असा भरभरून मिळणारा निसर्ग कोणाला पहायला आवडणार नाही! गर्द झाडी आणि उंचसखल डोंगराळ भाग, हिरवी गार शेत, अवखळ वाहणारी नदी, खळाळून हसणारे झरे, मोजेत वेळू मधून शीळ घालणारा वारा, किलबिलाट करणारे विहंग आणि पाण्यावरील जलतरंग कोणाला पहायला आवडणार नाही! पण आजच्या काळात वेळे अभावी म्हणा किंवा शहरीकरणाचा वाढता वेग म्हणा, अशा काही कारणांमुळे आपल्याला या सुंदर निसर्गाच्या सान्निध्यात राहण्यासाठी जास्त वेळ मिळत नाही. काहीजण फक्त बागेत जाऊन ते सुख अनुभवत असतात तर काहींच्या नशिबी ते ही नाही. अशाच निसर्गप्रेमी मंडळींना जुन्या-नवीन नैसर्गिक सौंदर्याची ओळख आणि देवाणघेवाण पुढे कायम ठेवण्यासाठी हा प्रेमळ धागा चालू आहे.

(वरील मनोगत नि.ग. प्रेमी सिद्धी या मायबोली आयडीने दिले आहे.)

(फोटो मायबोली आयडी शाली यांच्याकडून साभार)

आला आषाढ-श्रावण

आल्या पावसाच्या सरी

किती चातकचोचीने

प्यावा वर्षा‌ऋतू तरी!

पावसाळ्यात बा सी मर्ढेकरांच्या ह्या ओळींचे स्मरण होत नसेल असा मनुष्य विरळाच. वर्षाऋतूत तृप्त न्हाऊन निघालेल्या धरणीने आता हिरवाकंच शालू नेसला आहे. सगळीकडे दिसणाऱ्या हिरव्या रंगाच्या नाना छटा आता नेत्रसुखद गारवा देतायेत. आषाढात गर्जत पडणाऱ्या पावसाने सगळीकडे वातावरण कुंद करून सोडले आहे. बळीराजा सुखावला आहे. आता श्रावणाचे दमदार आगमन ... पंचमीपासून सणासुदींना सुरुवात. मनुष्य हा मूळचा निसर्ग पूजक त्यात आपण भारतीयांनी आपल्या सर्व सणसभारंभात निसर्गातील प्रत्येक घटकाला यथोचित सामावून घेतलंय. आपल्या हिंदूसंस्कृतीत निरनिराळ्या पूजा आणि पूजेत वापरल्या जाणा-या पानाफुलांना विशेष महत्व आहे. श्रावणातली सगळी व्रतवैकल्य निसर्गाच्या समीप घेऊन जाणारी, निसर्ग अनुभवायला,जपायला शिकवणारी. या निसर्गाच्या गप्पांच्या ३४ व्या धाग्यावर सर्व नि ग करांचे मनपूर्वक स्वागत. हा निसर्गाच्या गप्पांचा धागा सर्वांसाठी निखळ आनंदी, ताण दूर करणारा, नवनवीन माहिती आणि अनुभवाची देवाणघेवाण करणारा आणि सर्वांगाने बहरणारा ठरो असे निसर्गदेवतेला आवाहन.

(वरील मनोगत नि.ग. प्रेमी ऋतूराज या मायबोली आयडी यांचे आहे)

विषय:

निसर्ग

शब्दखुणा:

निसर्ग

Groups audience:

पर्यावरण

Group content visibility:

Public - accessible to all site users

शेअर करा

सीता अशोक काही वेगळा असतो का

सीता अशोक काही वेगळा असतो का ?आमच्या शाळेत अशोकाची झाडं होती पण तेव्हा कधी निळी पानं दिसली नाहीत.

सकाळी गार्डनमध्ये काढलेले बोगनवेलचे फोटो ,नावही आताच कळलं .फोटो नीट आले नाहीयेत ,लांबून काढल्याने ,पण तीन कलर आहेत राणीगुलाबी ,लालसरगुलाबी आणि पांढरा.

इंडियन चेरी ब्लॉसम

हे गार्डनमधलंच गोकर्णाचं फुल

ह्या फुलांचं नाव माहीत नाही पण मला फार आवडतात, सुंदर दिसतात ,म्हणून मी नेहमी त्यांचे फोटो काढते.

आणि ही बारकी फुलं हि पण माहीत नाही पण यांचा रंग सुंदर ब्राइट आहे.

Submitted by सिमरन. on 29 March, 2025 - 09:54

पाच प्रकारचे घेवडे म्हणजे

@ जागुताई
पाच प्रकारचे घेवडे म्हणजे भारीच.
तुम्ही लोखंड लावले तरी त्याला पालवी फुटेल..

Submitted by ऋतुराज. on 29 March, 2025 - 10:03

सिमरन

सिमरन
सीता अशोक म्हणजे लहान वृक्षा सारखा असतो.
सीतेला अशोकवनात ठेवलेले तो, त्याला मागच्या पानावर दिली आहेत तशी फुले येतात.
तुम्ही म्हणताय ते सगळ्या सोसायट्या, शाळा कंपाऊंड मध्ये लावलेला उंच सरळसोट वाढणारा आसुपालव किंवा खोटा अशोक. Mast tree

तुमच्या फोटोतील पांढरी फुले चाफ्याचाच एक प्रकार आहे. दुसरी बारकी फुले जेट्रोफा ची आहेत.

Submitted by ऋतुराज. on 29 March, 2025 - 10:04

धागा पळतोय, मस्त मजा येतेय...

धागा पळतोय, मस्त मजा येतेय... सगळे फोटो गप्पा भारीच.

आजच कोकणातून घरी आले आहे. रिक्षाचे आवाज, बांधकामाची ठाक ठुक, विक्रेत्यांच्या आरोळ्या, गाड्यांचे हॉर्न ह्या सगळ्यापासून मुक्ती होती थोडे दिवस .

तिकडे म्हणजे उजाडण्या आधी पासूनच पक्ष्यांची किलबिल चालू होते ती दिवसभर असते. पहाटेच्या काळोखात खळ्यात बसून चहा पिण्याची मजा काही औरच. कोकिळा कूजन मात्र अजून ऐकायला मिळालं नाही. आगरामध्ये दिवसभर अनेक प्रकारचे पक्षी , चान्या बागडत असतात आणि खळ्यात मुलं..

प्राजक्त, चाफा , कुंदा ह्यांचा सुवास खळ्यात आणि घरात ही भरून राहिलेला असतो. अबोली ला वास नसला तरी ती उणीव ती आपल्या मनमोहक रंगाने भरून काढतेय.
भर दुपारी ही आगरात सूर्यकिरण येत नाहीयेत आणि रोज शिपण होत असल्याने गार वाटतंय दुपारी ही...

वारा सुटला की गगनावरी गेलेल्या शेलाट्या पोफळी त्या तालावर आपले नर्तन सुरू करतायत. ते बघताना वेळ कसा जातो ते कळत ही नाही.

Submitted by मनीमोहोर on 29 March, 2025 - 10:39

रूपा , पुणे सातारा रोडवर बाग

रूपा , पुणे सातारा रोडवर बाग आहे >>> थँक्यू अश्विनी!

भुईचाफा

Submitted by rmd on 29 March, 2025 - 11:12

rmd... क्या बात.

rmd... क्या बात.
भुईचाफा भारीच....
गंधगर्भ भुईपोटी ठेवोनी वाळली,
भुईचंपकाची पाने कर्दळीच्या तळी

Submitted by ऋतुराज. on 29 March, 2025 - 11:22

भुईचाफा मस्तच !! याचे झाड

भुईचाफा मस्तच !! याचे झाड नसते का ? शेजारीच पारिजातक च्या झाडाला बिया आल्या आहेत.

Submitted by अश्विनी११ on 29 March, 2025 - 11:49

जागू, पाच प्रकारचे घेवडे मस्त

जागू, पाच प्रकारचे घेवडे मस्त. त्यातल्या पहिल्या फोटोमधला सर्वात आडवा घेवडा म्हणजेच डबल बी का? चौधारी घेवडा माहित नव्हता. त्याची भाजी पण साध्या घेवड्या सारखीच करतात का? बाजारात मिळतो का शोधायला पाहिजे. उत्सुकता लागलीये.

रमड, भुईचाफा किती सुंदर आहे.

Submitted by मामी on 29 March, 2025 - 12:32

भुई चाफा चे कंद असतात. शशांक

भुई चाफा चे कंद असतात. शशांक ना जास्त माहिती आहे त्याची. त्यांना निरोप दिला आहे या धाग्याबद्दल. ते जास्त सांगू शकतात.

Submitted by धनवन्ती on 29 March, 2025 - 12:49

भुईचाफ्याचे कंद असतात.

भुईचाफ्याचे कंद असतात. जूनमध्ये कंदांना पालवी येते. मग फेब्रुवारीपासून आलेली झाडे सुकायला लागतात. पाने पूर्ण नाहिशी होतात. काहीच दिसत नाही जमिनीत. मग उष्णता वाढली एप्रिल-मे च्या दरम्यान डायरेक्ट कंदातून कळ्या-फुले वर येतात. फुले येऊन गेली की पाने येतात परत. हे चक्र असेच चालू राहते. दरम्यान कंदांना बाजूला कंदही फुटत असतात. फुलाला मंद गोड सुगंध असतो.

ऋतूराज लोखंड पण लावते (गंमत करतेय) जुने लोखंडी काही असेल ते कुंड्यांध्ये झाडाच्या बाजूला खोचून ठेवायचे त्याने झाडांना आयर्न मिळत.

rmd भूईचाफ्याच्या कुंडीत ड्रॅगन फ्रुट लावलाय ना? कोणता आहे पांढरा की लाल?

Submitted by जागू-प्राजक्ता-... on 29 March, 2025 - 14:47

सिमरन फोटो छान आहेत. ते तुला

सिमरन फोटो छान आहेत. ते तुला नाव माहित नसलेली फुले म्हणजे हायब्रिड देवचाफा आहे.

Submitted by जागू-प्राजक्ता-... on 29 March, 2025 - 14:46

rmd भूईचाफ्याच्या कुंडीत

rmd भूईचाफ्याच्या कुंडीत ड्रॅगन फ्रुट लावलाय ना? कोणता आहे पांढरा की लाल? >>> पांढरा आहे आणि तो चुकून लावला गेलाय. यात कंद आहेत हे कोणाच्या लक्षातच आले नाही

Submitted by rmd on 29 March, 2025 - 16:14

थँक्स ऋतुराज आणि साधना ,हो ती

थँक्स ऋतुराज आणि जागु-प्राजक्ता ,हो ती फुलं चाफ्यासारखीच वाटली होती मलाही फक्त मोठी असल्यामुळे वाटलं वेगळी असावीत.

Submitted by सिमरन. on 29 March, 2025 - 20:55

सर्व चाफा प्रेमींनी एक गटग

सर्व चाफा प्रेमींनी एक गटग बाली ला करावे.
आणि मला पण न्या
अक्षरशः एक इंच पण जागा अशी नाही की जिथे चाफा दिसत नाही. चहाच्या छोटया टेबल वर पण छान लाकडी डिशमधे पाणी घालून ही फुले कलात्मक पद्धतीने ठेवलेली असतात.