कला क्षेत्रातली गुणवत्ता लोप पावत चालली आहे ?

~ ऋन्मेष ~

धागा आणि प्रतिसाद वाचून मनात आलेले काही विचार -

1) बहुतांश लोकांना कला म्हटले की सर्वप्रथम संगीतच आठवते. किंवा त्यानंतर मग लिखाण ..
पण अभिनयकला, नृत्यकला, चित्रकला, शिल्पकला, हस्तकला... काहीतरी 64 वगैरे कला आहेत ना.. मग आढावा सगळ्यांचाच घ्यायला हवा.

2) लता मंगेशकर सहस्त्र वर्षात एकदाच कधीतरी जन्माला येतात. आणि त्या ऑलरेडी येऊन झाल्या आहेत. आता उगाच त्यालाच बेंचमार्क बनवत ईतर पिढ्यांना सरसकट बाद करण्यात काही अर्थ नाही.
पण हे अपवाद झाले. प्रत्येक कला क्षेत्रात असे होत नाही. उदाहरणार्थ दिलीपकुमार गेला राजेश खन्ना आला, तो गेला पुढे अमिताभ आला आणि आता शाहरूख.. उद्या त्याचीही जागा कोणी घेईलच. जसे खेळातही क्रिकेटमध्ये गावस्कर सचिन कोहली पुढे आणखी कोणीतरी..

3) माझा धागा होता एक, संगीताचा दर्जा घसरला आहे या आशयाचा. कारण मेलोडी हरवलीय संगीतातील. पण याचे कारण गुणवत्तेचा अभाव असे नसून डिमांड तसे सप्लाय होत असावा.
वर क्रिकेटचा उल्लेख केला आहे. ते उदाहरण समजायला सोपे आहे. सध्या क्रिकेटमध्ये 20-20 ला डिमांड आहे. त्यामुळे युवा पिढीत ज्या कडे टॅलेंट आहे तो 20-20 ला लागणारे कौशल्य आत्मसात करायला बघणार.
जर प्रेक्षकांनी 20-20 बघायचे सोडले. कसोटीला डिमांड आला तर येत्या पिढीत कसोटीपटू निपजतील.

4) हल्ली कलाकार भरनसाठ झाले आहेत. गुणवान कलाकारही या ढिगारयातच लपले आहेत. ते या यातून शोधावे लागतील. मार्केटींगचा जमाना आहे. तुमच्या समोर कमी दर्जाची कला जास्त जोरात आदळली जाणार. त्याला बाजूला सारत शोधकाम करावे लागणार.

5) तुम्हाला जर नाचायचे असेल तर तुम्हाला झिंगाट, मल्हारी अशीच गाणी हवीत. न जाओ सैय्या छुडाके बैय्या वर तुम्ही नाचू शकत नाही. संगीत प्रत्येक मूडला साजेसे हवे. खरे तर हल्ली नवनवीन प्रकारचे भरमसाठ संगीत मिळू लागले आहे हा प्लस आहे. पण परत तेच, आपल्या आवडीचे वेचता आले पाहिजे. जे समोर दिसतेय ते बघत बसलो त्र त्यात 90 टक्के तुमच्या नावडीचे सापडू शकतो.

6) तंत्रज्ञानाची प्रगती कलेला मारक ठरू शकते. सध्या त्याची क्रेझ आहे. पण हा काळ सरला की लोकं पुन्हा कलेच्या मागे धावणार. जे नैसर्गिक असते तेच चिरंतन टिकते.

7) तारुण्यातील कलाकृती... प्रत्येकाला आपल्या तारुण्यातील गाणी चित्रपट संगीत नेहमीच भारी वाटते. कारण ते अनुभव त्यांनी वयाच्या सोनेरी टप्प्यावर घेतले असतात. तटस्थपणे कलेचे मोजमाप सोपे नाही.

कधीतरी डान्स इंडिया डान्स मध्ये १० टाईट कपडे धारी स्पर्धक न जाओ सैय्या छुडाके बैय्या वर पिरॅमिड फॉर्मेशन्स आणि मध्येच कोलांट्या उड्या, कार्टव्हिल वगैरे असलेले अती कठीण नृत्य बसवून भभा यांचा ग्रह खोटा ठरवतील आणि जजाच्या खुर्चीवर बसलेले कोणीतरी 'सुपब एनर्जी.सुपब मूव्ह्ज' म्हणून त्यांना पहिले निवडून देईल :):)

मी अनू, तेव्हा त्यांना रिमिक्स बनवावे लागणार

गुणवत्ता लोप पावली आहे असे दिसत नाही. आपल्या आजूबाजूला आपल्या सारख्या सर्वसामान्य लोकांपेक्षा खूप चांगले गाणारे किंवा इतर कला असलेले लोक खूप आहेत आणि त्यांना एक्स्पोजर मिळत आहे. पण त्या त्या क्षेत्रात लोकप्रियतेच्या शिखरावर असलेले लोक १०-२०-३० वर्षांपूर्वी जे लोक होते त्यांच्यापेक्षा कमी दर्जाचे आहेत का? तर तसे वाटत नाही.

गावसकर-कपिल-सचिन-कोहली - यात कोठे ग्राफ कमी झालेला नाही. असल्याच वाढलेलाच असेल.

लता, रफी, किशोर वगैरे जुने झाले. पण साधारण गेल्या ३० वर्षांतील गायक/गायिका पाहिले तर उलट सध्या जास्त चांगले आहेत. संगीतकार जास्त चांगले आहेत. गीतलेखक तर सध्या खूप सुंदर गाणी लिहीत आहेत - अमिताभ भट्टाचार्य, इर्शाद कामिल वगैरे लोक.

बाकी इतर कलांबद्दल त्या त्या कलांचे जाणकार जास्त चांगले सांगू शकतील. बाकी खलीबलीचा उल्लेख वरती आला आहे. ते भंकसच आहे. पण झिंगाट हे अत्यंत मेहनतीने उभे केले असणार. अगदी अस्सल वाटणारे गाणे, नाच आणि वातावरण कृत्रिम रीत्या उभे करणे सोपे नाही.

खलीबली मला आवडतं ऐकायला.पाहिलं नाही अजून.
म्युझिक आणि आवाज दोन्ही आवडतं.
अरिजित सिंग चा अतिरेक सोडून नवी गाणी पण आवडतात.जास्त करून पंजाबी नसून चांगले बिट्स असलेली असतील तर आवडतात.(पंजाबी बोल आणि चाल वाली प्रचंड बोअर होतात.)

टीव्ही शोज , रिअ‍ॅलिटी शोज जे डान्सेस सादर होतात त्याबद्दल न बोललेले बरे. यात नृत्य खूपच कमी आहे. अ‍ॅथलेटिक्सचा वापर जास्त आहे. हा बदल का आणि कसा आला हे सांगता येणार नाही. अशा वेळी डोकं बाजूला ठेवून बदल आत्मसात करावा लागतो. जे विकलं जातं ते जर नाही दिलं तर तुम्ही बाहेर फेकले जाणार ही भीती असते. हे सगळं एस्टॅब्लीश होत जातं अशा पद्धतीने.