अस्वस्थ करणारी : अनुमती

जुन्या तुळशी वृंदावनात ठेवलेली आशेची नवी वात . . . वात विझवायला कोसळणारा पाऊस . . सोसाट्याचा वारा . . निसर्गापुढे वाकलेली तुळस . . विजांचा खेळ पहात झुलणारा एक झोका . . आशेतून निराशेत अन निराशेतून आशेत झोक्यासह हेलकावणारे मन . . दिव्याच्या अस्तित्वात आपले अस्तित्व हुडकणारे दोन डोळे . . . पावसासोबतच बरसणारे . . वाऱ्यासह भिरभिरणारे . . विजांसह कडाडणारे . . अस्तित्वाच्या संघर्षात वातीची साथ देणारे . . अनंत भावना आपल्यात सामाऊन समाजाला प्रश्न विचारणारे . . अन सिनेमा संपल्यावरही माझी साथसोडायची 'अनुमती ' न देणारे . . . ! माणूस 'जगवण्यासाठी ' माणसाने केलेला प्रवास , संवेदनांना पाझर फोडणारा , आयुष्याची दोरी पैशाच्या वेठीला बांधले आहे हे वास्तव समोर आणणारा , एखादी व्यक्ती हवी असणे यासाठीची धडपड अन गरज प्रत्येकाची वेगळी असते याची अनुभूती देणारा चित्रपट म्हणजे गजेंद्र अहिरे यांचा 'अनुमती ' . . . !!

हा प्रवास आहे हतबलतेचा . . निवृत्त सामान्य माणूस रत्नाकर पठारे (विक्रम गोखले ) याचा . . . अमेरिकेला जात असताना अचानक मेंदूतील रक्तस्त्रावा (ब्रेन हेमरेज ) अंथरुणाला खिळलेली बायको मधु (नीना कुलकर्णी ) हिला वाचवण्याचा . . ! स्वतःची बायको वाचवण्याची धडपड अन दोन संवादामाधल्या शांततेने केलेली बडबड . .मधूला सर्वोत्तम उपचार मिळावेत म्हणून शक्य त्या ठिकाणी शक्य तितके पैसे जमवण्या साठी हेलपाटे घालणारा रत्नाकर यांच्याभोवती हा सिनेमा फिरतो . . ! DNR (Do Not Resuscitate ) फॉर्म वर सही करून स्वतःची अन संपलेल्या पैशाची ओढाताण संपवा असा सल्ला मुलगा (सुबोध भावे ) देतो . तो सल्ला नाकारून पैशासाठी कोकणातले आपले घर विकण्याचा प्रयत्न , मुलीकडून मदत , भावासोबत केलेली तडजोड अन शेवटी हतबलतेने फॉर्मवर केलेली सही अन संपलेला प्रवास म्हणजे अनुमती . . ! मैत्रीण अंबू (रीमा लागू ) सोबतचे रत्नाकर चे संवाद अन त्याच्या हसण्यातील वेदना मनाला घरे पाडते

. . . माणूस महत्वाचा की पैसा हा प्रश्न विचारात अनेक पिढ्या मोठ्या झाल्या . . अंतिम क्षणी माणसानीच पैसा पुरवल्याने काही वाढीव महिने जगल्या अन संपल्या . . माणूस हवा असताना पैसा नसेल तर काय करावे ? या प्रश्नावर अनुमती विचार करायला लावतो . . आई वडिलांची 'जबाबदारी ' नाकारणाऱ्या तरुण पिढीचे चित्र रत्नाकरच्या प्रवासातून अन अम्बुच्या संवादातून समोर येते . . योग्य जागी आठवणींचे कोलाज जोडल्यामुळे सिनेमा भावनांना हात घालतो . . रत्नाकर सह रडवतो . शेवट माहित असूनही शेवटपर्यंत बांधून ठेवतो . हृदयस्पर्शी संवाद हे या सिनेमाचे वैशिष्ट्य आहे . . अलंकारिक भाषा टाळून कमी लांबीचे अधिक खोली असलेले संवाद कलात्मकतेने सदर केल्याने रत्नाकरचे दुक्ख , हतबलता , अगतिकता , राग , असहाय्यता मनाच्या पलीकडे कोठेतरी जाऊन पोहोचते . . . तिथून अस्वस्थ करत रहाते . दवाखान्यांची उकळेगिरी , विमा कंपन्यांचा बिनकामाचा आधार , सामाजिक संस्थांची हरवलेली सामाजिक दृष्टी यावर अनुमती मार्मिक भाष्य करतो . रत्नाकरचे ' समाजसेवा मोजायला काही फुटपट्ट्या आहेत का ? ' हा संवाद मनात घर करून राहतो . . संवादाचा गरजेपुरता वापर करून शांततेला अधिक बोलायला लावल्या मुळे दर्शक केवळ ऐकत नाही तर विचार करायला लागतो . . आपल्या घरातले , आजूबाजूला पाहिलेले रत्नाकर आठवू लागतो . .

अभिनय म्हणजे काय किंवा अभिनय कशाशी खातात असा ज्यांना प्रश्न पडत असेल त्यांनी अनुमती मधले विक्रम गोखले यांचा अभिनय पहावा . . चेहेऱ्यावर रंग लावला म्हणून कोणी प्रसंग रंगवू शकत नाही , वय झाले म्हणून अभिनय वयस्कर होत नाही याचा प्रत्यय विक्रम यांचा अभिनय पाहून येतो . अभिनय सोडून बाकी सर्व सुधारण्यासाठी तडफडणाऱ्या कलाकार मंडळीनी वेळात वेळ काढून विक्रम गोखले नामक अभिनेत्याचा अभिनय जरूर पहावा . . विक्रम यांनी टाकलेले ' असतील तितके किंवा जमेल तितके (पैसे ) द्या ' वाक्य मला दूर कोठेतरी नेउन टाकते . . रीमा लागू , सई ताम्हनकर , सुबोध भावे , सौमित्र यांचा अभिनय उत्तम . सिनेफोटोग्राफी , संवाद आणि संगीत यांनी सिनेमा वेगळ्याच उंचीवर नेउन ठेवला आहे . श्रीवर्धन चे सुंदर चित्रण पहायला मिळते . .
' तू मरत आहेस त्याचे दुक्ख नाही तर मी तुला वाचवू शकत नाही याचे दुक्ख आहे ' या आशयाचा विक्रम गोखले यांचा संवाद थोपवलेल्या अश्रुना मुक्त करतो . . खिशात असलेला पैसा माणसाचे आयुष्य ठरवतो . म्हातारपणी जगू म्हणून शिलकीत ठेवलेले तारुण्य जगायची उमेद देते पण विकतचा एक श्वास द्यायचे नाकारते . . जमवलेले अन कमवलेले संचित बघ्याची भूमिका स्वीकारते . . माणसाचे आयुष्य हतबलतेने केलेली एक स्वाक्षरी ठरवते . . अनेक दिवस बाळगलेली आशा एकदिवस मावळते अन कानावर शब्द पडू लागतात . . ' वाट संपली तरी मी चालत आहे ' . .