अरण्यवाचन - लेखक अतुल धामनकर - श्रीविद्या प्रकाशन

या भारतभेटीत अतुल धामनकरांची ३/४ पुस्तके एकगठ्ठा घेतली. सध्या भारतात भटकंती फारशी होत नाही,
निदान पुस्तक वाचनातून तरी मानसिक समाधान मिळावे, अशी अपेक्षा.

फिल्ड गाईड ( मराठी शब्द ? ) म्हणून हे पुस्तक छान आहे. दूर्गभ्रमण हि संकल्पना आपल्याकडे आता खुप
लोकप्रिय झाली असली तरी अरण्यवाचन अभावानेच होते.
दूर्गभ्रमण करताना एक ठराविक ध्येय डोळ्यासमोर असते आणि खुपदा वेळेचे आणि वाहतुकीच्या साधनाचेही
बंधन असते. त्यामूळे धाडधाड करत / धडपडत ट्रेक्स केले जातात. वाघ मागे लागल्यासारखे म्हणणार होतो, पण तो बिचारा कुणाच्या मागे लागत नाही.
एक साहसी खेळ, थरार, समुहाने रहायची वृत्ती, नेतेपणाचे शिक्षण हे सगळे होते यात शंकाच नाही, पण
आजूबाजूला जे काही सतत घडत असते त्याचा आस्वाद आपण घेतो का ?

आजूबाजूला दिसणारे किटक, पक्षी, पावलांचे माग, जनावरांच्या विष्ठा, पायाचे ठसे, झाडांची पाने, मोहोर, फळे,
येणारे आवाज.. यांच्याकडे खुपदा दुर्लक्षच होते.

जर या सगळ्यात रस असेल तर हे पुस्तक अवश्य संग्रही ठेवा. अरण्यवाचन म्हणजे काय ? त्यासाठी काय
साधने लागतात ? जंगलात वावरायचे नियम काय ? काय काय बघायचे ? त्याचे निरिक्षण कसे करायचे ?
नोंदी कशा ठेवायच्या ? याची सविस्तर चर्चा पुस्तकात आहे.

नंतर एकेक गट घेऊन ( जसे श्वानवर्ग / शिकारी पक्षी ) त्याबद्दल आणि त्यात असलेल्या प्राण्यांबद्दल
सविस्तर माहिती आहे.

लहान मुलांना जंगलात नेताना खास अरण्यवाचनासाठी म्हणून एखादी सहल अवश्य असावी, असे मला
वाटते. लहान मुलांची निरिक्षण शक्ती जबरदस्त असते आणि आपल्या नजरेतून सुटलेले असे बरेच
त्यांना सहज दिसते.

या पुस्तकातली एकमेव उणीव म्हणजे यात रंगीत फोटो फारच कमी आहेत. स्वतः लेखकांनी काढलेली
रेखाचित्रे मात्र भरपूर आहेत. पण सध्या आपल्याला रंगीत फोटो बघायची एवढी सवय झालेली आहे कि
हि रेखाचित्रे समाधान देऊ शकत नाहीत. अनेक बाबतीत एखादा फोटो, रेखाचित्रांपेक्षा जास्त परिणामकारक
ठरला असता, असे मला वाटते.

लेखक स्वतः उत्तम प्रकाशचित्रकार आहेत, पण पुस्तकात मात्र त्याचा अंतर्भाव नाही.
मला वाटतं हे मराठी पुस्तकांचे ग्रहण आहे. रंगीत छपाईमूळे पुस्तकाची किंमत वाढते व ग्राहक कमी होतात,
असे विक्रेते सांगतात. मी मुद्दाम मराठी पुस्तके असे म्हणतोय, कारण पानोपानी सुंदर फोटो असलेली, तरी
वाजवी किंमत असलेली अनेक परदेशी पुस्तके माझ्याकडे आहेत.

या पुस्तकाची, रंगीत चित्रे असलेली इ-बूक आवृत्ती निघावी असे फार वाटते. तसेच इथल्या धंदेवाईक
भटक्यांनी ( म्हणजे चि. योगेश, चि. योगेश, चि. रोहन, चि. रोहित, चि. आशुतोष ) जर या दृष्टीने फोटोग्राफी केली तर !

दुसरी एक बाब म्हणजे पुस्तकांत वृक्षांबद्दल काही नाही, अर्थात ते अरण्यवाचन या नावाच्या ते कक्षेबाहेरचे आहे, असे मला वाटत नाही.