'खूब लडी मर्दानी'च्या निमित्ताने..

खूब लडी मर्दानी.. मर्दानी?
हो, स्त्री असूनही स्त्रीत्वाच्या मर्यादा सांभाळून आपल्या हक्कासाठी आणि इतरांच्या कल्याणासाठी लढणारी मर्दानी!
एका स्त्रीला काय हवं? सहा महिने तरी कुटुंबाला पुरेल एवढे अन्न आणि सहा महिने तरी धकवता येइल एवढे सरपण..
मनुला-मणिकर्णिकेला कधी वाटलं असेल का, तिचा असा एक comfort zone असावा? राजबिंडा पती-संसार-मुलं..बस्स्-हेच जीवन असावं? ती स्त्रीच होती, तिच्याही मनाशी ह्या भावना असतीलच. पण, या जगात-'किसीको मुक्कमिल जहाँ नही मिलता'..
तिलाही काही मिळालं, काही गमवावं लागलं. पती गेला, मुलगा गेला, राज्यही गेलं. पण hats off तिच्या खडतर परिस्थितीवर मात करणार्‍या लढाऊ वृत्तीवर! विशेष करून तिच्या वयाला न शोभणार्‍या तिच्या असामान्य बुद्धीवर! बुद्धीच कशाला? तिचं असं जे जे काही होतं ते खूपच सुंदर होतं. ती एक रुपवती, गुणवती स्त्री होती. त्या रुपातही पराक्रमाचं तेज होतं.
तो काळ असो, किंवा आजचा, तिच्याशी कुणाही स्त्रीची तुलना होऊ शकत नाही. लहानपणापासूनच स्वत:च्या आयुष्याला हवे तसे वळण लावत, पुढे जाणार्‍या कणखरपणाला काय म्हणावे? चुल-बोळकी-बाहुल्या खेळण्याच्या वयात तलवार पेलणार्‍या हातांना काय म्हणावे?
आधी तिनं दत्तक पुत्राला आपला वारस ठरवावा म्हणून ब्रिटीशांना खलिता धाडला. तो हक्क नाकारला गेला आणि झाशीच्या राणीने आपल्या साथीदारांबरोबर बंड पुकारले-By hook or crook, मेरी झाँसी नही दूंगी!-काय आत्मविश्वास, केवढा दुर्दम्य आशावाद?
तिने ते बंड पुकारले नसते; strategy ठरवली नसती; ती ठिणगी तेव्हा पडली नसती, ब्रिटिशांनी राणीचा दत्तक पुत्र अधिकृत वारस ठरवला असता तर-
-तर अजूनही आपण ब्रिटिशांच्या गुलामगिरीत असण्याची शक्यता नाकारता येत्ये का?
ती स्वतः तळपणारी तलवार होती, असामान्य स्त्री होती.

आणि आपण? किती खुजे? आजुबाजुच्या प्रत्येक व्यक्तीला for granted घेऊनही अजूनही किती परावलंबी? आपण एक तर past मध्ये जगतो-म्हणजे तेव्हा असं केलं असतं तर तसं झालं असतं-माझ्या वडिलांनी Degree करायची परवानगी दिली नाही, नाहीतर मीही शिकले असते type. किंवा दिवास्वप्न बघतो-पुढे असं होइल, तसं करेन वगैरे. पण वर्तमानाला धरून हवा तसा shape देण्याचा प्रयत्न केलाय का? can you take risk?
राणी जेव्हा लढाईच्या मैदानात उतरली तेव्हा तिने risk चा विचार केला नसेल का? केला असेलच. तसा विचार करूनही, केवळ तिशीत असलेल्या कोवळ्या पोरीने ब्रिटीशांना धोबीपछाड करून सोडावे. आणि आपण एक साधा निर्णय घ्यायला कारणं का शोधावीत?
जागे व्हायला हवयं ना? हे 'जागेपण' स्वतःपुरते मर्यादीत नकोय. स्त्रीच किंवा पुरुषचं अश्या मर्यादाही नको. झाशीची राणी-एक सळसळणारं व्यक्तिमत्व होतं. त्या ठिणग्या आपल्यात, आपल्या मुलाबाळात - सर्वात असावे अशी आशा बाळगायला काय हरकत आहे?
मी हिंदु, तू ख्रिश्चन, किंवा मी मराठी, तू तमिळ अश्या बिनबुडाच्या घोषणा देत, असलेल्या कचर्‍यात अजून थोडी भर घालत 'घाण' करत बसण्यात काय अर्थ आहे?
कुणाकडेही बोट दाखवतांना बाकीची बोटं आपल्याकडं निर्देश करतात, हे विसरून कसं चालेल?
जागे होऊ या आणि आपल्या उज्ज्वल भविष्याला आणि happenning वर्तमानकाळाला सामोरे जाऊ या!

मला तसं या निमित्ताने बरंच काही लिहिता आलं, त्यासाठी शैलजा(आणि तिने वेळोवेळी दिलेले reminders :P) आणि नानबा यांचा लेख हे निमित्त झालेत. दोघांचेही धन्यवाद.

याशिवाय 'खूब लडी मर्दानी' ही कविता माझ्या रंगीबिरंगी पानावर टाकल्याबरोबर, मराठी website वर हिंदी लिहीलेच कसे-अश्या अर्थाचा- अगदी धावतपळत येऊन प्रतिसाद देणार्‍यांनादेखील मनापासून धन्यवाद!

एक सुचना: ह्या लेखातले विचार माझे आहेत. तुमच्यापर्यंत जर ह्या भावना पोचल्या तर आनंद आहे, नाहीतर फार मनावर घेऊ नका