कोसला

"कोसला" प्रकाशित झालेल्या तारखेपासून म्हणजे ४७ वर्षे म्हणजेच जवळजवळ अर्धशतक होत आले आणि आजही तितक्याच उत्साहाने, उत्कटतेने त्या कादंबरीवर लिहिले/बोलले/चर्चिले जाते यातच तिचे आगळेवेगळेपण ठासून दिसते. केवळ ही एकच कादंबरी लिहुन श्री.नेमाडे थांबले असते तरी मराठी शारदेच्या प्रांगणातील त्यांच्या नावाचा दिवा निमला नसता. विशीतील ज्या वाचकांनी त्या कादंबरीची पहिली आवृत्ती वाचली होती ती पिढी आता सत्तरीत आली आहे, पण "कोसला" म्हातारी व्हायला तयार नाहे. श्री.टण्या यांनी लेखात नेमक्या कोणत्या कारणास्तव कादंबरी डोक्यावर घेतली गेली आहे त्याचा उहापोह अतिशय तन्मयतेने केलेला आहेच, शिवाय त्यातील सौंदर्यस्थळेही उलगडून दाखविली आहे.

मराठी भाषेतील "सर्वोत्कृष्ट पुस्तके" या संदर्भातील विविध माध्यमांनी ज्या ज्या वेळी "सर्व्हे" घेतले आहेत, त्या त्या वेळी "कोसला"ला त्या यादीर अग्रस्थान मिळाले आहे. नायकाचे नाव गुलछ्बूच आणि बंगाली धाटणीचेच हवे असा एक विचित्र पायंडा त्या काळात पडला होता आणि त्या प्रथेला रोखठोक "पांडुरंग सांगवीकर" या अस्सल देशी मातीतील नायकाने सुरुंग लावला. "उदाहरणार्थ मी आज २५ वर्षाचा आहे....", "वगैरे सांगून झाले की..." "हे म्हणजे भलतेच...!" आदी वाक्यप्रयोगामुळे कादंबरीकार नेमाडे थेट वाचकाशी संवाद साधतात आणि जणु काही आपण त्याचे रूम पार्टनर असून मेस हिशोबाचा त्याला जो आर्थिक फटका बसला आहे त्यातून त्याला कसे वाचवायचे याची काळजी करीत आहोत असा भास होतो.

कॉलेज वादविवाद कार्यक्रमाच्यावेळी वक्त्याची ओळख करुन देताना सेक्रेटरीची झालेली गंमत असो, वा पांडुरंग व त्याच्या मित्राने पोलिस स्टेशनमध्ये काढलेली रात्र असो, वा उंदीर मारणे एपिसोड असो... ही प्रत्येक ठिकाणे या सम हीच अशीच आहेत.

एका सुंदर लेखाबद्दल श्री.टण्या यांचे हार्दिक अभिनंदन.

(ताजा कलम : आजच्याच वर्तमानपत्रात श्री.भालचंद्र नेमाडे यांची सन १९७९ पासून जाहिरात होत असलेली "हिंदु" कादंबरी प्रकाशीत झाल्याची बातमी प्रसिध्द झाली आहे.... हाही एक योगायोगच !)

अ प्र ति म. तुला दाद द्यायला सुद्धा मज पामराकडे शब्द नाहीत टण्या.

कोसलाची आठवण निघाली की नंदनच्या साहित्यविषयक अनुदिनीतील कोसलावरचे प्रकरण वाचलेच पाहीजे. http://marathisahitya.blogspot.com/2009/10/blog-post.html

'पुढे काही होतच नाही राव या कादंब्रीत' ही टीका सतराशेछप्पन्न वेळा ऐकली आहे. कारण ती 'तुटलेपनाची कायनी' हाये राजा. कोसलामधील काहीही समजलं नाही, पण नुसतच विलक्षण अस्वस्थ वाटलं ना, तरी समजावं की आपल्याला त्यातील मर्म समजलं.
.... गोष्टीला साधारणपणे सुरवात, मध्य आणि अंत (तात्पर्यछाप) असावा हे संकेत होते. गोष्टीचे.. '''आणि ते सुखाने नांदू लागले''''' छाप अंत वाचले की वाचकांचा जीव भांड्यात पडतो. पण आयुष्य असे असते? सत्याच्या शोधात अनेक सत्य सापडु शकतात, ती दृष्टीकोनातून.
अशा प्रकारच्या साहित्यकृती महायुद्धानंतरच्या नरसंहारावर पोसल्या गेल्या. एक संपूर्ण पिढी, गावं आणि राष्ट्र निमाली. मूल्यांचे संकेत,भावविश्व, साधेपणा, भाबडेपणा अक्षरशः कोसळला. रक्ताच्या चिखलात गोडगोड गोष्टींची आणि शब्दांची सुकुमार पुष्पे विझली. त्यावेळेला मानवजमातीच्या मनात कदाचीत collectively "कशालाच काही अर्थ नाही" चा आक्रोश वाढला आणि त्यापुढील काळात वाढीस लागला. ह्या सर्वांचे प्रतिबिंब लेखनात आपसुक पडु लागले.

पांडुरंगाला चांगले दोन वेळ गिळायला तर मिळतय, बापाच्या पैशावर फुकाचे वांझोटे प्रश्न पडायला जातय काय? गिरणीत कामाला लावा, लैनीवर येईल.... असे म्हणणारे आमचे एक सांदिपनी होते. असे प्रश्न तुम्हा-आम्हाला पडल्यास, भाकरीसाठी वणवण करावी लागत नाही म्हणुनच केवळ तो संघर्ष खोटा ठरत नाही एवढेच मी म्हणेन. प्रत्येक पिढीचे प्रश्न वेगळे असतात.

कोसला म्हणजे पराभूतांचे बायबल अशीही टिका होते. असु दे हो. जेत्यांचे तेच ते दळण वाचुन कंटाळ नाही का आला?

(सॉरी- इथे मी आधी प्रस्तावनेबद्दल लिहीलं होतं. ते चुकीचं होतं बहुतेक. कोणाला जास्त माहिती असल्यास इथे लिहिणे कृपया. मला असं वाचल्याचं आठवत होतं की कोसल्याची प्रस्तावना पुलंने लिहीली होती.) कोसल्याबद्दल "पु ल देशपांडे" नावाच्या एका लेखकांने लिहीलेल्या blurb वरील मजकूर ('कोसला वाचल्यावर' दाद (मौज, १९९६) अप्रतिम होता हे नमुद करावेच लागेल. लेखक म्हणुन पुलंच्या मर्यादा काय असतात त्या असोत, पण अभिरुची अतिशय उत्तम होती हे वादातीत आहे. याच नेमाड्यांने त्यांना काहीही म्हणुन घेतले, तरी कोसल्याबाबत पुलंचे उपकार मराठी वाचकांवर आहेतच.

देसाई- छान पोस्ट.

रच्याकने: ते "हिंदु" प्रकरण 'जेवढी हाईप तेवढे बकवास' अश्या मर्फिज लॉच्या पुष्ट्यर्थ नसावे म्हणजे मिळवली असे मला वाटते आहे.

टण्या / देसाई धन्स

टण्या, आता कोसला परत वाचून काढेन म्हणतो..

'जेवढी हाईप तेवढे बकवास'<< वैसाच लग रहा है |

'जेवढी हाईप तेवढे बकवास'<< वैसाच लग रहा है |
>>>
चन्द्रकान्त पाटील,(हे तर नेमाड्यांचा डु आय असावे इतके.)राजन गवस ,रंगनाथ पठारे, इ.'नेमाडपंथी ' 'साहित्यिक' लेखण्यात शाइ भरून कधीचे तयार आहेत हा हिन्दूवर (किंवा 'हिन्दूसारखे') लिहायला. !

स्वतः नेमाड्यांनी नन्तर स्वतःलाच रिपीट केले.(त्याचीही काही सौंदर्यशास्त्रीय , मानसशास्त्रीय मीमांसा असेल :)).एखाद्या पॅरॉनॉइड बुवाच्या वेडगळ कृतींचाही भक्त अध्यात्मिक अर्थ लावत बसतात तसे

बाकी निरर्र्थक लिखाणात काहीतरी अर्थ असलाच पाहिजे आणि ते मला कळले आहे ते दाखवण्यासाठी तो 'काढून' ही दाखवावा लागतो. परवाच नन्दिनीची एक कथा अर्धवटच तांत्रिक कारणाने प्रसिद्ध झाली होती मायबोलीवर. सामान्य लोक गोंधळले पण त्यातही एका 'जाणकारा'ने त्या अर्धवट कथेचा अर्थ काढून दाखवला की तिला असे म्हणायचे होते. शेवटी नन्दिनीने खुलासा केला की ती चुकून अर्धवटच आली आहे

कोसला केवळ मांडणीची ट्रिक आहे आणि निम्मे पुस्तक वाचल्यावर भिरकावून देण्याचे आहे. त्यानन्तर नेमाड्यांनी काय लिहिले हे कोणाला माहीत तरी आहे काय?

स्वतः नेमाडे हे अत्यन्त असहिष्णू म्हणूनच खोटे लेखक आहेत....

९०

मला आवड्ते कोसला. चांगदेव पण आवड्तो. चौकटी बाहेर राहून जगू पाहणार्‍यांसाठी हे वस्तुपाठच आहेत.

टण्या, फार सुंदर व चपखल लिहिले आहेस.
घटनांचा एकरेषीय पट विणला की कादंबरी होते का? होत असेलही. रेलचेल घटनांचा त्रिमितीय पटसुद्धा विणता येतो त्यासही कादंबरी म्हणता येते. काही कादंबर्‍या वाचकाला लिखित शब्दापलिकडे घेऊन जातात. त्या पल्याडच्या प्रदेशात घेऊन जाताना या कादंबर्‍या सतत वाचकाच्या बरोबर असतातच. वाचकाला आपण कोणाचे तरी बोट धरुन जात आहोत याची जाणीव राहतेच राहते. कादंबरी संपते आणि आपणही हळूहळू आपल्या स्वतःच्या प्रदेशात परततो. या कादंबर्‍या मूव्हर्स असतात.
काही कादंबर्‍या वाचकाला स्वतः कुठेही नेत नाहीत. पण त्या वाचकाला इतक्या विलक्षण अस्वस्थ करून सोडतात की वाचकाला हलावेच लागते. अश्या कादंबर्‍या प्राइम मूव्हर्स असतात. कुठे जायचे आहे, कसे जायचे आहे हे वाचकाने स्वतःच शोधायचे असते, पण मर्म हेच की शोधायला न जाण्याचे स्वातंत्र्य वाचकाचे राहत नाही. वाचकाला निघावेच लागते. कोसला अशीच एक बत्ती लावणारी कादंबरी होय.
बौद्धदर्शनानुसार ब्रह्मन-आत्मन यांचे अस्तित्व व त्यांचे शाश्वतपण नाकारले जाते. "क्रम संपता दोन्ही भाई भांडती हो भांडती, आत्मा कुव्हीचा नाही कोनी सांगाती हो SSS सांगाती". माणूस म्हणजे विविध संज्ञांची एकमेकांवर चढलेली पुटे. हे पापुद्रे दूर करत गेले तर शेवटी काय उरते? बुद्धाचे शून्य किंवा दुसर्‍या भाषेत भटकते भूत...... जे 'सघन' तर नाहीच आणि शाश्वतही नाही. असले काही वरकरणी नैराश्यवादी वाटेल. जगण्णे गाभाहीन असेल तर जगणे करून करायचे काय? पण हे पलायनवादी नव्हे. ते तसे का नाही ही खरी विचार करण्यासारखी गोष्ट आहे. विकी क्रिस्टीना बार्सिलोनामध्ये मारिआ विकीला म्हणते, you have chronic dissatisfaction. आता आयुष्य व्यापून दशांगुळे उरणार्‍या chronic dissatisfaction चे प्रयोजन काय? म्हणजे परत पापुद्रे उलगडत जाणे. त्याशेवटी टण्या म्हणतो तसे वांझोट्या उत्तरांचे भटकते भूत मिळणार आहे हे माहितीच आहे. नसणे स्वीकारून कोसला असले मांडते आणि देवाचे अप्राप्य अन्न (कारण ते अस्तित्वातच नाही) शोधणार्‍या भूताला बोलावण्याची प्रार्थना वाचकाची प्रार्थना होते.

टण्या, रैना, अरभाट अप्रतिम!! कोसला-जय हो! पांडुरंगाची निवेदनशैली कमालीची सहज आहेच पण वेळोवेळी त्याच्या तोंडून जी भाष्ये येतात ती केवळ. कोसलाच्या हल्लीच्या आवृत्त्यांवरील (सांगविकराच्या होस्टेलच्या खोलीचे) मुखपृष्ठ करणारा नीतिन दादरावाला आमचा मित्र. त्याच्या तोंडून कोसलाची जन्मकथा आणि असेच काही कोसलासंदर्भातले किस्से ऐकणे हा एक आनंदानुभव असतो.

अप्रतिम लिहिलय सर्वांनीच. नंदनच्या ब्लॉगवरच कोसलाची ओळख झाली अन वाचून काढले

टण्या, रैना, अरभाट एवढं सुंदर व्यक्त केलंत तुम्ही की पुढे शब्द सापडत नाहीत. फक्त 'मम' एवढंच. मरण्यापूर्वी एकदा तरी वाचलीच पाहिजे ती म्हणजे - कोसला.
या पुस्तकातलं मला सगळ्यात आवडलेलं वाक्य म्हणजे आंधळ्या भिकार्‍याचं गाणं जेव्हा पांडुरंगाच्या खिशात दमडीही नसते..
"माझी आंधळ्याची हरवली (? चुकीचे असेल तर करेक्शन सांगा रे!) काठी , चुकून पडल्या दुबळ्यांच्या गाठी."
या एकाच वाक्यात आख्ख्या कोसल्याचे मर्म; अंधार्‍या गुहेत चाचपडताना कोपर्‍यात कुठेतरी मिणमिणती पणती अचानक दिसावी आणि हायसं वाटावं, तसं गवसतं.

कोसला हे माझ्या पुस्तकांच्या निवडक १० मधे आहे कितीही वेळा वाचू शकते.

... नक्कीच घेईन हे पुस्तक..

कोसल्याबद्दल "पु ल देशपांडे" नावाच्या एका लेखकांने लिहीलेल्या blurb वरील मजकूर ('कोसला वाचल्यावर' दाद (मौज, १९९६) अप्रतिम होता हे नमुद करावेच लागेल. लेखक म्हणुन पुलंच्या मर्यादा काय असतात त्या असोत, पण अभिरुची अतिशय उत्तम होती हे वादातीत आहे. याच नेमाड्यांने त्यांना काहीही म्हणुन घेतले, तरी कोसल्याबाबत पुलंचे उपकार मराठी वाचकांवर आहेतच.>>>

रैना, तुला नक्की काय म्हणायचे आहे यामधून??? तेच मला समजले नाही.

मला स्वतःला कोसला आवडते आणि नाहीपण!! का ते सांगता येणार नाही, पण पांडुरंग सांगवीकर हा माणूस बरंच काही करणं शक्य अस्ताना काहीच करत नाही, असं सतत वाटत राहतं. बर्‍याच प्रसंगात त्याला परिस्थिती हरवत नाही, तो स्वत:च हार मानतो. तो पलायनवादी आहे, मात्र या पलायनाला तो कुठेतरी ग्लोरिफाय करायचा प्रयत्न करतो, जो मला आवडत नाही.

कोसलाची भाषाशैली मात्र खूप सहज आहे, आणि मला वाटतं हे सहज लिहिणंच फार कठीण आहे. कोसला वाचताना कित्येकदा थबकून "आरे!!" असे उद्गार निघतात.

अरभाट, मस्त लिहिले आहेस.

टण्या, अरभाट छान लिहलंत.
धन्स.

टण्या, मस्त!

मी या पुस्तकाच्या प्रेमात पडले ती मुख्यतः शैलीसाठी. पांडुरंगाला जग जसं दिसतं, तसं(च्या तसं) तू म्हटल्याप्रमाणे 'मॅटर ऑफ फॅक्टली' सांगत तो पुढे जातो. जणू हे पांडुरंगाचं आयुष्यच नाही! जणू तो फक्त निरीक्षक आहे! उंदीर मारत असो, बहीणीच्या मृत्यूने व्यथित झालेला असो वा अभावित घडलेला विनोद सांगतांना असो. बहिणीचा मृत्यूदेखिल त्याला ती 'बहीण' म्हणून इतका लागतो की त्याचाच 'या सार्‍याला काय अर्थ' हा प्रश्न तो मृत्यू ठळकपणे अधोरेखित करतो म्हणून लागतो?

>> संध्याकाळी पावसात भिजून हॉस्टेलवर परतल्यावर पांडुरंगला झालेला साक्षात्कार ...... मी प्रत्येकवेळी हा भाग वाचताना शहारतो - घाबरतो. केवळ उरतो.
अगदी! मीही!!

या पुस्तकाला महायुद्धानंतरच्या बदललेल्या काळाची/मानसिकतेची पार्श्वभूमी आहे याबद्दल नेहमी बोललं जातं. पण पांडुरंग खरंच तत्कालीन पिढीचं प्रतिनिधित्व वगैरे करू पाहतो का? मला असं कधी वाटलेलं नाही. पांडुरंग कुठल्याही काळात जन्मला असता तरी असाच 'एलिअनेटेड'च असता बहुतेक. म्हणून तर तो स्थलकालाच्या मर्यादा ओलांडून आपल्यापर्यंत पोचतो.

कोसलाची भाषाशैली मात्र खूप सहज आहे,

मी या पुस्तकाच्या प्रेमात पडले ती मुख्यतः शैलीसाठी.
पांडुरंगाची निवेदनशैली कमालीची सहज आहेच
कोसला केवळ मांडणीची ट्रिक आहे आणि निम्मे पुस्तक वाचल्यावर भिरकावून देण्याचे आहे

>>>

शेवटचे वाक्य माझे आहे. पहिल्या तीन वाक्यात आणि त्यात गुणात्मक फरक आहे काय?

दुर्गुणात्मक फरक आहे.

जोक्स अपार्ट,
पहिल्या तीनही वाक्यांत शैलीव्यतिरिक्तही पुस्तकात काही सापडल्याची सूचना आहे.

टण्या लै विचार बिचार करुन मस्त लिहले आहेस.

फक्त कोसला संबंधी लिहायचे तर मलाही कोसला आवडते. का? तर अरभाटाचे कारण तेच माझे. (अरभाट - जियो)
कोसला नक्कीच अस्वस्थ करते. का? तर नायक पलायनवादी/ निराशावादी आहेच, त्यामुळे माझ्यासारख्या अतिपॉझिटिव्ह असणार्‍या व्यक्तीला राग येतो पण असेही व्यक्ती आहेत ह्याचे दर्शन होते. समाजात कुंठा निर्मान करण्याचे कार्य पांडुरंग सदृष्य व्यक्ती निर्मान करतात त्यामुळे आपणही ह्याच समाजाचा एक भाग असल्यामुळे आहे हे असेच आहे, हे स्विकारावे लागणार, आणि असे पांडुरंग हा प्रत्यक्ष जिवनात भेटत राहतात, काहीच न करता हातावर हात धरुन बसणारे य व्यक्ती आजूबाजुला दिसतात आणि नेमले ह्यामूळे मला अस्वस्थ व्हायला झालं पण हे अस्वस्थ होणे हे अरभाट म्हणतो तसे कांदबरीचे यश आहे असे शेवटी म्हणावे लागेल.

पण नेमाडेपंथ बिंथ आपल्यालाही नामंजुर आहे. इथे टोणग्याशी मी सहमत आहे. चांगदेव चतुष्ट्य वर वेळोवेळी पार्ले, मी वाचलेले पुस्तक येथील चर्चेत हेच मांडले की त्यांचे सगळे नायक पलायनवादी आहेत. पलायनवाद एका पुस्तकात निट मांडल्यावर तेच ते उगाळत बसन्यात काय अर्थ आहे देव जाने. कधी कधी नेमाडे स्वतः पलायनवादी असल्यामुळे त्याचे प्रतिबिंब पुस्तकात उतरते की काय अशी शंकाही वाचक म्हणून मनात येते. ते पलायनवादी, निराश नसतीलही, पण रिपिटेशन हे त्यांचा पुस्तकाचे गमक होय. हुल मध्ये आहे तेच जाती बदलल्या की झुल मध्ये तेच बिढार मध्ये. म्हणजे नक्की रिपीटेशन करुन काय साधायचे होते हे कळत नाही.

हे कोसला संदर्भात नाही ..

माझं वाचन फार नाही पण मला जेव्हढं वाचलंय त्यावरून हेच वाटत आलंय की एकाच लेखकाची जेव्हढी जास्त पुस्तकं वाचत जातो आपण तसतसं त्यात stereotyping आढळंत जातं .. नेमाडेंच्या बाबतीतही ते खरं असेल ..

मी भालचंद्र नेमाडेंचे फक्त कोसला हे एकच पुस्तक वाचले आहे. ईतर पुस्तके वाचली नाही कारण कोसला वाचूनचं गार झालो होतो अगदी. मलाही शैली खूप आवडली ह्या पुस्तकाची.

टण्या - छान मनापासून लिहिलसं आणि मनापासून मला आवडलं. बाकी चर्चा फार जड झाली आहे मात्र नेहमीप्रमाणे होते तशी

टण्या, रैना धन्यवाद.
'कोसला' महानच. काचेच्या तुकड्यावर वाळूनं चित्र काढून ती निर्विकारपणे पुसणारे आणि नवं चित्र काढणारे लोक असतात ना, त्यांच्या जातीची त्यांची विलक्षण शैली. वर टण्यानं उल्लेख केला आहे, त्यांच्या अलिप्तपब्णे बदाबदा पाणी ओतण्याच्या निर्दयपणाचा.
पण नंदनकडून 'कॅचर इन दी राय' आणि 'कोसला'तली साम्यस्थळं कळली, पुढे पुस्तक मिळवून वाचलं, तेव्हा नेमाड्यांनी त्या पुस्तकाचा निदान उल्लेखतरी करायला हवा होता, ऋण वगैरे खड्ड्यात गेलं, अशी सूक्ष्म बोच वाटलीच. त्यानं पुस्तकाच्या गुणवत्तेत फार कमीजास्तचा फरक पडत नसला तरीही.

तरीच !!!

काचेच्या तुकड्यावर वाळूनं चित्र काढून ती निर्विकारपणे पुसणारे आणि नवं चित्र काढणारे लोक असतात ना, त्यांच्या जातीची त्यांची विलक्षण शैली>> मला हे वाक्य अजिबात कळलं नाही..

टोणगा, तरीचं म्हणजे काय.. स्पष्ट बोला पाहू....

सुरेख लेख. रैना आणि अरभाट यांच्या प्रतिक्रियांशीही सहमत आहे.

'कोसला'बद्दल ऐकून असलो तरी पहिली ओळख दहावीच्या पाठ्यपुस्तकात (बुद्धदर्शन नावाच्या धड्यातून) झाली. पुढचे-मागचे संदर्भ नसल्याने धडा तितकासा आवडला नाही. त्यानंतर १-२ वर्षांत 'कोसला' वाचायला घेतलं खरं, पण अर्धं वाचून सोडून दिलं. पुढच्या खेपेला मात्र वाचून झाल्यावर त्यांच्याच भाषेत सांगायचं तर 'हे थोर आहे' अशी प्रतिक्रिया उमटली. त्याहीनंतर अचानक कधीतरी यातल्या लक्षात राहिलेल्या दोन वाक्यांचा -- 'तिच्याबरोबर तिचं इवलंसं गर्भाशय गेलं...तिनं एक मोठ्ठीच खानेसुमारीची ओळ वाचवली' आणि 'पूर्वजांच्याच नशिबी नपुंसकगिरी नव्हती. म्हणून हे फेरे - मर्द बापांपायी' --- यांच्यातला परस्परसंबंध लक्षात आला आणि शेवटच्या त्या दैनंदिनीतल्या (आणि एकंदरीतच कादंबरीतल्या) भाषिक प्रयोगांबद्दलचा आदर वाढला.

हे कदाचित नैसर्गिक असावं. कोसला, शाळा, टू किल अ मॉकिंगबर्ड, लंपन यासारखी Bildungsroman कॅटॅगरीत (वयात येतानाच्या वयातल्या (!) अनुभवांचे चित्रण करणार्‍या कादंबर्‍या) मोडणारी पुस्तकं कदाचित वाढत्या वयात 'ओळखीचे ते अनोळखी कुणी' सारखी वाटत असावीत. त्या त्या लेखकाच्या प्रतिभेबरोबरच आपणही असेच कधी काळी उदाहरणार्थ तंतोतंत मॅडसारखा थोर विचार करायचो, ह्या भावनेचा - अगदी छोटा का होईना - ही पुस्तकं आवडण्यात भाग असावा

नंदन, किती छान लिहितोस तू नेहमी.. अगदी रेअर वाटतात तुझ्या पोष्ट्स.

सर्वांनाच धन्यवाद.
हे सारे वाचून कोसला वाचणे हे माझ्या बकेट लिस्ट मध्ये.

मी बारावीच्या सुट्टीत वाचली होती कोसला आणि अगदीच आवडली/ कळली/झेपली नव्हती. याक्षणांपर्यंत ते मत कायम होतं पण लेख आणि चर्चा वाचुन मात्र परत कोसला वाचाविशी वाटतेय.. कदाचित यावेळी कळेलही..

नंदन, सुंदर पोस्ट.

"हे कदाचित नैसर्गिक असावं. कोसला, शाळा, टू किल अ मॉकिंगबर्ड, लंपन यासारखी Bildungsroman कॅटॅगरीत (वयात येतानाच्या वयातल्या (!) अनुभवांचे चित्रण करणार्‍या कादंबर्‍या) मोडणारी पुस्तकं कदाचित वाढत्या वयात 'ओळखीचे ते अनोळखी कुणी' सारखी वाटत असावीत. त्या त्या लेखकाच्या प्रतिभेबरोबरच आपणही असेच कधी काळी उदाहरणार्थ तंतोतंत मॅडसारखा थोर विचार करायचो, ह्या भावनेचा - अगदी छोटा का होईना - ही पुस्तकं आवडण्यात भाग असा"

हेच टाळायला मी शाळा वाचणं टाळतोय. पण आता पिच्चर येतोय म्हटल्यावर वाचावी लागणार. बाकी कोसला मी फार कोर्‍या पाटीचा असताना वाचली...

'कोसला' आवडण्याचं कारण म्हणजे त्यातला वाया जाण्याचा फेज.
तो काळ फार विचित्र असतो, किंचित दिर्घही..
पण पोकळीसारखा.
पुन्हा मागे वळून पहावं तर अस्पष्ट आठवणारा.
तो ज्याला लख्ख आठवतो तो 'कोसला' लिहतो,
बाकीचे निव्वळ आवड-नावडण्याची कारणे..

(काल अचानक 'लख्ख' झालेला विचार)