एका श्रद्धांजलीची चिरफाड

प्रबोधन करायचे तर ते समाजात मिसळुन करावे लागते हा धडा नास्तिक घेतील तेव्हाच त्यांचे विचार लोक निदान ऐकतील तरी.. नाहीतर हेकट हा शिक्का ठरलेला.

बाकी शब्द योजना करताना अंनिस वार्तापत्रात शुभेच्छा ऐवजी जाणीवपुर्वक सदिच्छा हा शब्द वापरला जातो. दिवाळी अंका ला दिवाळी अंक न म्हणता वार्षिक विशेषांक म्हटले जाते. व्यासपीठा ऐवजी विचारपीठ म्हटले जाते. असे नाही केले तर आपणच अंधश्रद्ध ठरु कि काय अशी भीती वाटते की काय कोण जाणे

पुलंची आठवण झाली. त्यांनी मस्त शालजोडीतले हाणले असते.

हे म्हणजे आम्ही नास्तिक धर्मीय आम्हाला आस्तिक धर्मातले काही चालणार नाही अन्यथा आमचा धर्म बुडतो सारखे झाले की.

अभ्यंकर नास्तिक आहेत हे माहीत असून कुणी मुद्दाम खिल्ली उडवायला तशा शुभेच्छा दिल्या असतील तर गोष्ट वेगळी, पण त्यावरही संयत टिका करता येईल. आणि कोणी मुद्दाम केले नसेल तर उगाच बाऊ करू नये.

<<<लोकभाषेची परंपरा गतानुगतिकतेनसार राखली तर समयोचित सुयोग्य पर्यायी शब्द रुढ होणार नाहीत.>>> हा मुद्दा योग्य वाटतो.

उजळ ऐवजी उथळ हवे ना?

बापरे, कोण अतिसायको लोक आहेत हे? अभ्यंकरांना श्रद्धांजली वाहण्यापेक्षा, एक इतकं चांगलं लिहिणारा लाख माणूस आपल्या पासून कॅन्सर ने हिरावला गेला यापेक्षा त्यांना श्रद्धांजली स्टाइल आस्तिक की नास्तिक यावर चर्चा करण्यात रस आहे?अश्या लोकांनी ग्रुप मधून काढलं याबद्दल त्यांचे आभार मानायला हवेत.

?अश्या लोकांनी ग्रुप मधून काढलं याबद्दल त्यांचे आभार मानायला हवेत.>>>

मी ‘लोकांनी’ मधल्या नी वरची वेलांटी पाहिली नाही..आणि अनुचा भलताच गै स झालाय असे वाटले

डॉ. शंतनु अभ्यंकरांनी सांगितलेच होते, " मी गेल्यावर अशा प्रकारच्या भावना व्यक्त करणाऱ्याने मला ओळखलेच नाही असे समजा " . निदान त्या गृपवरील सदस्यांना हे माहीत असायला हवे. निरर्थक वाद घालू नये.
डॉ. नरेंद्र दाभोलकरांच्या खून्यांचा शोध घेण्यासाठी उच्च पोलिस अधिकाऱ्याने पोलिस स्टेशनमध्ये ' प्लँचेट ' केले होते. त्यांची नंतर बदली केली गेली.
माझ्या मित्राचे आजोबा कट्टर कम्युनिस्ट. त्यांच्या घरात आजोबांच्या फोटोत कै. कॉ. आणि पुढे आजोबांचे नाव लिहिले आहे.

पण नास्तिक झाले म्हणजे तारतम्यभाव, यायलाच हवा असं काही नसतं. हट्टीपणा, हटवादीपणा, समोरच्याचे ऐकून न घेणे आदि मानवी स्वभाव नसेल बदलता येत. आणि बरेचदा कळतं की आपण चुकलो आहोत आणि तरीही इगोपायी, तीच भूमिका घट्ट धरुन ठेवावी लागते.

>>>>>>>>>उजळ ऐवजी उथळ हवे ना?
उजळ = ओपनली नास्तिक.

प्रघा उठल्या उठल्या तुमचा लेख बघून आनंद झाला. काहीतरी अभिनिवेशरहीत वैचारिक खाद्य असेल, मते असतील असा कयास होता. तो साध्य झाला
अभिनिवेशरहीत होय - कारण संतुलीत मते फार थोडे लोक मांडताना 'मला' दिसतात. मी तर अश्शीच/अस्साच असे ओरडून सांगणारे जास्त दिसतात. मी-मी-मी!! त्यामुळे मग कमेन्टच टाकाविशी वाटत नाही.

उजळ = ओपनली नास्तिक.>>>
अच्छा, उजळ शब्द स्वतंत्रपणे या अर्थाने वापरतात हे माहीत नव्हते.

कुठलाही कट्टरवाद हा टोकाचाच. नास्तिकवाद हा विवेकवाद आहे याचे भान सुटले कि कट्टरवादाचे प्रदर्शन सुरू होते.
विवेकवाद सांगतो काळ, वेळ ओळखा. या विषयावर पुन्हा चर्चा करू असा पवित्रा घेता आला असता. दोन्हीकडच्यांना.

प्रघांच्या अन्यत्र असलेल्या काही मतांवरून ते पुरेसे रॅशनॅलिस्ट नसावेत. त्यांची सर्कस जाणवते. नास्तिक मतं रोखटोख असतात यात नवल नाही.
पण मानवी व्यवहार भावभावनांवर चालत असतात. व्यक्ती गेल्याची जाणिव ठेवून सौम्य शब्दात सहमती / असहमती नोंदवणे, नंतर बोलू म्हणणे याने नास्तिकता पराभूत होत नाही. तसेच त्यांच्याशी वाद घालण्यानेही काही साध्य होत नाही. दोन्हीकडच्यांना व्यक्ती गेल्याचे काही सोयर सुतक नसावे इतकेच लक्षात येते.

माझे वडील बर्‍याच अंशी नास्तिक होते. बर्‍याच अंशी यासाठी कि तशा प्रमाणपत्राची गरज आम्हा कुणालाही पडलेली नाही.
कुणी प्रमाणपत्र वाटपाचा धंदा काढलेला असेल, त्याच्या प्रमाणपत्राने आपण लहान होत नाही कि मोठे होत नाही. आपण आपली मतं आपल्या सोयीनुसार बाळगतो. त्यात जेव्हां सुधारणा करत जातो, तपासून घ्यायला सुरूवात करतो तेव्हां आपण रॅशनॅलिझम कडे वाटचाल सुरू करतो. यात अनेकदा चुका होतात. त्याची लाज का बाळगायची.

अनेक नव्या विचारांचे आकर्षण असते. भुरळ पडते. अनेकदा भरकटणे होते. पण अनुभवातूनच शिकणे होते. या अवस्था माहिती असतील तर समोरच्याला संधी देता येते. एकदम सोटा काढून बसण्याने विचारांची देवाणघेवाण खुंटते. मास्तरांनी पहिलीच्या वर्गाला एकसामायिक समीकरणे का येत नाहीत म्हणून बदडून काढले तर ?

वडलांनी त्यांच्या अनुभवातून आत्मा बित्मा काही नसतं. पुनर्जन्म होत नाही असे तत्त्वज्ञान बनवले होते. त्यांच्या भावंडात ते मोठे होते. कर्तृत्वानेही. त्यामुळे सगळे (आदराने) भिऊन असायचे. आजोबा गेले तेव्हां कसलेही क्रियाकर्म करायचे नाही हे वडलांनी निक्षून सांगितले होते. पण धाकट्या भावंडांनी गावकीच्या भयाने भिऊन लपूनछपून काही आवश्यक कामे केलीच.

त्यांनी स्वतःच्या मृत्यूनंतर काय काय करायचे नाही हे सांगितले होते. आम्ही ते पाळले कारण आम्हाला पटलेले होते.
आम्ही विद्युतदाहिनीत अंत्यसंस्कार केले. मंत्रोच्चार वगैरेला फाटा दिला. जिवंतपणी तुम्ही माणसाला जे द्यायचे ते द्या, मरणानंतर प्रदर्शन नको.
जर तुम्ही आई वडलांची कर्तव्ये प्रेमाने पार पाडलेली असतील तर नंतरच्या देखाव्याची गरज राहत नाही. यातल्या कित्येक प्रथा या टोचणी लागू नये, गाव काय म्हणेल म्हणून आलेल्या असतात असे वडलांनी सांगितले होते.

अशा गोष्टींची चर्चा समविचारी, समवेदक समूहात करणे वेगळे आणि जिथे कुणी एकमेकांना ओळखत नाही अशा सोशल मीडीयात करणे वेगळे. कित्य्येकदा समोरच्याला काय म्हणायचे आहे हे समजून न घेता हल्ला चढवणे आणि मी म्हणतो तेच अंतिम सत्य या थाटात वाद होताना दिसतात.

नास्तिकवाद हा विवेकवाद आहे याचे भान सुटले कि कट्टरवादाचे प्रदर्शन सुरू होते.>> चपखल!

परमेश्वर या संकल्पनेला तुम्ही थेट पणे नाकारत नाही तो पर्यंत तुमच्या अंधश्रद्धा निर्मूलनाला अर्थ नाही अशा आशयाचे पत्र दाभोलकरांना लिहिले होते >> अच्छा. तुम्ही अंनिसच्या कमजोर दुव्याला हायलाईट केलेत. त्या काळात शाम मानव आणि दाभोळकर यांच्यात यावरून function at() { [native code] }अभेद होते. तसेच ही चळवळ फक्त बुवाबाजी आणि चमत्कार, अंधश्रद्धा यापुरतीच ठेवली गेली. एव्हढे काम केले कि पुरोगामी प्रमाणपत्र मिळत होते.

>>> नवीन Submitted by रघू आचार्य on 16 August, 2024 - 19:22

मला सर्वात आवडलेला प्रतिसाद

(प्रकाश सर, लेख पुन्हा वाचणार आहे. पहिल्यांदा वाचून नेमके मत बनवणे जमले नाही. तरीही वर कोट केलेल्या प्रतिसादाला गौरवले कारण तो स्वतंत्ररीत्याही चांगला प्रतिसाद आहे असे वाटले)

नास्तिक म्हणवून घेणारे मला एकांगी विचार करणारे आणि हेकट वाटतात. त्यापेक्षा agnostic असणे ही जास्त योग्य भुमिका वाटते. परमेश्वर /सृष्टिनियंती अशी एखादी कोणती शक्ती आहे की नाही याची कल्पना नाही आणि असली काय किंवा नसली काय त्यामुळे काही फरक पडत नाही.

१९:२२ म्हणजे कोणता प्रतिसाद?
जर प्रत्येकाचा टाईमस्टँप वेगळा असेल कदाचित, कळणार नाही. चूभु द्याघ्या.

सामो,

कुठलाही कट्टरवाद हा टोकाचाच. नास्तिकवाद हा विवेकवाद आहे याचे भान सुटले कि कट्टरवादाचे प्रदर्शन सुरू होते.
विवेकवाद सांगतो काळ, वेळ ओळखा. या विषयावर पुन्हा चर्चा करू असा पवित्रा घेता आला असता. दोन्हीकडच्यांना.........

हा.

धन्यवाद, मामी

संपादित.

मानव, बेफिकीर, मामी धन्यवाद.

घातपांडे, कमालच करता! शंनतुचे अनेक जिवलग मित्र असलेल्या उजळ समुहावर त्याच्या मृत्युला २४ तास व्हायच्या आत तुम्ही उघडपणे हे म्हणालात?
‘देवाने खुद्द त्याची जागा स्वर्गात राखून ठेवली आहे. देव स्वत: न्यायला आला होता नास्तिकाचे रुप घेउन. शंतनूने ओळखले पण देवाशी पण गप्पा मारल्या.’

मृत्युनंतर आत्मा असता तर शंतनुचा कळवळला असता.

आपण एकमेकांना अनेक वर्ष ओळखतो. सुरूवात ज्योतिष चिकित्सक म्हणून करणे उत्तमच. पण ज्योतिषाच्या चिकित्सेत ओकॅमचा वस्तरा निघाला की लगेच ज्योतिषाचा नायनाट होतो. तुम्ही जर अनेक वर्ष चिकित्सा करूनही (किंवा ती न करताच) चिकित्सकच म्हणवत असाल तर कदाचित त्या उजळ समुहात असायला हवं का याचा तुम्ही पुनर्विचार करायला हवा. तुमच्या मायबोलीच्या प्रोफाईलमध्ये अजूनही ‘ज्योतिष चिकित्सा करणे’ असे आहे. कुचाळक्या करणे देखील. वरचे देवाबद्दलचे वाक्य तेव्हाची परिस्थीती पाहता तसेच काही नव्हते?

मामी, ‘नास्तिक म्हणवून घेणारे मला एकांगी विचार करणारे आणि हेकट वाटतात.’
आणि ईश्वर आहे असा हट्ट करणारे हेकट नाही वाटत? असे दुटप्पी विचार का?

आणि एका किंवा काही लोकांवरून संपूर्ण समुहाला नावं ठेवायची?

मामी, ‘नास्तिक म्हणवून घेणारे मला एकांगी विचार करणारे आणि हेकट वाटतात.’
आणि ईश्वर आहे असा हट्ट करणारे हेकट नाही वाटत? असे दुटप्पी विचार का? >>>>

असं नाही आस्चिग. नास्तिक म्हणवणारे बुद्धीवादी असतात असा त्यांचा दावा असतो, हो की नाही? म्हणून म्हटलं की ते जेव्हा एक घट्ट भुमिका घेतात तेव्हा ते इतर शक्यता नाकारतात. मग आस्तिक आणि नास्तिकमध्ये फरक काय? एक म्हणणार आहेच्च, दुसरे म्हणणार अज्जिबात नाहीच्च.

म्हणून यापेक्षा थोड्या वरच्या पातळीवर जाणारा अ‍ॅग्नॉस्टिक अ‍ॅप्रोच मला आवडतो. श्रॉडींजरच्या खोक्यात सर्व शक्यता आहेत आणि आम्ही खोका उघडणार नाही कारण त्यात आम्हाला स्वारस्य नाही. देव असो वा नसो त्यानं काहीच फरक पडत नाही.

हे सध्याचं मत आहे. यात बदल होऊ शकतो.

रच्याकने, मी अ‍ॅग्नॉस्टिक आहे असा माझा दावा नाही. मला गरज भासेल तेव्हा देवाची आळवणी करते मी.

हेडर मधे जी चर्चा आहे ती कुठल्याही सोसायटीच्या, शाळामित्रांच्या किंवा अशाच कायप्पा ग्रुपवर चालते तशीच आहे.
धागा वाचताना हा ग्रुप शंतनू अभ्यंकरांशी संबंधित नास्तिक चळवळीचा आहे असे वाटत नाही. त्यात सर्व प्रकारचे लोक आहेत असे वाटते. खरे तर एखाद्या संकेतस्थळाप्रमाणे एखाद्या व्हॉट्स अ‍ॅप ग्रुपची चर्चा प्रत्येकाला कशी पाहता येईल ?

वर उल्लेख केलेल्या ग्रुपमधे जे घट्ट विचारांचे आहेत आणि ज्यांनी पवित्रे घेतलेले आहेत त्यांच्याशी वादविवाद करण्यात अर्थ नसतो या निष्कर्षाला आलेलो आहे. याहू पासून ते ऑर्कुट पर्यंत एखाद्या घमासान चर्चेत ज्यांनी माघार घेतलेली असेल, मान्य केले असेल ते पुन्हा नव्या ठिकाणी आपली जुनी धुणी धुताना दिसतात. याचे कारण म्हणजे त्यांची विचारसरणी त्यांना प्रिय असते. अचानक रॅशनॅलिस्ट विचारांचा सामना करायला लागल्यावर तात्पुरती माघार घेऊन नवीन एक्स्क्युजेस घेऊन ते पुन्हा सुरू होत असतात. अशा ठिकाणी वेळ वाया घालवू नये. उनको उनके हाल पर छोड दो यही समाजस्वास्थ के लिये ठीक है असा अदृश्य वैधानिक इशारा नेहमी वाचता यायला पहिजे. ते एखाद्या कॉमन ठिकाणी कुणाला भ्रमित करत असतील तर मग ( किंवा तरच) त्यांचे म्हणणे चुकीचे कसे हे सांगण्यासाठी हस्तक्षेप करावा.

ज्यांना मार्गदर्शनाची गरज आहे त्यांच्याशी इतक्या हार्श भाषेत संवाद साधू नये असे वाटते. वाणी सत्य पण मधुर असावी. नाहीतर सगळेच मुसळ केरात.

नास्तिक जर स्वतःचा सेपरेट चर्चा ग्रूप बनवत आहेत तर पूर्ण नास्तिक नसलेल्यांनी तिथे सामील होऊन त्यांना पसंत पडणार नाही असं कुठलंही मत मांडणे हा खोडसाळपणाच वाटतो . चिथावून ट्रोल करण्यासाठी केलेला . तो अशा दुर्दैवी प्रसंगी करून त्यांच्यातला हेकटपणा / कट्टरपणा उसळून वर आणला यात मेसेज फॉरवर्ड करणाऱ्याला काहीतरी समाधान मिळालं असू शकतं .. ते हेकट , कट्टर असतील , तो त्यांचा प्रश्न आहे , अशा दुःखद वेळीही आपली ट्रोलिंगची उर्मी आवरू न शकणारी व्यक्तीचा खोडसाळपणा हा काही चांगला गुण नाही . नास्तिक वेळोवेळी अस्तिकांना मूर्ख म्हणतात त्याचं उट्टं काढण्यासाठी त्यांना उचकवून मजा बघायची हा हेतू वाटतो पण ही वेळ योग्य नव्हती ..

देवाधर्माच्या गोष्टी अशा फेसबुक / व्हाट्सअप ग्रूप मध्ये , जिथे लोक रंगून जाऊन , मनापासून विशिष्ट गोष्टी डिस्कस करत असतात तिथे देव कसा नाही असा लेख लिहिणं जेवढा पोरकटपणा आहे तेवढाच नास्तिकांना डिवचून आपण फार काहीतरी साध्य केलं असं मानणं हा आहे . स्वतःला शहाणे समजणाऱ्या लोकांना हेकट पणे , उद्धटपणे वागायला लावून दाखवलं अशा समाधाना पलीकडे त्यात काही नाही . पण प्रत्येक माणूस आस्तिक काय नास्तिक काय स्वतःला शहाणा समजत असतो .. नास्तिक जरा जास्त आक्रमक पणे मांडत असल्यामुळे ते खटकत असू शकतं .. स्वतःला शहाणा मानणं ही नैसर्गिक प्रवृत्ती आहे त्याला काही इलाज नाही ..