खान्देश खाद्ययात्रा पुष्प २ : फौजदारी डाळ

छान आहे पाककृती करून बघणार, तुमची वांग्याची भाजी पण करून बघितली छान झाली होती.

मस्त रेसिपी, फार तिखट नाही ना होत वांडोजी? कोरडा फडफडीत भात आणि ही आमटी चांगली लागेल. सौदा शब्द सांगली- कोल्हापूर भागात पण वापरतात वाटलेला मसाला ह्याच अर्थी.

सौदा हा शब्द बाजारहाट हा अर्थाने जुन्या हिन्दी चित्रपटात ऐकला आहे. अगदी आठवणीतील म्हणजे अनुराधा चित्रपटात अनुराधाचे बाबा तिच्या घरी येतात तेव्हा ती घरी नसते, मुलगी सांगते की मा सौदा लाने गयी है.. बाबांना मुलीच्या गरिबीचे दु:ख होते, सौदा लानेके लिये भी नौकर नही घरमे??..

खानदेशी जेवण बर्‍यापैकी तिखट असते, अश्रुपात करत जेवायचे प्रसंग माझ्यावर ओढवलेले आहेत पण चविष्ट असते.

सोलापुर बाजार आमटी तर जालिम तिखट.. भाकरी, आमटी व गव्हाची खीर असा बेत होता. मिळमिळीत जेवायची सवय असल्याने असला तिखटजाळ प्रकार झेपणे कठिण. पण तरी एक घास आमटीसोबत एक घास खीरीसोबत असे मी जेवण केले. आमटी इतकी चविष्ट की डोळ्यांच्या धारांना न जुमानता खीर व आमटी असे करत मी भरपुर ओरपली.

खानदेशी पोळी भाजी केंद्र आहे इथे त्यांना विचारते कधी फौजदारी डाळ कराल का. तिथून मी बहुतेक दर शनिवारी ज्वारी , बाजरी भाकऱ्या आणते आणि कधीतरी शेव भाजी आणते.

बाकी इथे जवळ खानदेशी दरबार म्हणून हॉटेल होतं तिथे फौजदारी डाळ दिसली नाही, ते बंद पडले बहुतेक. तिथून एकदा पातोडी रस्सा, एकदा वरण बट्टी, दोनदा कळण भाकऱ्या आणलेल्या.

वरण बट्टीतली बट्टी छान खरपूस होती, पदर सुटलेली पण नुसती वरणाबरोबर देतात ते वरण नाही आवडलं, मी घरी फोडणी केली त्याला. सोबत भरीत मात्र छान होतं.

डाळ बट्टी मी मध्यप्रदेशमध्ये एकांच्या घरी खाल्लेली ती आत्तापर्यन्तची सर्वात चविष्ट होती, चुलीवरची होती . नंतर राजस्थानी खाल्ली तीही फार आवडली नाही.

वॉव्व्व यम्मी. फौजदारी डाळ, डाळ गंडोरी, पंगतीची वांगं भाजी, काटक्यांवर भाजलेलं भरीत आणि रावण पिठलं हे माझे आवडते खांदेशी पदार्थ आहेत

राजस्थानी खाल्ली तीही फार आवडली नाही>>> मला ही राजस्थानी दाल बाटी फारशी आवडली नाहि. खांदेशात बट्ट्यांसोबत च १ चविष्टं प्रकार बनवतात, त्याला बाफले म्हणतात. बेसिकली, बट्टी ला स्लाईस करून तुपात शॅलो फ्राय करतात. :डोळ्यात बदाम:

जोरदार मामला दिसतो. ती वांग्याची भाजी करायचे अजेंड्यावर आहे. त्यात ही दुसरी भर.

मस्त रेसिपी.. मला पण आवडेल करून खायला..
सगळं असतं घरात सालाची उडद डाळ सोडून.. गोटा उडद चालेल का?

सालीची आणली असल्यास त्याची पंजाबी/ अमृत सरी मा की दाल बनवता येइल.

ओके नको मग उगीच रिस्क.
सालीची आणून बनवेन.

छान आहे रेसिपी.

आज ही डाळ केली.
कांदालसूण मसाला परतल्यावर घरचे कोणी शिंकले नाहीत त्याअर्थी पहिली फेरी मी हरले.
जे वां नी केलेल्या डाळीसारखा रंग नाही आला.तेवढे तिखट झेपायचे नाही.2 कोकम मात्र घातली.अजून खाल्ली नाही.

आमच्याकडे आमटी/ डाळ यात हलक्याशा आंबटपणासाठी चिंच,कोकम,कैरी,लिंबू हे घातलेच जाते.तेव्हा सवयीने कोकम घातले इतकेच.
छान झाली होती ही फौजदारी डाळ.परत करेन त्यावेळी कांदा लसूण मसाल्याऐवजी तिखट किंवा मालवणी मसाला घालेन.घरच्या ऑडिटरने भुरकून खाल्ली.

घरच्या ऑडिटरने भुरकून खाल्ली.>> घरी ऑडिट चालू आहे का?

मस्त.
याचा जरा सौम्य प्रकार मी करते क्वचित कधीतरी. वाटण वगैरे नाही करत. फोडणीवर कांदा, लसूण, खोबरं परतून शिजवलेल्या मिश्र डाळी त्यावर टाकते. तिखटही बेताचं. आमच्याकडे तिखट खाण्याचा आनंद आहे.
आता एकदा असं वाटण करून बघेन.

सौदा चर्चा आवडली.

घरी ऑडिट चालू आहे का?.....रोजच असते.चुका काढा,बक्षीस मिळवा असं काही ठेवले असते तर फायदा होता ना.

हा पदार्थ आवडला आहे. डिनरला हलकं आणि one dish meal खायची सवय आहे. ही डाळ कमी मसाला आणि कमी तिखट घालुन केली आणि बरोबर पुष्कळ हिरवं salad घेतलं की एक जेवण होऊन जाईल. रेसिपीसाठी धन्यवाद.

' सौदा ' चर्चा माहितीपूर्ण.

नाशिककडे या डाळीला भेसळीचे वरण म्हणतात , खूप मसाला नाही पण लसूण ठेचून घालून कढीपत्ता (कढीलिंब ) कोथिंबीर घालून छान होते. देवकी सेम पिंच

सालीची उडीद डाळ नव्हती घरात. आणि खानदेशी काळा मसाला, किचन किंग मसाला हे दोन्ही पण नव्हते. पण पाचही डाळी , चवळी घालून केली ही डाळ. काश्मिरी तिखट , घरचा गोडा मसाला आणि पाव चमचा घरचा गरम मसाला असे घातले. चिल्लर पार्टीला फौजदार कळणार नाही म्हणून ‘पुलिस ऑफिसर दाल ‘ असे नाव सांगितले. मस्त झाली होती डाळ आणि घरच्यांनी पण आवडीने खाल्ली.