शेगाव कचोरी (मूग डाळीचं सारण)

पाकृ पोस्टस् मध्ये नमनाला घडाभर तेल हल्ली 'मस्ट' असल्यामुळे मी त्याला अपवाद असू इच्छित नाही!

तर, माझा जन्म मुंबईत झाला पण मी मूळची खानदेशी. जळगाव जिल्ह्यातल्या एका खेड्यात (आमचं मूळ गांव!) माझं ऑल्मोस्ट सगळंच बालपण गेलं. हॉटेल म्हणावं असं एकच काय ते छोटसं खोपट आमच्या गावाच्या मेन चौकात होतं. आणि बाहेरचं खाणं हे फक्त मुंबईला, उन्हाळ्याच्या सुट्टीत आजीकडे गेल्यावरच असायचं. मात्र विदर्भ एक्सप्रेसने घरी परत येताना नांदुरा स्टेशनवर शेगाव कचोरी ठरलेली असायची. (शेगांवपासून दोन-तीन स्टेशन सोडून नांदुरा आहे आणि आमच्या गावात जाण्यासाठी सगळ्यात जवळचं रेल्वेस्थानक ही हेच.)

आमचं खेडं हे अगदीच खेडं असल्याने खाऊ सदृश सगळ्याच गोष्टी घरातच केल्या जायच्या. माझ्या आठवणीत पाणीपुरीच्या पुरीसाठी लोखंडी खलात लोखंडी बत्त्याने राव मैदा कुटतानाच्या आई आणि आजीची इमेज अजूनही ताजी आहे. पण मोप सुगरण असल्या तरी हॉटेलची चव काही दोघींना गावली नव्हती. त्यामुळे कचोरी कितीही आवडत असली, तरी ती खाण्याचा योग लिमिटेड असायचा. (आणि हो, आमच्याकडे कचोरी बेसनाची आणि बटाट्याची आणि कांद्याची नसते बरं का! मुगडाळीची असते, पचायला हलकी वगैरे!)

पण मग काही वर्षांनी आमच्या घरात एक भाडेकरू आला आणि योगायोग असा की तो ह्या हॉटेलमध्ये आचारी होता. अतिउत्साही असणाऱ्या आई आणि आजीला आयतीच संधी चालून आलेली. त्या दोघींनी ह्याला पकडलं आणि त्याच्याकडून हॉटेलवाली काचोरीची रेसिपी शिकून घेतली.

माझ्या उष्टावणापासूनच माझं खाण्यावरचं प्रेम मी जाहीर केल्याने मला ही रेसिपी आंदणात मिळाली, हे वेगळं सांगायला नकोच!

हुश्श! झालं घडाभर तेल वापरुन. हे तेल लागणाऱ्या जिन्नसात धरलेलं नाही बरं का!

--

कृती:

सर्वप्रथम मुगाची डाळ धुवून दोन एक तास तरी भिजत घालावी. (हा वेळ लागणाऱ्या वेळात धरलेला नाही.)
डाळ भिजतीय तोवर आपण बाकी तयारी करून घेतली तरी चालेल, पण तसं mandatory नाही.

सगळ्यात आधी पारीसाठी मैदा भिजवून घेऊयात. मैदा, कणिक, मीठ एकत्र करून त्यात मोहन घाला. तेल खूप कढत असेल तर हात जळू शकतो (माझ्या भाजला आहे!) त्यामुळे ती काळजी ज्याने त्याने आपापली घ्यावी. तेल घातल्यानंतर पण्याशिवायच मैदा नीट मळून घ्यावं, तेल नीट सगळीकडे लागलं पाहिजे, पीठ मुठीत घट्ट धरलं तर तसंच मुठीचा आकार धरून ठेवेल इतकं. ह्यानंतर त्यात थोडं थोडं पाणी घालून मळून घ्या. पारीची कणिक सारण भरल्यावर सहज पसरवता येईल, इतपत सैल ठेवायची आहे. सारणाची तयारी होईपर्यंत कणिक मुरू द्यावी.

आलं, लसूण, मिरची, कोथिंबीर आणि बडीशोप खलबत्त्यात घेऊन छान बारीक खलून घ्यावं. शोप थोडी भरड राहिली तरी चालतं. मात्र, आल्याचे तुकडे घासात आल्याने जर डोक्यात संतापाची तिडिक जात असेल, तर ते लक्षपूर्वक बारीक करावं. मिक्सर वापरण्याला माझ्या विरोध नाही, पण खलबत्त्यात खललेल्याची चव मिक्सर मध्ये येत नाही म्हणून हा आग्रह.

तर, हे वाटण नीट काढून बाजूला ठेवून द्यावं.

डाळ भिजल्यानंतर ती मिक्सर मधून blitz करून घ्यावी. म्हणजे, भरड वाटून घ्यावी. आपल्याला मूग डाळीची पेस्ट नको आहे, हे लक्षात असू द्यावं आणि मिक्सरच्या तलवार बेभान न होता सजगपणे फक्त भरड वाटावं.

एक कढईत परतण्यासाठीचं तेल घेऊन ते तापलं की त्यात आलं लसूण इत्यादीचं वाटण घालावं, ठसका लागू शकतो त्यामुळे वेळीच exhaust fan सुरू करावा. त्यात हिंग, हळद आणि धणेपूड घालावी, आणि मग भरड वाटलेली मूग डाळ घालावी. (हे सारण चवीला थोडं स्ट्रॉंग असणं अपेक्षित आहे, त्यानुसार वाटलं तर वाटण वाढवावं.) सगळं मिश्रण कोरडं होईपर्यंत नीट परतून घ्यावं आणि मग ते गार होईपर्यंत आपण वरमानेनी टाइमपास करावा. गार झाल्यावर लिंबाचा रस घालून नीट एकत्र करून घ्यावं.

साधारण १०-१५ मिनिटात सारण वापरण्याइतकं गार होतं, त्यामुळे आता भराभर कचोऱ्या करायला घ्याव्या.

पुरीसाठी घेतो त्याहून किंचित मोठा गोल घेऊन थोडा लाटून घ्यावा, मग त्यात अजिबात कंजूसपणा न करता सारण भरावे, गोळा नीट बंद करून नीट, हलक्या हाताने लाटून घ्यावा आणि कडकडीत तापलेल्या तेलात सोडावा. दोन्ही बाजूंनी सोनेरी रंगावर टाळून घ्यावा आणि नंतर टिशू पेपरवर काढून घ्यावा.

ह्याच पद्धतीने होतील तेवढ्या कचोऱ्या कराव्यात. (साधारण १५-२० होतात!)

आवडत असल्यास बरोबर तळून मीठ लावलेल्या मिरच्या, केचप, चिंगु चटणी ह्यातलं काहीही घ्यावं.