युगांतर - आरंभ अंताचा! भाग ३२

हे सांगायचे राहिलेच की......
तुमचं लिखाण एकदम जबरदस्त आहे... लहानपणी पाहिलेली रामानंद सागर ची मालिका अर्थातच डोळ्यापुढे उभा राहते...... आणि ती उभा करणे खचितच सोपे काम नाही..... तुम्ही लिहिलेल्या प्रत्येक भागात तुम्ही लिहिण्यासाठी घेतलेले कष्ट दिसून येतात.....
तुमचा महाभारताचा गाढा अभ्यास दिसून येतो....
प्रत्येक वाचल्यानंतर पुढच्या भागाची उत्सुकता लागून राहते.....
पुढचा भाग लवकर येईल अशी आशा व्यक्त करतो.....
पुढील लिखाणासाठी माझ्या मनःपूर्वक शुभेच्छा......

कृष्णाच्या मनातील द्वंद तुम्ही निश्चितपणे उत्तमरित्या साकाराल.....
मला विश्वास आहे.....
मी वाट पाहिन....

मग मला तरी असे वाटते की महाभारताचे युद्ध पांडवांना त्यांच्या स्वबळावर कृष्णाने लढू द्यायला हवे होते......
हे. मा. वै. म.
>> सहमत. कृष्ण पांडवाचा पक्षधारी होता व पांडवांचा जय होण्यासाठी सर्व काही केले. सगळ्यात वाईट वाटते आपलेच रक्ताचे सैन्य विरोधी पक्षात देऊन नाश करवले. कृष्ण हा अत्यंत उद्विग्न होऊन शेवटी एकटाच वनात गेला पण हे त्याला देव मानणारांना कधीच पटत नाही.

मधुरा ताई तुम्ही छानच लिहित आहात आणि गेल्या एक दोन भागांवरील प्रतिसादही खूपच रंजक आहेत. एकाच घटनेचे वेगवेगळ्या दृष्टीकोनातून केलेले आकलन मजा आणते आहे. त्यामुळे सर्व प्रतिसादकांचेही आभार.
आजचा भाग विषेश आवडला कारण कालच्या भागावर जी चर्चा झाली होती त्यात भर घालणारा वेगळा पैलू तुम्ही कृपाचार्यांच्या मते सांगितलात. एकलव्याच्या बाबतीत झाले ते योग्य का अयोग्य ह्याचे उत्तर काळ्या पाढर्‍या सारखे स्पष्ट नाही हे जाणवले. आजच्या जमान्यातही एखादा विद्यार्थी फी न भरता किंवा मनाई केली असतानाही खासगी शिकवणी चोरुन ऐकू लागला तर शिक्षकाला चालायचे नाहीच मग त्या काळातल्या शिक्षकालाही ते आवडले / चालले नाही असे असू शकते. द्रोणाचार्य ही शेवटी मनुष्यच. असो..
एक विचारु का? तुम्ही "भीमने", "भीमच्या", "भीमला" असे लिहिता.. ते भीमाने, भीमाच्या असे हवे ना? कारण इतर वेळी तुम्ही दुर्योधनाने, अर्जुनाने असे लिहिता, तसेच भीमाला ही हवे

मस्तच !

भीमपुत्र बार्बरीकबद्दल माहीती पहिल्यांदाच वाचायला मिळाली.
अजुन कुठे मिळेल?
कुणीतरी लिहा प्लीज!

कृष्ण माझ्या साठी हायेस्ट आय क्यू, इ क्यू असलेला माणूसच होता. तो गनिमीकावा जाणणारा चतूर माणूस होता व जनतेच्या भावना जाणून योग्यवेळी योग्य कृती करणारा मुत्सदी होता. आपल्या लोकांना अद्वितीय कामगिरी करणाऱ्या लोकांना देवत्व बहाल करण्याची सवयच आहे. कौरवांविषयी त्याच्या मनात द्वेष होता व चाणक्याप्रमाणे कौरवांना संपवण्यासाठी अनेक अव्यवहारी कामे त्याने घडवून आणली.

जसं वाचलंय आणि मला आठवतंय, त्यानुसार एकलव्याने श्वानाच्या मुखात सात बाण मारले होते. मात्र त्या बाणांनी श्वानाला कुठलीही जखम न होता, त्याचे फक्त भुंकणे थांबले, याचे द्रोणाचार्यांनाही आश्चर्य वाटले. अर्जुनालाही ही कला अवगत नसताना, हा धनुर्धारी कोण, याचा त्यांनी शोध घेतला, आणि पुढची कथा घडली. मात्र हे दान घेऊन द्रोणाचार्यांनी त्याला मध्यमा आणि तर्जनीचा उपयोग करून बाण चालविण्याची विद्या शिकवली, व हीच विद्या पुढे प्रचलित होईल असा आशीर्वाद दिला...
एकलव्य हा कृष्णाचा चुलत बंधू. वसुदेवाचा भाऊ देवश्रवा रानात हरवला तेव्हा निषादराजाने त्याला दत्तक घेतले. एकलव्य त्याचा मुलगा, आणि कृष्णाला त्याची कीर्ती ठाऊक होती, म्हणून त्याने द्रोणाचार्यांना अंगठा मागण्यास सांगितले.
एकलव्य कुणी साधा निषाद नव्हता, तो शृंगबेर राज्याचा राजा होता. त्याची स्वतःची सेना होती. तो जरासंधाचा मांडलिक राजा होता. त्याने हस्तिनापूर आणि यादवाना सळो की पळो करून सोडले, म्हणून कृष्णाने त्याचा वध केला.
एकलव्याचा पुनर्जन्म म्हणजे धृष्टद्युम्न!!!!
शेवटी म्हणायचं झालंच, तर एक वर्तुळ पूर्ण झालं.

युधिष्ठिर राजसिंहासन पर विराजमान हो गये, तब धृतराष्ट्र गृहस्थ-आश्रम से वानप्रस्थ-आश्रम में प्रविष्ट हो वन में चले गये। (अथवा ऋषियों के एक आश्रम से दूसरे आश्रमों में होते हुए वे वन को गये।) उनके साथ देवी गान्धारी और पृथा (कुन्ती) भी थीं। विदुर जी दावानल से दग्ध हो स्वर्ग सिधारे। इस प्रकार भगवान विष्णु ने पृथ्वी का भार उतारा और धर्म की स्थापना तथा अधर्म का नाश करने के लिये पाण्डवों को निमित्त बनाकर दानव-दैत्य आदि का संहार किया। तत्पश्चात भूमिका भार बढ़ाने वाले यादवकुल का भी ब्राह्मणों के शाप के बहाने मूसल के द्वारा संहार कर डाला। अनिरूद्ध के पुत्र वज्र को राजा के पद पर अभिषिक्त किया। तदनन्तर देवताओं के अनुरोध से प्रभासक्षेत्र में श्रीहरि स्वयं ही स्थूल शरीर की लीला का संवरण करके अपने धाम को पधारे वे इन्द्रलोक और ब्रह्मलोक में स्वर्गवासी देवताओं द्वारा पूजित होते हैं। बलभद्र जी शेषनाग के स्वरूप थे, अत: उन्होंने पातालरूपी स्वर्ग का आश्रय लिया। अविनाशी भगवान श्रीहरि ध्यानी पुरुषों के ध्येय हैं। उनके अन्तर्धान हो जाने पर समुद्र ने उनके निजी निवासस्थान को छोड़ कर शेष द्वारकापुरी को अपने जल में डुबा दिया। अर्जुन ने मरे हुए यादवों का दाह-संस्कार करके उनके लिये जलांजलि दी और धन आदि का दान किया। भगवान श्रीकृष्ण की रानियों को, जो पहले अप्सराएँ थीं और अष्टावक्र के शाप से मानवीरूप में प्रकट हुई थीं, लेकर हस्तिनापुर को चले। मार्ग में डंडे लिये हुए भीलो ने अर्जुन का तिरस्कार करके उन सबको छीन लिया। यह भी अष्टावक्र के शाप से ही सम्भव हुआ था। इससे अर्जुन के मन में बड़ा शोक हुआ। फिर महर्षि व्यास के सान्त्वना देने पर उन्हें यह निश्चय हुआ कि 'भगवान् श्रीकृष्ण के समीप रहने से ही मुझमें बल था।' हस्तिनापुर में आकर उन्होंने भाइयों सहित राजा युधिष्ठिर से, जो उस समय प्रजावर्ग का पालन करते थे, यह सब समाचार निवेदन किया। वे बोले-

'भैया! वही धनुष है, वे ही बाण हैं, वही रथ है और वे ही घोड़े हैं, किंतु भगवान श्रीकृष्ण के बिना सब कुछ उसी प्रकार नष्ट हो गया, जैसे अश्रोत्रिय को दिया हुआ दान।' यह सुनकर धर्मराज युधिष्ठिर ने राज्य पर परीक्षित् को स्थापित कर दिया

इसके बाद बुद्धिमान् राजा संसार की अनित्यता का विचार करके द्रौपदी तथा भाइयों को साथ ले हिमालय की तरफ महाप्रस्थान के पथ पर अग्रसर हुए। उस महापथ में क्रमश: द्रौपदी, सहदेव, नकुल, अर्जुन और भीमसेन एक-एक करके गिर पड़े। इससे राजा शोकमग्न हो गये। तदनन्तर वे इन्द्र के द्वारा लाये हुए रथ पर आरूढ़ हो (दिव्य रूप धारी) भाइयों सहित स्वर्ग को चले गये। वहाँ उन्होंने दुर्योधन आदि सभी धृतराष्ट्रपुत्रों को देखा।
>>> यातच संपूर्ण महाभारताचे सार आहे. एवढे मोठे युद्ध लढल्यानंतर, अठरा अक्षौहिणी सैन्याच्या नाशानंतर पांडवांना कळाले की संसार अनित्य आहे. हेच मानवानं शिकलं पाहिजे.

मधुरा एक अनाहूत सल्ला देतो, तुम्ही माफ कराल अशी आशा आहे.
सातवी - आठवीत असताना मला महाभारताच प्रचंड वेड लागलं होतं, इतकं की महाभारतावर जे पुस्तक दिसेन, ते वाचूनच काढलं पाहिजे असा माझा दंडक होता. दिवस रात्र महाभारत डोक्यात असायचं. (टीनेजके केमिकल लोचे
मात्र जसजसं अनेक पुस्तके वाचत गेलो तसतसं मनस्थिती बिघडत गेली. काय खरं, काय खोटं, कोण चांगलं, कोण वाईट काहीच सुचेनास झालं. विमनस्क मनस्थिती होऊन गेली होती माझी. अनेक दोरे गुंडाळून एकही धागा सापडू नये, अशी मनाची अवस्था झाली होती.
यातून माझ्या आजोबांनी मार्ग काढला. त्यांनी मला सगळी पुस्तके पुन्हा वाचायला सांगितली, मात्र एक पुस्तक मी वाचल्यावर ते स्वतः दुसरं पुस्तक द्यायचे. आणि महाभारत वाचून अस्वस्थ होणारा मी, ते एन्जॉय करायला लागलो, कारण माझ्या प्रत्येक प्रशांची उत्तरे महाभारतातच दडली होती, जसजशी कथा पुढे सरकते, गुंते उलगडत जातात... आणि शेवटी उरतं काहीतरी भव्यदिव्य वाचल्याचं समाधान....
महाभारतातला कुठलाही स्टोरी आर्क अपूर्ण नाही... कुणाचीही कथा अपूर्ण नाही... उत्तरे त्यातच दडलीत...
म्हणून तटस्थ लिहा. त्रयस्थ लिहा. मनात हे पात्र हिरो, हे पात्र व्हिलन ठरवून लिहू नका. कुणाला जस्टीफाय करू नका, आणि कुणाला दोषी ठरवू नका. जसजशी स्टोरी पुढे जाईल, तसतसं एक एक स्टोरी आर्क कम्प्लेट होईल, आणि आम्हा वाचकांना पुनः प्रत्ययाचा आनंद मिळेल...पण मनात कुठल्याही प्रकारचा पूर्वग्रह न ठेवता लिहिल्यास, तुम्हालाही काही नवीन सापडेल आणि आम्हालाही.

एकलव्य कुणी साधा निषाद नव्हता, तो शृंगबेर राज्याचा राजा होता. त्याची स्वतःची सेना होती. तो जरासंधाचा मांडलिक राजा होता. त्याने हस्तिनापूर आणि यादवाना सळो की पळो करून सोडले, म्हणून कृष्णाने त्याचा वध केला.
एकलव्याचा पुनर्जन्म म्हणजे धृष्टद्युम्न!!!!

>>>> धृष्टद्युम्न. .....—— द्रोपदीचा भाऊ ना!
एकलव्य पांडवाचा समवयस्क असेल. तर मग धृष्टद्युम्न
एकलव्याचा पुनर्जन्म मानला तर वयाचा ताळमेळ कसा बसतोय?

एकलव्य पांडवाचा समवयस्क असेल. तर मग धृष्टद्युम्न
एकलव्याचा पुनर्जन्म मानला तर वयाचा ताळमेळ कसा बसतोय?>>>>>
बरोबर! म्हणूनच तो यज्ञकुंडातून तरुणच प्रकट झाला होता, शिशु म्हणून नाही.

प्रत्येक स्टोरी आर्क कम्प्लेट असण्याचं प्रातिनिधिक उदाहरण!

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&url=https://m-hindi.web...

इथं एकलव्याविषयी बरीच करेक्ट माहिती आहे.

म्हणूनच तो यज्ञकुंडातून तरुणच प्रकट झाला होता, शिशु म्हणून नाही

>>>> असय काय एकंदरीत !
द्रोपदी टू ??

कृष्णाने काय चूका केल्या???>>>> मला फक्त असं म्हणायचंय की सामान्य माण्सासारख्या राग, लोभ आपला-परका, कावेबाजपणा हे भाव त्याच्याठाईही होते. आजच्या काळात त्याचं देवपण बाजुला ठेवुन पाहिलं तर धुर्तपणा/खोटेपणा/धोखा म्हणता येईल.
आणि आजच्या काळाच्या कसोटीवर चुका म्हणशील तर महाभारतातल्या सगळ्याच पात्रांच्या ढिगाने आहेत. हो! कृष्णाच्या ही.

छान जमलंय!
सगळे भाग एकत्र द्यावेत.
पुराण काळापासून असे कितीतरी एकलव्य आहेत जे स्वतः च्या कौशल्यामुळे राजकारणाचे बळी ठरलेत.
कृपाचार्यांचे स्पष्टीकरण पटत नाही. कुत्र्याचं तोंड बंद केल्याची शिक्षा म्हणून अंगठा कापला तर मग दुर्योधन, भीमाचं काय?