जोशी आणि जोशीण

(सायोने आज आठवण करुन दिली यांची किती दिवसांनी! म्हणून मग हलवलं त्यांना तिकडून इकडे :P)

---------------------------------------------------------------------------------

त्यांना भेटून आलं की माझा पुढचा संपूर्ण शिल्लक दिवस migrain चा attack मला आल्याचा भास होतो. कधीकधी तर आजारी असल्याचाही. मी शक्तीहीन झालेली असते. युद्धभूमीवरुन परतलेल्या एखाद्या योद्ध्यासारखी. काहीशी हताशही. कालही काही वेगळ घडल नाही.

जोशी आणि जोशीण.

they bring out the beast in me. इतरवेळी साधारणपणे लोकांशी मी सभ्यपणानेच वागते. माझा चेहरा समोर कुणी ओळखीचे आले की हसरा होतो. मी घालते ते कपडे माझ्यामते व्यवस्थित आणि डीसेंट असतात.
पण जोशी आणि जोशीण समोर आले की माझं otherwise ठिकाणावर असलेल ताळतंत्र बिनसतं.
बहुतेक त्यांचही तसच होत असाव.
पण दोघेही कमालीचे सहनशील आणि संयमी वगैरे आहेत. पण मला कळत की त्यांना माझं काहीच पसंत पडलेल दिसत नाहीय आणि ते तोंडावर दिसू नये म्हणून दोघे आटोकाट प्रयत्न करत आहेत.

जोशींना हे बर्‍यापैकी जमत. जोशीणीला नाही.

अडीच वर्षांपूर्वी मी त्यांना पहिल्यांदा भेटले तेव्हा दोघांना हाक काय मारायची हा माझ्यापुढे जेन्यूईन प्रश्न होता. जोशी काका आणि जोशी काकू असं नॉर्मल मध्यमवर्गीय घरातील मुलंमुली मध्यमवर्गातीलच मध्यमवयीन मराठी स्त्री पुरुषांना संबोधतात.
मी प्रत्यक्ष भेटण्या आधी जेव्हा श्रीयुत जोशांशी फोनवरुन बोलले तेव्हा माझ्या बाबांच्या परिचितांपैकी एक ह्या इथे परक्या देशात आपल्या बरोबर फोनवरुन बोलत आहेत ह्याचे भान वगैरे ठेवून मी आवाजात नम्रपणा, आणून त्यांना संभाषण संपवताना म्हणाले की ' "ठिक आहे जोशीकाका मी ह्या शनिवारी येते."
माझं वाक्य पुरं व्हायच्या आत जोशी भडकले. "मला काका म्हणू नकोस. तसलं काही म्हणवून घ्यायच माझं वय आहे का?"
अरेच्चा!!
ओके. मी माझ्याजवळच्या पत्त्यावरचं नरेन्द्र जोशी हे नावही वाचून ठेवलं.

जोशीणीचा शुक्रवारी सकाळी फोन आला की शनिवारी त्यांच बाहेर जायचं ठरतय तेव्हा शुक्रवारी संध्याकाळीच जमेल का?
शहर एक होत.अंतरही तस फारस नव्हत पण शुक्रवार संध्याकाळ? मला नाखुषी लपवता आली नाही.

त्यापेक्षा नेक्स्ट वीकेन्ड? मी विचारल!

त्यावर जोशीण... ' का गं? कुठे बाहेर जायचय का शुक्रवारी संध्याकाळी?' टोन टिपिकल म.म.व.भो.

मी म्हंटल (काकू शब्द गाळून),' हो'
आता त्यांची जरा पंचाईत झाली. ' हो कां??' स्वर लांबला.
मी पलीकडे मुद्दाम थंड.

'कुठे गं ऑफिस तुझं? काहीतरी जाहीरातीतचं काम करतेस ना तु?'
जोशीणीनी एकदम track बदलला. मी उत्साहाने जरा माहिती पुरवली.

कामाबद्दल कोणी काही विचारल की उत्साहानेच बोलायचे मी तेव्हा. विशेषत: असे म.मव. असलेकी बहुधा माझ्या पहिल्या काही वाक्यांनंतरच 'हो का? कळल कळल.' असं म्हणून आपल नकळलेपण झाकून टाकायचे घाईघाईने आणि ती मजा घ्यायला मला अगदी आवडायचं. जाहिरातीच कामं म्हणजे त्या बनवणं नाही तर त्यात कामं करण ह्या त्यांच्या मते सर्वमान्य कामापेक्षा हे काय ही भलतं, रुक्ष सांगतेय. असे भाव त्यांच्या चेहर्‍यावर आले की मला आवडायचं कारण मग संभाषणाची सूत्र माझ्याकडे आपोआप यायची आणि मला छानपैकी SC यायचा. . .

माझी ही युक्ती जोशीणीने हाणून पाडली. शांतपणे माझं तांत्रीक माहितीने परिपूर्ण लांबलचक वाक्य ऐकून झाल्यावर तिने परत तोच म.मव.भो. टोन लावून वाक्य टाकलं.
'उशीर होत असेलच मग अशी कामं करताना? घरी कोण सोडत गं? आणि बरं त्यानंतरही बाहेर जायचा तुझ्यात उत्साह रहातो?'
ह्या सुरुवातीच्या वाक्यानंतर जोशीण सुरु झाली. बॉस बरा आहे का?, तरुणच आहेत का सगळे तिकडे? भारतीय आहेत की नाही कोणी? मुली किती आहेत?

नॉन्प्लस होणं म्हणजे काय हे मलाच माझ्या reaction वरुन त्यावेळी लक्षात आलं. ..
भेटही झालेली नसताना किती हे सारे प्रश्न बिनदिक्कत विचारणं! खाजगी चौकशाही सहज जाता जाता करणं! आपल्या ठरवलेल्या rightousness norms मधे बसतेय ना समोरची व्यक्ती हे चारी बाजूंनी अगदी चाचपून, तपासून बघत रहाणं!
म.म.मव. गुण जोशीणीमधे अगदू ठासून भरले असल्याचे माझ्या त्वरीत लक्षात आले.

माझ्या अंतर्मनातल्या, पातळ सभ्य पापुद्र्याखाली दडून बसलेल्या त्या beastने सहजच मग आपली कोवळी नखे बाहेर काढून परजायला सुरुवात केल्याचा हाच तो क्षणं!!

म.मव. कशाने शॉक होतात हे मला तोपर्यंत असंख्य अनुभवांवरुन चांगलेच माहिती झालेले होते. त्याचा वापर बाबांच्या परिचितांवर करणं इतरवेळी मी टाळल असत पण जोशी जोशीण म.मवि.भो. पणाचा अर्क होते. त्यांच्याशी वेगळ काही वागण मला शक्यच झाल नाही.

जोशी जोशीणीची आणि माझी ती पहिली भेट वादळी झाली.

मी खास अशा ओकेजन्ससाठी राखून ठेवलेला माझा लखनवी चुडीदार बाजूला ठेवला आणि मग मी घातलेले माझे उंच, निमुळते stileto, माझी स्कीनफ़िटेड LW jeans, माझा किमोनो स्लीव्हजचा स्वेटर, माझे माझ्यामते wind blown, त्यांच्या भाषेत अस्ताव्यस्त केस, माझं जोशींना 'नरेन्द्र' म्हणून हाक मारण (काका म्हणत होते चांगल तर खेकसले.. आता काय करणार? casual आवडत ना तुम्हाला? मग घ्या. सगळच casual इती मी. त्यावेळी. मनात.), माझं पुरणपोळी अजिबात आवडत नाही अस म्हणणं ( हे खरच अर्थात), जेवण करतेस की नाही घरी? ला हो. चहा, नूडल्स, पास्ता, potato sandwich झकास करते असं उत्तर देणं (आणखीही बर्याचशा गोष्टींबरोबर) त्यांना अजिबात आवडल नाही ..

and i was smug.. like the cat that swallowed the canary...

आणि त्यांनी मला बशीतून मक्याचा हलदीराम स्पेशल चिवडा देणं, त्यात मैसूरपाकची वडी ठेवण, काय काय कर्ते, मित्रमैत्रीणी कोण, कधी झोपतेस, घरची आठवण येते की नाही? सणासुदीला काय करतेस, येत जा बर्का मधूनमधून म्हणणे, गेल्याच शनिवारी दुधी हलवा केला होता बघ. नेमका कालच संपला म्हणणं, चहा कोमट असण आणि त्यांना तस सांगीतल्यावर खरच की काय? इतकीच प्रतिक्रीया देऊन भुवया उडवण आणि सर्वात कहर आणि expected म्हणजे .. बघ हा... इथेच रमशील आणि लग्न करुन बसशील, आईबाबांना काळजी छाप उद्गार काढणं, वगैरे अजिबात आवडल नाही. ते मी लपवलही नाही (शिवाय चालेल माझ्या आईबाबांना असं उत्तरही दिलं. त्यावर परत एकदा भुवया उडल्या).

भारताहून आलेल्या, माझ्या आत्तेबहीणी थ्रू त्यांच्याकरता आलेल एक पार्सल त्यांना सोपवण्याच त्यावेळी माझं काम होत.
खरतर त्यांचच काम.

ती bag त्यांच्या हातात सोपवण्याचे माझे प्रमुख कर्तव्य मी पार पाडल्यवर जोशी जोशीणीने आपला म.मव. पणा पूर्णत्वाला नेण्याचे काम यथासांग पार पाडले होते. ते म्हणजे माझ्यासमोरच बिनदिक्कत ती bag उघडून, तपासून बघणे (अर्थातच त्यांच्या हातात email thro आलेली यादी होती).

ह्यानंतरही आमच्या भेटी होत राहिल्या.

जोशीणीने माझे स्थानीक पालकत्व स्वत:हून स्वीकारण्याचे मनोमन ठरवलेच असावे. एकदा दिवाळीच्या सुमाराला जोशीणीने ' ये.. ताजे लाडू करतेय बेसनाचे...' असे म्हणून प्रेमाने बोलावल्यावर मी हरखून रविवारी जायला निघाले तेव्हा येताना तुझ्या इथल्या indian store मधून बेदाणे, काजू, पिठीसाखर तेव्हढी आण ग. साजूक तुप आहे. ते नको आणूस. असे सांगून हताश केले होते.
शिवाय घरी गेल्यावर येतात का लाडू वळता? असं म्हणून मी वळलेले तीन चार लाडू disapprovingly बघून परत वळून घेतले होते. कहर म्हणजे दिवाळीच्या पहिल्या दिवशी नैवेद्य दाखवल्यावर खायचे असतात बरका असं सांगून मीच आणलेल्या काजूं पैकी मोजकेच काजू घालून केलेला उपमा मला खायला घालून पाहूणचार केला होता.

मी पण त्यांना इरिटेट करणे सोडले नव्हतेच. बॉलिवुड धाब्याच्या मालकाचा स्वीस केटरींग स्कूल मधून शिकून आलेला मॉन्टी कसा handsome, sofisticated आहे, नाहीतर इथले इतर भारतीय.. सगळे एकजात अ. बा. हे एकदा मोजून पाचवेळा संभाषणात सांगून मी जोशींना त्यांच्या सुटलेल्या पोटाचा complex आणला होता आणि jogging आवडत का नाही म.मव. ना कोण जाणे निदान fortyच्या wrong side ला आल्यावरतरी करावे असा तेव्हाच सल्ला ही देऊन टाकला होता.
मला त्यांचा मस्तीखोर आठ वर्षांचा मुलगा एका शनिवारी सांभाळायला लाऊन आणि स्वत: मै हू ना बघायला जाऊन त्यांनी माझ्या सहनशक्तीचा अखेर कडेलोट केला.

कालंच मी त्यांना त्यांच्या NYच्या भाचीने पाठवलेली काही वस्तू असलेली bag नेऊन दिली.
ह्यावेळी माझा खरच wild असलेला haircut जोशींना चक्क आवडला पण जोशीणीने असंख्य भो. प्रश्न विचारणे, काय गरज आहे चांगली नोकरी सोडून कसलतरी काही शिकण्याची? राहीचस ना तिथेच भावाजवळ वगैरे म्हणण्याची एकही संधी सोडली नाही.

जोशी जोशीण मला चीड आणतात, जेरीस आणतात, मला त्यांच्याशी मुद्दाम nasty वागायला उद्युक्त करतात पण तरी मी अजूनही त्यांच्या त्या तीरकस प्रेमाचा माझ्या वेळोवेळी अंगावर चढणारा खेकडा झिंजाडून देऊ शकलेले नाही.

का???

ते माझ्या बाबांचे परिचीत म्हणून?

बाबा असताना त्यांची एकही गोष्ट न मानणारी मी आता ते गेल्यावरही का हे नको ते संबंध सांभाळत बसले आहे? कदाचित बाबा गेले तेव्हा जोशी जोशीणीने अर्ध्यारात्री येऊन मला कुशीत घेतले तेव्हाची उब आणि त्यानंतर मुंबईहून परत आल्यावर सतत महिनाभर स्वत: घरी अर्ध्या तासाचा रोज प्रवास करुन आणुन दिलेल्या रात्रीच्या, दुसर्‍या दिवशी सकाळीही पुरेल इतक्या टिफ़िनभरुन असलेल्या जेवणाची चव आता मला तसं करुन देत नसेल.

किंवा म.मव.भो. पणा करायचा त्यांचा धर्म ते परदेशात पंधरा वर्षे राहूनही निष्ठेने निभावत आहेत ह्याचे आता मला कौतुकही वाटू लागले आहे कदाचित.