उरलेल्या अन्नाचा सदूपयोग -१ (भाताचे पदार्थ)

'पानात वाढलंय तेवढं पूर्ण संपवायचं नाहीतर देवबाप्पा रागवेल' असं म्हणून आजोबा नेहेमी दम भरायचे आणि आम्हीही मग निमूट पानातलं सगळं नेमानं संपवायचं. एकतर चौरस आहार मिळावा म्हणून सगळे पदार्थ पोटात जाणे आवश्यक आणि दुसरे अन्न वाया जाऊ देऊ नये हा उद्देश. आपल्याकडे बालपणापासून देण्यात आलेले असे संस्कार त्यात आता तर दाल-आटे का भाव पण एवढे वाढलेत कि अन्न टाकून देणे न खिशाला परवडणारे ना मनाला पटणारे. पण घरात जरा मोठा परिवार असला कि अन्न उरण्याची समस्या मोठी असते. बरेचदा पाहुणे येऊन गेले कि, एखादा समारंभ आटोपल्यावर , लहान-मोठा कार्यक्रम झाल्यास किंवा एखाद्या दिवशी नेमकी दोन माणसं बाहेरून जेवून येतात आणि अन्न उरतं. अश्या उरलेल्या अन्नाचा वाया न जाऊ देता योग्य नायनाट लावणे किंवा सदूपयोग करून घेणे कौशल्याचे काम आहे. एवीतेवी हे प्रत्येक गृहिणीला अनुभवाने छान येत असतं. म्हणूनच आपण आपल्या उरलेल्या अन्नाच्या रेसिपीज एकमेकींशी शेअर करूया. मला माहिती असलेल्या आणि नेहेमी करत असलेल्या रेसिपी खालील प्रमाणे,

१) उरलेला भात किंवा खिचडी :-

* फोडणीचा भात :- हा घराघरात बनणारा पदार्थ असल्याने त्याबद्दल फारसे लिहिण्याची गरज वाटत नाही. पण उरलेल्या भातातून साधा कांदा-मिरची घालून फोडणी घातलेला, लेमन राइस, कर्ड राईस, दक्षिणेत करतात तसा चिवडा फोडणी घालतात तसा डाळ्या, शेंगदाणे गोडलिंब(कडीपत्ता) घालून केलेला भात, रावण भात, मेतकुट भात, चिंचेचा कोळ घालून केलेला फोडणीचा भात, मसाले भात, भाज्या घालून केलेला पुलाव असा कुठलाही भात करता येतो. अपनी अपनी चोइस.

* पराठे :- उरलेला भात किंवा खिचडी परातीत काढून त्यात कणिक(पाणी न घालता पीठ भिजवायला आवश्यक आहे तेवढी), ओवा, तिखट, मीठ, धने-जिरं पूड आणि आवडेल तो मसाला घालून,कोथिंबीर किंवा कसुरी मेथी पेरून हाताने भात mash करत पोळ्यांना भिजवतो तसे भिजवायचे. मग मध्ये तेल लावून त्रिकोणी किंवा साधे पराठे लाटून तव्यावर दोन्ही बाजूने तेल सोडून छान खरपूस भाजून घ्यायचे. लोणची, चटणी, सॉस किंवा अगदी असाच रोल करून मुलांना वाढायचे अतिशय चविष्ट मुलांना आवडणारा पराठा तयार.

* राईसबॉल :- उरलेला भात किंवा खिचडी परातीत घेऊन त्यात हवे ते सगळे मसाले टाकायचे किंवा नुसतेच थोडे मीठ घालून तांदळाच पीठ घालून mash करून भिजवून घ्यायचे. सारणासाठी दोन बटाटे उकडून घेऊन त्यात आवडेल तेवढे चीज किसून घालायचे थोड तिखट अन मीठ घालून कोथिंबीर घालून मिक्स करायचे. एका पसरट वाटीत मैदा आणि कॉर्नफ्लोर घालून मिश्रण तयार करायचे. कढाईत तेल ओतून ते गरम करायला ठेवायचे. आता हाताला पाणी लावून लाडवाच्या आकाराचे भाताचे गोल गोळे तयार करायचे ते तयार करतांना त्यात फक्त एक टेबलस्पून सारण भरायचं. सगळे गोळे तयार झालेत कि मैद्याच्या मिश्रणात बुडवून तेलातून ब्राउन होईपर्यंत तळून काढायचे. अंडी खाणाऱ्यांनी मैदा मिश्रणाऐवजी फेटलेली अंडी वापरली तरी चालेल. हे राईसबॉल आवडेल त्या सॉस बरोबर खायला द्या किंवा मुलांच्या डब्यात देत येतील.

* भाताचे कानुले :- भात परातीत घेऊन त्यात तांदळाचे पीठ, अर्धा वाटी तीळ, मीठ थोडी साखर, लिंबाचा रस घालून पीठ भिजवतात तसे भिजवायचे. मग हाताला तेल लावून कुरकुरे असतात तसे लाम्बोळके (किंवा आवडेल त्या आकारात) कानुले तयार करायचे हे ईडली पात्रातून दहा मिनिट वाफवून घ्यायचे. त्यानंतर कढई gas वर ठेवून त्यात जिरं मोहरीची फोडणी करून त्यात हे कानुले टाकायचे आणि छान खरपूस होईस्तोर परतवून घ्यायचे. वाढतांना वरून कोथिंबीर आणि किसलेले खोबरे पेरून द्यायचे.

* कटलेट :- भात एका पसरट भांड्यात घेऊन त्यात घरी असतील नसतील तेवढ्या सगळ्या भाज्या (कोबी, गाजर, फुलकोभी, बीट, दुधी, भोपळा, पालक) धुऊन किसून घालायच्या, न्युट्रीला चंक्स उकळत्या पाण्यातून काढून बारीक करून घालायचा, दोन उकडलेले बटाटे mash करून, हे सगळे जिन्नस एकजीव होईपर्यंत मिळवायचे आणि कटलेटला आकार देऊन ब्रेडक्रम्स किंवा रव्यात घोळवून ब्राऊन रंगात तळून काढायचे.

उरलेल्या भाताचे सगळ्यांना आवडेल असे चविष्ट पदार्थ करून बघा एकदा.

पुढल्या पोष्टीत उरलेल्या पोळ्यांपासून तयार करता येणारे विविध पदार्थ बघूया.

त्यापुढे बघणार आहोत

उरलेली भाजी

उसळी

शिरा

मिठाई

चिवडा-शेव

इत्यादी उरलेल्या पदार्थांपासून तयार होणारे नवे पदार्थ.

क्रमशः