काय घडतंय मुस्लिम जगात ? भाग ७ ऑटोमन सुधारणा - तंझीमात

शबाना,

इझरायलमध्ये मजेल्ला पद्धती बरेच वर्षे चालू होती हे वाचून अंमळ आश्चर्य वाटले. जरा विचार केल्यावर जाणवलं की इझरायल हीसुद्धा ओथमनप्रमाणे बहुवंशी राजवट आहे. बहुधा इझरायली राज्यकर्त्यांचा ओथमनच्या अनुभवांतून शहाणे व्हायचा बेत असावा. अधिक माहिती वाचायला आवडेल. संदर्भ मिळेल का?

आ.न.,
-गा.पै.

कारण त्यांना कोणालातरी त्यांच्या संरक्षणासाठी असे कर द्यावेच लागत - कॉन्सटटिनोपालला द्या किंवा ओतोमानाना द्या - एवढाच काय तो फरक. >>> हे वाक्य, हा दृष्टीकोन महत्वाचा आहे. सामान्य जनतेला सगळ्याच शासकांचा जाच असतो त्याच्या कारणमिमांसेमधे धार्मिक, जातिय अथवा वांशिक अभिनिवेश आणण्याची गरज नाही.

जिझिया हा या कराचाच भाग - आपल्याकडे पुरंदरे इत्यादींच्या अभिनिवेशी नाटकामुळे याबद्दल माहिती आहेच. परंतु ऑटोमन साम्राज्यात मात्र मुस्लिमेतर जनतेने धिम्मिचा दर्जा व जिझिया सारखे कर आनंदाने स्वीकारले होते. >>

हा कराचा भाग म्हणून त्याला तुम्ही "जकात" सोबत जोडू पाह्त आहात. पुरंदरेंचे अभिनिवेशी नाटक जाऊ द्या, शबाना तुम्ही कुराणाचा अभ्यास करा बॉ. ह्या लेखात खूप ढिली वाक्ये आहेत. मुस्लिम व्हायचे नसेल तर तिथे राहणार्‍या प्रत्येकाला कर द्यावा लागे. आणि कोणीही जिझिया आनंदाने स्विकारत नसतो.

एकवेळ तत्कालिन परिस्थितीमुळे आणि कुराणात लिहिल्यामुळे असे कर नॉन मुस्लिमांवर लादले गेले असे माझ्यतील इतिहास अभ्यासक समजू शकेल पण इथे तुम्ही त्याची भलामन करत आहात.

सामान्य जनतेला सगळ्याच शासकांचा जाच असतो त्याच्या कारणमिमांसेमधे धार्मिक, जातिय अथवा वांशिक अभिनिवेश आणण्याची गरज नाही.
>>> चूक. सामान्य जनता नाही, तर नॉन इस्लामिक जनता. फरक आहे. शिवाय कुराणाधिष्टित राज्ये पूर्ण सेक्युलर होती अश्या समजाने वरील वाक्य लिहिले असेल तर पुढे ह्यावर चर्चा करायची आवशक्ताच उरत नाही म्हणा.

असो.

आम्हला ईस्लाम चा ईतिहास काय आहे हे जाणुन घेणे नाहि.
ईनटर्नेट वर सारे ऊपलब्ध आहे.
www.thereligionofpeace.com

आता कुराण काय म्हणते , तेव्हढे समजाऊन सागा.

केदार,

मोलोकन ख्रिश्चन या नगण्य गटास ओथमन राजवटीत जराही त्रास झाला नाही. जरी उर्वरित जनता त्यांच्याशी जराशी फटकून वागत असली तरीही राजवटीकडून त्यांना समान वागणूक मिळत होती. अधिक माहितीसाठी (इंग्रजी दुवा) :
http://www.todayszaman.com/news-285869-molokan-community-still-exists-in...

त्यामुळे ओथमन राजवटीत जिझिया असू शकतो, मात्र सरसकट सर्वांवर लादला जात नसे.

आ.न.,
-गा.पै.

गामा, मी कुठल्याही एका राजवटी बद्दल लिहिले नाही. मी जिझिया बद्दल लिहिले आहे.

हदीथ आणि कुराण असे सांगते की मुस्लिम असेल तर जकात (उत्पनकर) आणि मुस्लिमेतरांना उत्पनकर आणि ते मुस्लिम धर्माचे नाहीत म्हणून जिझिया अशी रचना असते.

तुम्ही ख्रिश्चनिटीचे उदाहरण दिले आहे.
ज्यू, ख्रिश्चन आणि मुस्लिम हे सर्व कुराणा प्रमाणे "अल-किताब" आहेत. कारण ते तिन्ही धर्म monotheistic आहेत. खुद्द श्री पैंगबर म्हणतात की मी नविन धर्म स्थापन करत नाही तर, अब्राहमने जो रस्ता दाखविला आहे, त्यावर चालत आहे. त्यामुळे खुद्द कुराणामध्ये ख्रिश्चनिटी मुबलक आढळते.

ओटोमान वगरैंचे जाऊ द्या. इराण मध्ये आजही काही ख्रिश्चन जमाती धिम्मिच्या दर्जात राहतात.

आणि गामा, मुळात मी पोस्ट ह्या वाक्यामुळे लिहिली.

"जिझिया हा या कराचाच भाग - आपल्याकडे पुरंदरे इत्यादींच्या अभिनिवेशी नाटकामुळे याबद्दल माहिती आहेच. परंतु ऑटोमन साम्राज्यात मात्र मुस्लिमेतर जनतेने धिम्मिचा दर्जा व जिझिया सारखे कर आनंदाने स्वीकारले होते"

जिझिया हा रेग्युलर कराचा भाग नाही. आनंदाने कोणी तो स्विकारत असेल असे मला वाटत नाही. पुरंदरे इत्यादींच्या अभिनिवेशी नाटकं योग्यच आहेत कारण इथे तत्कालिन लोकांना जगायचे असेल जिझिया द्यावा लागला. आणि काहींनी धिम्मी अन जिझिया धिडकारले अन ते लढले. ह्यात अभिनिवेश तो काय?

केदार, अभिनिवेश हा शब्द निगेटीवली घ्यायची काय गरज पण?

केदार,

जिझिया कोणी आनंदाने स्वीकारत नसतो या तुमच्या मूळ मताशी पूर्णपणे सहमत आहे.

मात्र जिझिया लागू करण्याविषयी किंचित दुरुस्ती सुचवेन. भारतात औरंगजेबाने हिंदूंवर जिझिया लादणे मुळातून चुकीचे होते. कारण जिझिया किताबी लोकांवर लादण्यात येत असे. अशांना झिम्मी म्हणंत. जिझीयाच्या बदल्यात सुलतानाने झिम्मींचे रक्षण करावे अशी रीत असे. हिंदू लोक तर किताबी नसून सरळ काफीरच होते. परंतु त्यांना सरसकट ठार मारणे औरंग्यास शक्य नव्हते. त्यामुळे त्याने हिंदूंना त्रास देण्यासाठी जिझिया सुरू केला. तसेच हिंदूंचे धर्मांतर करणे हाही हेतू होता.

प्रस्तुत लेख ओथमनवर असल्याने त्यांच्यात जिझिया कशा प्रकारे लागू केला जायचा याविषयी मी मत मांडले होते.

आ.न.,
-गा.पै.

साती मुळ वाक्य परत वाच. मी दोनदा हायलाईट केले आहे. त्यात तुझ्या प्रश्नाचे उत्तर सापडेल. जिझियाचा कसा प्रॉब्लेम नव्हता असे लेखिका लिहितात, तो एक कराचा भाग होता असेही त्या लिहितात. पण खरे तसे नाही ते मी मांडले की मी निगेटिव्ह लिहितो असे असते का?

असे दिसते की इथे गुडी गुडी प्रतिक्रियाच अपेक्षित आहेत. फॅक्ट बेस्ड नाही.

जिझिया किताबी लोकांवर लादण्यात येत असे. >> नाही गामा. पैंगबरांच्या उदयापूर्वी अरब वल्ड मध्ये पूर्ण ज्यू किंवा ख्रिश्चन नव्हते. त्यात पेगन्सही होते. खूप सारे. काबा इथे ३६० मूर्ती होत्या, तिथे दर देवाचा उत्सव भरे. त्या सर्वांना जिझिया नंतर द्यावा लागला आहे. आपण लेखिकेनेच इतर ठिकाणी सुचवलेली पुस्तके व इतर रेफ मटेरियल वाचावे. मी ते वाचले आहे म्हणून लिहितो आहे.

शबानाजी,
तुमची लेखमाला सुरु झाल्यापासून बारकाईने वाचत आलो आहे. लेखमाला छान नि माहितीपूर्ण आहे. तुमच्या निवेदनावेळीच समजलं की आपल्याला काही वैश्विक राजकारण नि त्यामागील इतिहास संदर्भात खूपशी माहिती मिळेल, जि सध्या मिळतच आहे.

संपूर्ण लेखमाला वाचूनच प्रतिसाद देण्याचे ठरविले होते. पण...

मी उद्या हिटलर वर नवीन काही माहिती मिळते म्हणून नवाच एक लेख वाचायला घ्यावा... त्यात एक वाक्य असेल "नाझीवादाच्या उद्य-अस्त पुस्तकामुळे जरी तुम्हांला वेगळीच काही माहिती मिळाली असेल पण हिटलरच्या राज्यात प्रजा मोठ्या आंनदाने राहत होती"... तर काय?

अगदीच टोकाचं उदाहरण झालं पण ते सध्या सुचलं तसं लिहलं.

जिझिया हा या कराचाच भाग - आपल्याकडे पुरंदरे इत्यादींच्या अभिनिवेशी नाटकामुळे याबद्दल माहिती आहेच. परंतु ऑटोमन साम्राज्यात मात्र मुस्लिमेतर जनतेने धिम्मिचा दर्जा व जिझिया सारखे कर आनंदाने स्वीकारले होते. कारण त्यांना कोणालातरी त्यांच्या संरक्षणासाठी असे कर द्यावेच लागत - कॉन्सटटिनोपालला द्या किंवा ओतोमानाना द्या - एवढाच काय तो फरक.

वरील वाक्यावर एक प्रतिसाद म्हणून...

हे वाक्य, हा दृष्टीकोन महत्वाचा आहे. सामान्य जनतेला सगळ्याच शासकांचा जाच असतो त्याच्या कारणमिमांसेमधे धार्मिक, जातिय अथवा वांशिक अभिनिवेश आणण्याची गरज नाही.

हे कितपत योग्य आहे, जर मी आणि माझा शेजारी गिरणी कामगार म्हणून महिन्याकाठी १००० रु कमावतो त्याने सरकारला २० रु नि मी सरकारला १२० रु दयावे... का? सामान्य जनता म्हणून मी ह्या साठी आनंदी राहण्याचे कारण स्पष्ट करावे.

अभिनिवेशाचे रुपांतर पुढे कशात होईल?

एक लेखिका म्हणून तुमच्या कडून तटस्थता अपेक्षित आहे... काही चुकिची अपेक्षा आहे का?

रस्त्यावरच्या चहाच्या टपरीवर बसून सचिनने कालच्या मैच मध्ये वाईड बॉल नव्हता खेळायला पाहिजे... टाईप समजा हवं तर ...

अवांतर :

केदार,
,
>> पैंगबरांच्या उदयापूर्वी अरब वल्ड मध्ये पूर्ण ज्यू किंवा ख्रिश्चन नव्हते. त्यात पेगन्सही होते. खूप सारे. काबा इथे ३६०
>> मूर्ती होत्या, तिथे दर देवाचा उत्सव भरे. त्या सर्वांना जिझिया नंतर द्यावा लागला आहे.

तुम्ही म्हणता तसा जिझियाचा उगम इस्लामपूर्व आहे. नाव कदाचित वेगळं असेल. तीत सर्वांना यात्राकर द्यावा लागे, असं दिसतंय. परंतु यालाच जिझिया म्हणावं का असा प्रश्न पडू शकतो. महमंद पैगंबरांच्या उदयानंतर यात्राकर जाऊन त्याच्या जागी डोईपट्टी आली. मुस्लिम आणि मुस्लिमेतर यांत तीव्र फरक करण्यात येऊ लागला. मालिकी शाखेनुसार हिंदू (आणि शीख) यांच्यावरही जिझिया लादता येत असे. जरी ते काफीर असले तरी. परंतु ही शाखा भारतात प्रचलित नव्हती. त्यामुळे भारतातील हिंदूंवरील जिझिया इस्लामच्या शिकवणुकीविरुद्ध आहे.

आ.न.,
-गा.पै.

तुम्ही म्हणता तसा जिझियाचा उगम इस्लामपूर्व आहे. >>> नाही मी असे म्हणले नाही. मी म्हणतोय की पेगन्स होते आणि त्यांनाही जिझिया द्यावा लागे. पुढे पेगन्स हे मुस्लिम झाले आणि जिथे जिथे मुस्लिम सामार्ज्य गेले तिथे लोकल लोकांनी आनंद कर भरला आहे.

पेगन्ग यात्रा कर भरायचे जसे तुम्ही गणपती देणगी देता तेवढे आणि तितकेच महत्व. जिझियाचे जसे नसते. तिथे दुय्यम नागरिकत्व मिळते. धिम्मी त्याचे नाव.

तुम्ही हिंदू वगैरे मध्ये नका आणू, ख्रिश्चन / पेगन्स आणि ज्यू ही भरायचे. हा कर पैंगबरांनी लादला आहे. कुराण आणि हदीथ मध्ये वर्णन आहे ह्याचे. म्हणून मी कुराणाधिष्ठित राज्यवावस्था हा शब्द आणला आहे. जे राज्यकर्ते कुराणाधिष्ठित नव्हते त्यांनी जिझिया घेतला नाही. असे किती राजे असावेत हा संशोधनाचा भाग. (माझ्यामते बोटावर मोजन्याइतके)

असो मी खूप लिहिले ह्यावर. मला एकतर्फी चर्चेत रस नाही.

केदार,

तुमचं आणि माझं नक्की कुठे दुमत होतंय हे कळले नाही! म्हणजे मी तुमच्याशी या बाफच्या संदर्भात बहुतांश सहमत आहे. त्यामुळे मी थांबतो!

आ.न.,
-गा.पै.

तुमचं आणि माझं नक्की कुठे दुमत होतंय हे कळले नाही >> नाही तुमचं आणि माझं नाही. आपण दोघेही बेगानी शादीमे अब्दुला दिवाना आहोत. ह्या लेखावर एकही प्रतिसाद लेखिकेचा नाही त्याबद्दल मी लिहिले.

बेशाअदि
-गा.पै.

जिझिया करावरुन इतका गोंधळ इतिहासकार करत असतात, तावातावाने बोलत असतात, पण जिझिया कर हा नेमका किती होता? किती टक्के असायचा याबाबत फारसे कुणी लिहिलेले नाही. मुळात हा कर किती टक्के असायचा? तो जाचक होता का?

शिवशाहीमध्ये परप्रांतीय व्यापार्‍यांना अधिक कर द्यायला लागायचा , जरी ते भारतीय असले तरीही. हा कर त्यांचे सैनिक वसूल करत असत. राजपूत आणि जाट यांच्याकडून मराठ्यांनी अधिक कराची मागणी केलेली होती.

या पार्श्वभूमीवर , भारतातीलच दुसर्‍या एका राजाने धर्माच्या नावाने करात डिस्क्रिमिनेशन ठेवावे, हे मात्र याच हिंदु लोकांना आणि इतिहासकारांना अ‍ॅबनॉर्मल का वाटते, हे समजत नाही. म्हणजे प्रांताच्या नावाने वेगळे कर लादले तर ते न्याय्य आणि धर्माच्या नावाने मागितले तर ते मात्र अन्याय्य !

मालदीवात असताना ईदच्या वेळी यथाशक्ती ईद अल फित्रच्या वेळी देणगी मागितली जात होती. ती मोबाईलवरुन भरायची सुविधा होय्ती . म्हणजे आपल्या बिलात तेवढी रक्कम जास्त द्यायची आणि मग मोबाईल कंपनी ती रक्कम सरकारला देणार , त्यांचा उपयोग जनतेसाठी केला जाणार. तेंव्हा ती देणगी आम्ही आनंदाने दिलेली होती. जरी ती परक्या धर्माची धार्मिक प्रथा असली तरीही.

त्यामुळे जिझिया कुणी आनंदाने देणारच नाही , हे पटत नाही. एखाद्याला 'स्वराज्यात' रहायला परप्रांतीय असल्याने जास्त कर आणि तोच माणूस शहेन्शाहच्या राज्यात गेला , तर जिझियाच्या नावाने ट्याक्स भरुन अधिक मोठ्या प्रांतात व्यवसाय करण्याची मुभा मिळणार यातील अधिक फायद्याचे काय होते, याची माहिती समोर आल्यास वस्तुस्थिती साफ होईल.

जिझिया कर किती होता, जनता तो सहजपणे भरु शकत होती का? आणि संबंधित राजा त्याचा विनियोग कसा करत होता, जिझिया नसलेल्या स्वराज्यात ट्याक्सेस किती होते, यांची माहिती समोर येणे जास्ती आवश्यक आहे. अन्यथा, हिंदु राजांनी हजारो वर्षे राजेशाही असताना, जनतेकडून घेतलेले ट्याक्सेस १९४७ साली हिशोबातून गायबच झाले आणि संबंधित संस्थानिकांचीच ती मालमत्ता झाली, याचा विसर पडून कुठल्यातरी धर्मावर / शहेनशाहवर जिझियाबद्दल तावातावाने लिहिणे हास्यास्पदच आहे.

औरंगजेबाने जिझिया लादण्यापूर्वी राज्यातील प्रजेचे काउंटिंग केले होते , असे ऐकीवात आहे. जिझियाच्या नावाने का होईना, पण भारताच्या इतिहासातील ही पहिलीच सेन्सस गणना असावी.

लक्ष्मी गोडबोले,

शिवाजीमहाराजांनी औरंग्यास लिहिलेल्या पत्रात जिझिया कराची निर्भर्त्सना केलेली आढळते. तसंही पाहता जिझिया कर प्रार्थनापद्धतीवरून भेदभाव करणारा, म्हणूनच प्रजासत्ताकाच्या धारणेविरुद्ध आहे.

अधिक माहितीसाठी (हिंदी दुवा) : http://agniveerfan.wordpress.com/2013/04/14/secular/

आ.न.,
-गा.पै.

शिवाजीमहाराजांनी औरंग्यास लिहिलेल्या पत्रात जिझिया कराची निर्भर्त्सना केलेली आढळते.

आँ !! प्रांतावरुन करात भेदभाव केल्याबद्दल निर्भत्सना केलेले पत्र औरंग्याने लिहिले आहे का , हेही आता पहायला हवे.

म्हणजे स्वतःच्या राज्यात स्व प्रांतीय आणि परप्रांतीय यांच्यासाठी दोन स्वतंत्र ट्याक्सप्रणाली असल्या तर चालतील. पण शेजारच्या राजाने मात्र जिझिया लावायचा नाही.

जिझिया आणि झिम्मी म्हटलं की सगळे हिंदु कसे बाह्या सरसावून बसतात. बघा , किती निर्दयी लोक होते हे जिझियावाले !!!

उच्च माणसाला एक पैसा ट्याक्स, शूद्राला दसपट ट्याक्स. हा जिझियाच ना हो?

एकाच गुन्ह्याबाबत उच्च माणसाला एक फटका शिक्षा. शूद्राला २५ फटके शिक्षा. हेही एक प्रकारचे झिम्मी स्टेटसच ना? आणि हे सगळं किती जुनं हो? जेंव्हा ते पेगन, खिरिस्ती, यहुदी, हिरवे अजुन जन्मालाही आले नव्हते! आणि हे लोक जिझिया, झिम्मी यांची मुळं कुराणात शोधत फिरतात, किती मोठा विनोद !

हिंदु इतिहासकारांनी जाणुनबुजुन ऊर्दू , मुसलमानी शब्दांना निगेटिव शेड दिलेल्या आहेत. क्रूर माणसाला 'सुलतान' म्हणायचं . शत्रूच्या मुलांना 'औलाद' शब्द वापरायचा . जुलमी शाही आहे, याच्या साठी मुद्दाम ' काय मोगलाई लागून गेली काय! ' अशी शब्दरचना वापरायची. जाचक ट्याक्सबाबत मुद्दाम ' हा जिझिया जनतेनं का सहन करायचा ? ' असा शब्दप्रयोग करायचा ..

एकाच गुन्ह्याबाबत उच्च माणसाला एक फटका शिक्षा. शूद्राला २५ फटके शिक्षा. हेही एक प्रकारचे झिम्मी स्टेटसच ना?>>

तुमची बाकी गटारगंगा चालूद्या, पण हे वाक्य साफ खोटे आहे.
खरी गोष्ट अशी की, समजा शूद्राने एक गुन्हा केला व तोच गुन्हा एका ब्राह्मण माणसाने केला तर शूद्राला जी शिक्षा दिली जात असे त्याच्या चारपट शिक्षा ब्राह्मणाला व्हावी अशी तरतूद होती.

उदा. शूद्राला एक सुवर्णमुद्रा दंड झाला तर त्याच गुन्ह्यासाठी ब्राह्मण माणसाला ४ सुवर्णमुद्रा असा दंड असे.
(हे फक्त उदाहरणादाखल घेतले आहे, चार पट दंड हे लक्षात यावे म्हणून).

बाकी बकवास चालूद्या.

डिस्क्लेमरः
वरील स्पष्टीकरण फक्त गुन्हा करण्याबद्दलचे आहे. बाकी संदर्भ कृपया जोडू नये.

लक्ष्मी गोडबोले हि एक ब्रिगेडि व्य्कति आहे. तिला लाइट घ्या . डु आय डी आहे तो.

लगो,

तुमचा वरील प्रतिसाद या बाफच्या विषयाशी सुसंगत नाही. त्यामुळे मी पुढे वाद घालू इच्छित नाही.

आ.न.,
-गा.पै.