मुंबई मुंबई - माहिती, टिप्स, खास जागा, जुने फोटो, आठवणी

सकाळी कधी लेकीला शाळेत सोडायला गेले तर मला तुळशीपाईप रोडवर तीन तीन होलसेल बाजार आणि त्यांची सकाळची लगबग बघायला मिळते. कमलामिल्सपासून सुरू होणारा फ्लायओवर उतरला की लगेच उजवीकडे होलसेल मासळीबाजार लागतो. तिथे अनेकानेक ट्रक्स भरभरून बर्फाच्या मोठ्ठ्या ट्रेजमधून मासळी येते. ती उतरवून आतल्या गाळ्यांमध्ये घेऊन जाण्याचं काम सुरू असतं. इतकावेळ बर्फ आणि पाण्यात कामं करून त्या कामगारांची बोटं नक्कीच खराब झाली असणार. तिथे मासळीचा वासही जोरदार असतो.

त्याच्या शेजारीच अगदी खेटून आहे फुलबाजार. मासळीबाजाराशेजारीच फुलबाजार वसवण्याची विनोदबुद्धी महानगरपालिकेनं दाखवलीये. मात्र फुलबाजाराचा वास नसतो, निदान सुगंध तरी नसतो. कारण मुख्यत्वे झेंडू आणि इतर रंगिबेरंगी बिनवासाची फुलंच मी इथे पाहिलीयेत. गुलाब, रातराणी हवे असतील तर अजूनही दादरच्या ब्रिजखालच्या फुलमार्केटातच जावं लागतं. या ब्रिजखालच्या मार्केटातही सकाळी प्रचंड प्रमाणात आणि प्रचंड विविधतेची फुलं येतात. जाताना घाई असते म्हणून मी येताना लिली किंवा गुलाबाची खरेदी इथे करते. पण जाई-येईपर्यंत लागलेल्या पाऊणएक तासात इथला रस्त्यावर चाललेला होलसेल बाजार जवळजवळ संपुष्टात आलेला असतो. मग केवळ दुकानात फुलं मिळतात नाहीतर आदल्या दिवशीची शिळी फुलं टोपलीत घेऊन बसलेल्या बायकांकडे अतिस्वस्त्यात फुलं मिळतात. दुकानातून घेतलेली फुलं मात्र आठेक दिवस सहज टिकतात.

तसंच पुढे गेल्यावर, दादरब्रिजवरून खाली उतरल्या उतरल्या डावीकडे लागतो तो भाजीबाजार. इथे भाज्यांच्या जागाही ठरल्या आहेत आणि बरेचदा पाहिल्याने आता मलाही पाठ झाल्या आहेत. सगळ्यात पहिले डावीकडे असतात फ्लॉवर्-कोबीचे गड्डे आणि पिवळी मद्रासी काकडी. नंतर लगेच (टिळकब्रिजच्या खाली), वर दिनेशदांनी उल्लेख केलाय तो मिरची बाजार त्याला लागून. तिथेच कोथिंबीर, लिंबं आणि पुदिना असतो. नंतर काही कांद्या-बटाट्याची दुकानं, टोमॅटोचे विक्रेते. मग एक रस्ता जातो आतमध्ये - तिथे बांधलेली मंडई आहे. पण आजूबाजूला, मंडईबाहेर, रस्त्यावर भाज्याच भाज्या. या रस्त्यानंतर पालेभाज्यांचा विभाग येतो. या ठिकाणी सगळे टेंपो एका ओळीत उभे असतात. मी जाते तोवर भाज्या आणलेले ट्रक्स माल उतरवून गेलेले असतात. आता इथल्या टेंपोंच्यात माल भरण्याची प्रक्रीया सुरू असते. त्यामुळे इथे ट्रॅफिक खोळंबलेला असतो. (त्यामुळे मला इथे बाहेर चांगलंच निरीक्षणही करता येतं).

लहान, मोठे भाजीविक्रेते भाजी निवडून निवडून पटापट पिशव्यांतून कोंबत असतात, टॅक्सीत भरत असतात, टोपल्या डोक्यावर घेऊन जात असतात. कटिंग चहावाले जोरदार धंदा करत असतात. ही गडबड, लगबग चालू असते. प्रत्येकजण एक ध्येय समोर ठेऊन आजूबाजूचा आणि आजूबाजूच्यांचा विचार न करता धावत असतो.

या सर्व परिसरात भाज्यांचा प्रचंड कचरा साठलेला असतो. अनेकजण त्या कचर्‍यातून आणि टाकलेल्या भाज्यांतून त्यातल्या त्यात बर्‍या भाज्या निवडण्याचं काम इमानेइतबारे करत असतात.

महापालिकेची कचरा गाडीही कधीकधी उभी असते. त्यांचं कचरा उचलण्याचं काम सुरू झालेलं असतं. आता हा इतका कचरा कसा आणि कधी उचलणार या विचारानं मला नेहमी हबकायला होतं. पण दरवेळी परतीच्या वाटेवर परिसर पुन्हा स्वच्छ झालेला दिसतो.

कितीतरी वेळा पाहिलंय हे दृष्य पण दरवेळी तितक्याच अचंब्यानं मी बघत असते.

जिप्सीला खास इथे जाऊन इथली लगबग कॅमेरात बंद कर म्हणून सुचवलंय. कधी मनावर घेतोय बघुयात.

पुढे आधी परळ स्टेशन आणि नंतर करी रोड >>> आधी लोअर परेल आणि मग एलफिस्टन. करीरोड पलिकडे, मध्यरेल्वेच्या लाईनीवर येतं.

रेल्वेवरून आठवलं, मध्यरेल्वेवर दादर-माटुंगा ही स्टेशन्स सगळ्यात जवळ आहेत. आणि ठाणा आणि मुलुंड स्टेशनांमध्ये सगळ्यात जास्त अंतर होतं. (त्याहीपेक्षा जास्त अंतर दिवा-डोंबिवलीत आहे. पण तज्ञांच्यामते ती स्टेशनं मुंबईच्या चर्चेत धरायची नाहीयेत. अर्थात मुंबईतील ऑफिसेस तुमच्या व्याख्येतल्या मुंबईबाहेरून येणार्‍या लोकांमुळे चालतात हे कृपया लक्षात ठेवा. असो.) आता ठाणे आणि मुलुंडच्या दरम्यान नाहूर स्टेशन झाल्यानं कदाचित मुलुंड-नाहूर अंतर सगळ्यात कमी भरत असेल.

(pradyनं या वरच्या परिच्छेदातली चूक ध्यानात आणून दिली आहे. मुलुंड आणि भांडूप स्टेशन्समध्ये जास्त अंतर होतं (ठाणा-मुलुंड नाही) आणि नाहूर स्टेशनही मुलुंड-भांडुपच्यामध्ये आहे. prady धन्स.)

जाणकारांनी प्रकाश टाकावा.

लोअर परेल स्टेशनातून इस्टला बाहेर पडलं की समोरच्या रस्त्याला करी रोड स्टेशन आहे ना.
>>> हा इस्टला! मग बरोबर.

व्हिटीला जे जे फ्लायओवरवरून प्रवास सुरू केला की भायखळ्याच्या आधी अचानक दोन रस्ते फुटतात. एक जातो भायखळा पूर्वेला आणि एक भायखळा फायरब्रिगेड डावीकडे टाकून दगडी चाळीकडे. भायखळा फायरब्रिगेड डावीकडे तर उजवीकडे खडा पारशी दिसतो. (तो तिथून हलवण्याचं घाटत होतं. हलवला की नाही पाहिला पाहिजे.) अतिशय सुरेख नक्षीकाम केलेला लोखंडी खांब आणि त्यावर एक पारशीबावा उभा. या खांबावर मनगटापर्यंतच असलेले तळहात आहेत. ते का कोण जाणे! एकदम क्रीपी वाटतं ते पाहून.

याच परिसरात कोपर्‍यावर 'कुप्रसिध्द' दगडी चाळ आहे. डावीकडचा रस्ता पुढे सातरस्ता जंक्शनला जातो तर उजवीकडचा भायखळा स्टेशनवरून करीरोड स्टेशनकडे. मी अनेकवेळा चाळींवरची नावं वाचून दगडी चाळ शोधायचा प्रयत्न केला पण काही दिसली नाही. मग एकदा अचानक कोपर्‍यावरच्या चाळीवरची 'स्टोन बिल्डिंग' अशी देवनागरीतली अक्षरं दिसली आणि ट्युब पेटली. एक साधारण चाळींसारखी दिसणारी चाळ, काय प्रसिध्द झाली!

मला तसंच दादरच्या फूल मंडईचं आहे. >> गणपतीत घरच्या गणपतीच्या सजावटीकरता त्या दिवशी मी भल्या पहाटे दादरच्या मंडईतून भरपूर फुलं (दामदुपटीनं पैसे मोजून) घेऊन जात असे.

इथे कमळंही मिळतात - निळी, गुलाबी, पांढरी.

रानडेरोडच्या दादरस्टेशन साईडच्या कोपर्‍यावर सोनचाफा, दवणा, मरवा, पाचू असतो. मोगरा-मदनबाणाचे गजरे असतात. कधी सुरंगीचेही गजरे असतात. क्वचित कवठीचाफाही बघायला मिळतो. नवरात्रीत शेवंतीच्या वेण्याही असतात.

असंच एक फुलांचं देखणं स्थान म्हणजे माटुंगा पश्चिम. तिथे फुलं फारशी नसतात विकायला. पण हारांचे इतके विविध नमुने असतात ना! आणि किती मोठे मोठे, खास दाक्षिणात्य दिसणारे हार. आता त्या बाजूला गेले की या हारांचे फोटो काढून इथे टाकेन. मज्जा येते ते हार पाहताना.

अगदी अगदी, शर्मिला. त्या हारांत गुलाबांच्या पाकळ्या पाकळ्या सुट्या करून आणि गुंडाळून गुंफलेल्या असतात. या गुंडाळलेल्या पाकळ्यांमुळे एक प्रकारचं शेडिंग दिसतं त्या हारांच्यात. काय कौशल्यानं बनवलेले असतात ते.

हातावर मोजून दिलेले 'गजरे के नामपे धब्बे' बघितलेत सहसा. >>> स्वाती, आम्ही त्यांनाही मद्रासी गजरे म्हणायचो.