मराठी भाषा गौरव दिन - पाउले चालती..- रुपाली विशे- पाटील

मराठी भाषा गौरव दिन - पाउले चालती..!!

वसे केशरी सूर्यबिंब ... दूर तिथे क्षितिजावरी...
कवेतल्या शीतल लाटा संगे गुणगुणे खोडकर वारा..
पावलांचे हळूवार उमटती ठसे सोनेरी वाळूवरी...
साद देई बेभान मनास तो अवखळ सागर किनारा...

" जिथे सागरा.. धरणी मिळते... ती जागा म्हणजे सागर किनारा ... आपल्या अथांगतेने मनाला भूरळ घालणारा निळाशार सागर किनारा...!

अश्या अथांग पसरलेल्या समुद्रकिनारी सुरुच्या बागेत बसून शांत लाटांच्या पाठशिवणीचा खेळ पहात संध्या समयी दूर क्षितिजावर मनमोहक रंगांची उधळण करत धरेचा निरोप घेणारा सूर्य पहात बसणे हा माझा आवडीचा छंद..!!

आपल्या महाराष्ट्राला निसर्गाने समुद्रकिनार्‍याचे तसे वरदान दिलेले आहेच. त्यातलाच समुद्र किनाऱ्याचा काही हिस्सा निसर्गाने आमच्या पालघर जिल्ह्याला सुद्धा बहाल केलाय्...!

वसईपासून ते थेट बोर्डी - जाई पर्यंत विस्तीर्ण , अथांग पसरलेला निळाशार अरबी समुद्र..!

डहाणू तालुक्यातलं अरबी समुद्राच्या किनारपट्टीवरचं एक सुंदर गाव ज्याला विलोभनीय, शांत असा समुद्र किनारा लाभलायं ..ते गाव म्हणजे बोर्डी..!!

पश्चिम रेल्वेचं महाराष्ट्रातलं शेवटचं रेल्वे स्थानक असलेलं, महाराष्ट्र आणि गुजरात या दोन्ही राज्यांच्या सीमेवरलं, अरबी समुद्राच्या काठावर वसलेलं हिरवाईने नटलेलं एक टुमदार गाव ..!!

बोर्डी गाव हे विशेषतः चिकूच्या बागायतीसाठी प्रसिद्ध आहे. तसेच पारसी किंवा झोरास्ट्रीयन बांधवांसाठी बोर्डी गावाचं एक वेगळं ऐतिहासिक महत्त्व आहे. येथे झोरास्ट्रीयन अग्नीमंदीर असून असं मानलं जात की, मंदिरातली आग जवळजवळ एक हजार वर्षापासून निरंतर धगधगत ठेवली गेली आहे.

बोर्डी म्हटलं की , मला मात्र हायस्कूलच्या दिवसांची आठवण येते कारण आमच्या शाळेतील आठवी- नववीच्या वर्गाचा दोन दिवसांचा कॅम्प बोर्डीला जात असे.

त्या शालेय कॅम्पमध्ये रात्री किनार्‍याजवळ सुरुच्या बागेत शेकोटी भोवती गाणी म्हणत धरलेला फेर असो किंवा गाण्याच्या भेंड्या असो... शालेय जीवनातल्या त्या स्कूल कॅम्पमध्ये केलेल्या गंमती- जमती अजूनही स्मरणात ठाण मांडून आहेत.

तर अश्या रितीने शालेय जीवनातच नाळ जुळलेल्या बोर्डीला बऱ्याच काळाने जाण्याचा योग आला तो मागच्या आठवड्यात बोर्डी समुद्रकिनार्‍यालगत आयोजित केलेल्या ' चिकू महोत्सवाला ' जाण्याच्या निमित्ताने...!!

पालघर जिल्हा पर्यटन विभागाने जिल्ह्यातील पर्यटन व्यवसायाला चालना मिळावी ह्या उद्देशाने १८ आणि १९ फेब्रुवारी रोजी बोर्डी समुदकिनार्‍यावर आयोजित केलेल्या चिकू महोत्सवाला जाण्याचा योग पहिल्यांदाच जुळून आला होता , त्यामुळे मी सुद्धा बोर्डी गाव आणि तिथल्या समुद्रकिनार्‍याला भेट देण्याची संधी हातची सोडली नाही.

मुलांनाही आपल्या स्थानिक संस्कृतीची ओळख व्हावी सोबतच पर्यटनाचा आनंद घ्यावा ह्या उद्देशाने १९ फेब्रुवारीला दुपारी १२ वाजता आम्ही सहकुटूंब घरातून बोर्डीच्या दिशेने निघालो. डहाणू पारनाका मागे पडताच बोर्डीला जाणारा रस्ता हा समुद्र किनार्‍याला समांतर असाच पुढे जातो. त्या समांतर रस्त्याने जाताना समुदाचं भरती आलेलं विलोभनीय रूप पाहून माझा जीव अगदी वेडावल्यागत झाला होता.

भरदुपारचा सौम्य लाटांचा फेसाळता समुद्र किनारा आणि शांत पसरलेली सुरूची बाग पाहून मला तिथे काही वेळ थांबण्याची प्रचंड इच्छा झालेली पण मुलांची चिकू महोत्सवाला जायची उत्सुकता शिगेला पोचलेली , त्यामुळे मनातल्या इच्छेला मनातच मुरड घालून आम्ही चिकू महोत्सवाची वाट धरली.

नरपड, घोलवड ही गावं ( डहाणू तालुक्यातले घोलवड हे गाव चिकूसाठी प्रख्यात आहे..) मागे टाकत आम्ही बोर्डीला पोहचलो. डहाणूपासून बोर्डीपर्यंत जाणारा रस्ता जवळ - जवळ समुद्र किनार्‍याजवळूनच जातो... त्यामुळे समुद्राचं अथांग, विस्तीर्ण रूप नजरेत साठवता येतं.

अंदाजाप्रमाणे चिकू महोत्सवाला हौशी पर्यटकांची गर्दी प्रचंड होती.

महोत्सवात प्रवेश करताच ध्यानात आलं की, स्थानिक पातळीवर लहान- थोरांपासून सगळ्यांनी ह्या चिकू महोत्सवासाठी कित्ती मोलाचं योगदान दिलंय् ते..!!

चिकू महोत्सवाच्या निमित्तानं ग्रामीण कारागीर, ग्रामीण खाद्यपदार्थ, लोककला आणि आदिवासी संस्कृती यांचं दर्शन पर्यटकांना झालं.

खरंतर चिकू म्हटलं की, आपल्याला आठवतो फक्त चिकू मिल्क शेक... पण चिकूपासून काय काय बनवता येऊ शकतं, याची भली मोठी यादीच आहे आणि ती कोणती आहे आपण चिकू महोत्सवाला प्रत्यक्ष भेट दिल्यावर कळून चुकतं.

चिकू पावडर, चिकू चटणी, लोणची, चिकू चिप्स्, चिकू मिठाई,  चिकू हलवा अशा अनेक चिकूच्या पदार्थांची मेजवानीच इथं चाखायला मिळाली. याशिवाय शाकाहारी तसचे मांसाहारी खाण्याचे देखील अनेक स्टॉल्स इथं उभारण्यात आले होते. पट्टीच्या खवय्यासांठी ही मोठी सुवर्णसंधी असल्याने आम्ही सुद्धा मांसाहारी जेवणावर आडवा हात मारला.

स्थानिक संस्कृतीचे दर्शन

या महोत्सवात स्थानिकांच्या खाद्यसंस्कृतीच नव्हे, तर लोककला सुद्धा पाहायला मिळाल्या. आदिवासी समाजाच्या तारपा ह्या जगप्रसिद्ध नृत्य सादरीकरण तसचं विविध सांस्कृतिक कार्यक्रमांच्या आयोजनामुळे पर्यटकांचं चांगलंच मनोरंजन झालं. वारली चित्रकला हे पर्यटकांचे आकर्षणाचे मुख्य केंद्र होते. महिला बचत गटाने बनवलेल्या विविध गृहपयोगी वस्तू ह्या चिकू महोत्सवात पाहायला मिळाल्या. महोत्सवात विक्रीस ठेवलेल्या विविध वस्तूंची खरेदी करताना नवऱ्याचा खिसा आपोआप हलका होत आहे ह्याचा यत्कीचिंतही विचार न करता मी खरेदीचा आनंद अगदी मनापासून लुटला.

स्थानिक लोककलेला, संस्कृतीला , समाजातल्या सर्व घटकांना सामावून घेणारा तसेच पर्यटकांना पर्यटनाचा सुखद, निखळ आनंद देणारा ' बोर्डी चिकू महोत्सव' साधारण फेब्रुवारी महिन्यात आयोजित केला जातो.

ह्या चिकू महोत्सवाच्या निमित्ताने जमलं तर तुम्हीही बोर्डी आणि समुद्रकिनार्‍याला अवश्य भेट द्या... मला विश्वास आहे कि, तिथे गेल्यावर तुम्हांला पर्यटनाचा निखळ आनंद नक्कीच लाभेल...

खरं सांगायचं तर शालेय जीवनापासून बोर्डी आणि तिथल्या समुद्र किनार्‍याबद्दल मला वाटणारं सुप्त आकर्षण चिकू महोत्सवाने अधिकच वाढलं..

चिकू महोत्सवाच्या निमित्ताने दरवर्षी बोर्डी समुद्रकिनार्‍याला नक्कीच भेट देता येईल.. असं स्वतःशीच ठरवत समुद्राला साक्षी ठेवत पुढच्या वर्षी नक्कीच येऊ अशी खूणगाठ मनात बांधून सायंकाळी बोर्डी गावाचा आणि शांत सागरकिनाऱ्याचा आम्ही निरोप घेतला आणि परतीच्या प्रवासाला निघालो ... मनात बक्कळ, निखळ आनंद साठवूनच..!!

धन्यवाद,

रूपाली विशे- पाटील