राणीबागेतला पाणघोडा - विडिओसह

विडिओ आधी बघितला तरी चालेल
Hippo at Ranibaug. राणीबागेतला पाणघोडा.
https://www.youtube.com/watch?v=zyqQPwG2HOo

........................

एक काळ होता जेव्हा राणीबाग म्हणजे जणू आमच्यासाठी सोसायटीचे गार्डन होते. सुट्टीच्या दिवशी बिल्डींगच्या गल्लीत क्रिकेट खेळायचा वैताग आला की पंधरा मिनिटांची तंगडतोड करत राणीबाग लगतच्या मैदानावर क्रिकेट खेळायला जायचो. ऊन्हं डोक्यावर आली आणि क्रिकेटचा खेळ थांबला की कंपाऊंडवरून उडी मारायचो, ती थेट माकडांच्या जुन्या पिंजर्‍यासमोर पडायची. पिंजरे रिकामे असायचे. ते माकडांचे की मोरांचे यावरून नेहमी वाद व्हायचे. तो वाद घालत आम्ही तिथेच घटका दोन घटका रमायचो. कारण त्यानंतर आत गेले की प्राणी बघायला दूरदूरहून आलेल्या लोकांची नेहमीची वर्दळ. जी आम्हाला नकोशी वाटायची. आम्हाला प्राण्यांचे कौतुक होते, पण नवलाई नव्हती. कारण त्या वातावरणातील कण न कण आमचा पाठ झाला होता.

हो, खरेच. आज त्या प्राण्यांची नावेही मला आठवत नाही. पण तेव्हाचे वाघ, सिंह, हत्ती, गेंडे सर्वांची नावे पाठ होती आणि त्यांना नावानेच हाक मारली जायची. हरणांच्या बागेत किती हरणे होती हे ठाऊक होते. काळवीटे किती, नीलगाय किती, सांबर किती हे त्यांच्या वर्गीकरणासह माहीत होते. त्यातली किती ठिपक्यांची आणि किती बिनठिपक्यांची हे मोजून झाली होती. माकडांच्या पिंजर्‍यातील कोणत्या माकडामध्ये सर्वात जास्त किडे आहेत याची कल्पना होती.

मोराचा पिसारा फुलवायची वेळ माहीत होती, दर्शक ताटकळत असताना खुशाल झोपा काढणार्‍या अस्वलाच्या वामकुक्षीचा टाईम माहीत होता. वाघ केव्हा गर्जना करायचा, हत्तीला केव्हा पाण्यात मस्ती करायचा मूड यायचा, तळ्याकाठी साधू बनून पडलेल्या मगरींना कुठे खडा मारल्यावर त्या डोळ्या उघडतात हे सारे जाणून होतो.

अजगर खोडाच्या पोकळीत नेमका कुठे दडून बसलाय हे आम्हीच पब्लिकला दाखवायचो. पक्ष्यांना शिट्ट्या मारून त्यांचा रिस्पॉन्स मिळवायचो. माकडांशी शेंगांच्या कॅच कॅच खेळायचो. गेंड्याच्या कंपाऊंडवर चढून त्याला माज करून दाखवायचो. तेव्हा मोबाईल नव्हते, कॅमेरे नव्हते, सेल्फी काढायची पद्धत नव्हती. जे पाहू ते अनुभवले जायचे आणि आठवणीत कैद व्हायचे.

पण या आठवणीत एक आठवण अशी होती, जी या आठवणींचा भाग कधी झालीच नाही. या सर्व प्राण्यांमध्ये एक प्राणी असा होता, जो कसलाही माज न दाखवता आमचा माज उतरवायचा. जो आम्हाला भावच द्यायचा नाही.

तो पाण्यात डुंबत राहायचा. आणि आम्ही बघत राहायचो. पण तो पाण्याच्या बाहेर येऊन कधी दर्शन द्यायचा नाही. आताच्या पब्लिकला कदाचित माहीत नसेल, पण तेव्हा राणीबागेत हत्ती, घोडे, ऊंट या प्राण्यांवर तिकीट काढून स्वार होऊन राणीबागेत फिरता यायचे. पण या स्पेशल प्राण्याची सवारी मात्र फक्त कावळे मामांसाठी होती. तो मस्तपैकी पाण्यात पाठ तेवढी उघडी टाकून बुडालेला असायचा आणि कावळे त्याच्या पाठीवर निवांत बसलेले असायचे. ते पाहून वाटायचे की टाकावी भिंतीवरून एक उडी आणि शिरावे त्याच्या मैदानात. उतरावे त्याच्या छोट्याश्या तळ्यात आणि बसावे त्याच्या अंगावर. झोपावे, लोळावे त्याच्या अवाढव्य पाठीवर. तसेही एवढे दिवस जो आपल्याला दर्शन द्यायला उठला नाही तो आता काय उठणार... मग कसली भिती..

पण ही ईच्छा कायम ईच्छाच राहिली. ना तो पाण्यातून उठला, ना आमची कधी भिंत ओलांडायची हिंमत झाली. सारे बालपण त्याला पाण्यात डुंबताना बघण्यातच गेले. आणि मग आयुष्य पुढे सरकले तसे राणीबागेत हक्काने जाणे बंद झाले.

...........

आणि मग आयुष्याच्या दुसर्‍या टप्प्यावर एके दिवशी खास राणीबागेत जायचा प्लान बनवला. जिथे एके काळी वाट्टेल तेव्हा कंपांऊंडवरून उड्या मारून जायचो तिथे तिकीट काढून जायचा बेत ठरवला. पोरगी थोडी मोठी झाली होती. काऊ कब्बूंशी खेळू लागली होती. तिला चार पशूपक्षी दाखवूया म्हटले जे आजवर ती केवळ कार्टून्समध्ये बघत होती.

राणीबागेतल्या प्राण्यांची शान तशी जरा कमी झाली होती. पण आजही तो पाण्यात डुंबणारा पाणघोडा तसाच होता. म्हटले चला बघूया, आता तरी तो सुधारला का? तो तोच लहानपणीचा होता की त्याची पुढची पिढी आलेली कल्पना नाही. पण तो होता. तसाच पाण्यात डुंबत होता. पण यावेळी चमत्कार झाल्यासारखे तो उठला. नुसता उठलाच नाही तर त्याने मोठ्ठा ऑ करून जबडा वासला. मोठ्या ऐटीत पाण्याबाहेर आला. आणि आम्हाला सलामी देत आपल्या घरट्यात गेला. पाठोपाठ त्याचा जोडीदारही उठला, आणि तो ही त्याच्याच पावलांवर पाऊल टाकत आत गेला.

माझ्यासाठी हा एकूणच अदभुत क्षण होता. जे बघण्यासाठी माझे अख्खे बालपण तरसले होते ते लेकीने तिच्या पहिल्याच भेटीत अनुभवले. सोबत बायकोही होते. तिनेही नशीब काढले. नशीबाने मोबाईल माझ्या हातात होता. त्याने पाण्यातून बाहेर येताना मोठ्ठा आं वासला तो निसटला, पण त्याच्या डौलदार चालीला कॅमेर्‍यात कैद करायचे भाग्य मला लाभले. पहिल्याला दुरून टिपले तर दुसर्‍याला छान झूम करून बघितले. त्याचे ते गोलाकार अवाढव्य शरीर, जणू मागून पाहता दुधाचा टँकर वाटावे अशी देहयष्टी, चार बारीकश्या पायांवर तोललेली बघून तो पाण्यातून सहसा ऊठायचा का नाही हे देखील समजले. आणि त्याच्यावरचा रागही गेला

वरच्याच विडिओची लिंक पुन्हा एकदा देतो,
Hippo at Ranibaug. राणीबागेतला पाणघोडा.
https://www.youtube.com/watch?v=zyqQPwG2HOo

धन्यवाद,
ऋन्मेष