२०० हल्ला हो - Zee5

२०० हल्ला हो

२०० बायकांनी मिळून कोर्टात सुनावणी होण्याच्या आधीच पोलिस कस्टडीत असलेल्या एका स्थानिक गुंडाची हत्या केली.

२००४ सालची ही सत्यघटना. तेव्हा बातमी वाचल्याचे आठवत नाही. वाचलीही असल्यास कुठेतरी विस्मरणात गेली असावी. पण आज त्या बातमीवर बनलेल्या चित्रपटाचा ट्रेलर लक्षवेधक वाटला आणि बघायला घेतला. मी नाही, तर बायकोने. मी उलट विरोधच करत होतो. नकोच आज, वायोलेन्स बघायचा मूड नाही म्हणून टाळतच होतो. सुरुवातीलाच त्या गुंडाची निर्घुण हत्या ज्या पद्धतीने दाखवली ते पाहता पुन्हा वाटले, छे, उगाच बघतोय हा रक्तपात. पण तरीही सत्यघटना आहे, काय एवढे झाले जे असे मारले या विचाराच्या किड्याने स्वस्थ बसू दिले नाही. आणि चित्रपट पुढे बघत राहिलो. आणि अस्वस्थ करणारी नागडी सत्ये समोर येऊ लागली.

एक दलितांची वस्ती, तिथे एक स्थानिक गुंडा प्रशासनाला विकत घेऊन कायदा धाब्यावर बसवून नुसते मारामार्‍या आणि हप्तावसूली करत नाही तर महिलांची आब्रू आपल्याला हवी तशी, हवी तेव्हा लुटतो. कोणी याविरुद्ध तक्रार करताच त्याचा थेट खून केला जातो. त्याच्या या दहशतीला लोकं ईतके घाबरले आहेत की ते स्वतःहून आपल्या घरच्या महिलांना त्याच्याकडे सोपवतात. एखाद्या टिपिकल सी ग्रेड बॉलीवूड चित्रपटातील सिच्युएशन आपण एक सत्यघटना म्हणून बघत आहोत. ते सुद्धा यूपी बिहार मधली घटना नसून नागपूरच्या शहरी भागातील हि घटना आहे हे चित्रपट पाहताना पचवताच येत नाही.

तब्बल दहा ते बारा वर्षे हे चालते आणि मग त्याच वस्तीतील पण दुसरीकडे राहायला गेलेली रिंकू राजगुरू तिथे येते आणि तिला हे बघून तसाच धक्का बसतो जसे आपल्याला. तिच्या हे पचनी न पडून ती आवाज उठवते. अ‍ॅक्शन घेते. असेही करता येते हि जाणीव त्या वस्तीतल्या लोकांना होते आणि हे हत्याकांड घडते.

चित्रपटाचा ट्रेलर पाहताना त्यात रंडी वगैरे शब्द ऐकून आधी मला वाटलेले की हि घटना एखाद्या वेश्यावस्तीत घडलेली असावी. वेश्यांच्या उठावाची कथा दिसतेय. अर्थात त्या देखील काही आपल्या मनाने या धंद्यात ओढल्या गेलेल्या नसतात. कुठून कुठून जोरजबरदस्तीने वा फसवूनच आणल्या गेलेल्या असतात. पण तरीही त्यांनी आपले आयुष्य कडवटपणे स्विकारले असते. पण एखाद्या सामान्य वस्तीतील स्त्रियांच्या नशीबी हे भोग बघताना आणखी वेदना झाल्या.

२०० महिलांनी मिळून हे कृत्य केले, पुरुषांनी का नाही? याचे उत्तर आपल्याला चित्रपटात मिळतेच, पण त्याआधी एका संवादातही सापडते. कायदा कितीही सर्वांसाठी समान असे पुस्तकात लिहिले असले तरी तो समाजातील वरच्या वर्गासाठी आणि खालच्या वर्गासाठी वेगळाच असतो. समाजातील वरच्या स्तरावर असतात ते हाती सत्ता आणि पैश्याची ताकद असलेले लोकं, त्या खाली मध्यमवर्गीय, तर त्याही खाली दारिद्ररेषेखाली खितपत पडलेली जनता. त्या जनतेतही उच्चवर्णीयांच्या तुलनेत दलित आणखी खालच्या स्तरावर असतात. आणि त्यातही सर्वात तळाशी असते ती दलित स्त्री... थोडक्यात तुम्ही गरीब असाल, दलित असाल, आणि एक स्त्री असाल तर तुम्ही नरकात जन्म घेतला आहे. तिथल्या पुरुषांनी कदाचित आपल्या नशीबाचे भोग म्हणून हे स्विकारलेही असावे, पण ज्यांना प्रत्यक्षात भोगावे लागत होते त्यांचा उद्रेक हा होणारच होता.

पण तरीही चित्रपट संयत बनवला आहे. कुठेही अत्याचाराची किळस येणारी, वा अंगावर येण्यासाठी भडक द्रुश्ये टाकली नाहीत. कुठेही लाऊड म्युजिक टाकून वातावरणनिर्मिती नाही वा पॉज घेत, पंच लाईन्स टाकून टाळ्या घ्यायचा प्रयत्न नाही. हे वास्तव होते, आणि हे असे होते. कदाचित म्हणूनच चित्रपट संपल्यावरही डोक्यातून ते पुसले जात नाही.

अमोल पालेकर यांची बहुतांश चित्रपटात पडद्यावरची ईमेज जरी साधी सरळमार्गी किंबहुना एखाद्या मिळमिळीत व्यक्तीमत्वाच्या नायकाची असली तरी त्यांच्या प्रत्यक्ष आयुष्यात ते पडद्यावरचे अमिताभ बच्चन म्हणजे डॅशिंग व्यक्तीमत्वाचे आहेत, अन्यायाविरुद्ध आवाज उठवणारे आहेत. या चित्रपटात त्यांनी पडद्यावरही अमिताभ बच्चन बनून आपल्या भुमिकेला पुरेपूर न्याय दिला. त्यांच्या द्रुश्यांसाठी पुन्हा एकदा बघू शकतो हा चित्रपट. रिंकू देखील कुठेच मिसफिट वाटत नाही. ऊपेंद्र लिमयेंचा ईन्स्पेक्टरही लक्षात राहतो. बरेचदा अश्या चित्रपटात व्हिलनचे कॅरेक्टर ईतर सर्वांच्या वरचढ ठसठशीतपणे लक्षात राहावे असे मुद्दाम केले जाते, तो जास्तीचा प्रयत्न इथे आढळला नाही हे चांगले वाटले.

चित्रपटात दाखवल्याप्रमाणे प्रत्यक्षातही सर्वच २०० बायकांनी पुढे येत या हत्येची जबाबदारी घेतली होती. पण ज्या बायकांना आरोपी म्हणून पकडले गेले त्यांची तब्बल १० वर्षांनी म्हणजे २०१४ साली या केसमधून ठोस पुराव्याअभावी सुटका झाली.

चित्रपटात कुठेही कायदा हातात घेण्याचे समर्थन केले नाही. किंबहुना अश्या कृत्याचे समर्थन केल्यास अराजक माजेल हे देखील कबूल केले आहे. पण त्याचवेळी कायदा सुव्यवस्थेच्या नावावर माजलेले अराजकच अश्या घटनांना जबाबदार आहे याकडेही लक्ष वेधले आहे.

२००४ साल म्हणजे या घटनेला आज तब्बल १७ वर्षे झाली. एक पिढी बदलली असेल. पण हा समाज, मुख्यत्वे समाजाच्या या स्तरातील बदल हा एका पिढीत होणारा नाहीये. त्यामुळे आजच्या तारखेलाही हा चित्रपट सद्यस्थितीचाच वाटतो. पण या लेखात कुठेही चित्रपट परीक्षण शोधू नका. हि घटना, हा विषय जास्तीत जास्त लोकांपर्यंत पोहोचावी याच प्रामाणिक हेतूने हा चित्रपट बनवल्याचे वाटले. म्हणून त्याच हेतूने आणखी चार लोकांनी हा चित्रपट बघावा म्हणून याबद्दल लिहावेसे वाटले.

कुठे बघू शकता - Zee5