मत्सर , असूया , जेलसी - भाग 1

विचार छान मांडले आहेत. .
राग आणि मत्सर दोन्ही नकारात्मकच पण रागाला एक "status" आहे तर मत्सर फारच खालच्या पातळीवरचा समजला जातो हे खरे आहे.

मत्सर ही भावना परिचीतशी आहे. त्यामुळे लेख फार आवडला. प्रांजळ लिखाण आहे. मी या विषयावरती पूर्वी लिहीलेले काही उतारे खाली देते आहे.त्याविषर्यी बोलायचे असल्यास विपुत बोलावे. मला हा धागा हायजॅक करायचा नाही.
___________
अन्य मुलींप्रमाणेच, साधारण पौगंडावस्थेत ज्या सुमारास मला प्रथम भिन्नलिंगीय सुप्त आकर्षणाची जाणीव झाली, त्याच अगदी त्याच सुमारास, मत्सर नामक अधिक क्लिष्ट अन सर्वव्यापी भावनेची देखील ओळख झाली. किंबहुना इतक्या हातात हात घालून या दोन्ही भावना जीवनात आल्या की दोन्ही गोष्टींचे मेंदूतील केंद्र एकच असावे की काय असे पश्चात, वाटून गेले. एखादा गोंडस मुलगा काय किंवा गणिताचे बुद्धीमान, शिक्षक काय जेव्हा महाविद्यालयीन आयुष्यात आवडले, तेव्हा तेव्हा त्यांच्याभोवती रुंजी घालणार्‍या, त्यांच्याशी मैत्री असलेल्या, माझ्या मते त्यांच्यावर प्रभाव टाकणार्‍या कोणा ना कोणा मुलीबद्दल तीव्र मत्सर निर्माण झालाच झाला. अन हिरव्या डोळ्याच्या राक्षसाने तो काळ मला अत्यंत पीडले असे आठवते. दर वेळेला कोणी आवडले, कोणा मुलाचे आकर्षण वाटले, की कोणीतरी मुलगी अतिशय नावडायची. तीन्ही त्रिकाळ तिच्याविषयी विचार येत. असूया, मत्सर, हेवा वाटे, राग राग येई.कोणी मुली इतक्या सुंदर, भाग्यवान कशा असू शकतात न आपणच काय घोडं मारलय आदि भावना डोकावत. एकंदर स्वतःचे स्वतःला मिझरेबल करुन घेण्याची कोणतीही संधी मी दवडत नसे.

पुढे वाचनात आले की मेंदूच्या ज्या भागाला पीडनेची, वेदनेची जाणीव होते, जो भाग वेदना आयडेंटीफाय करतो तोच भाग मत्सर नामक इन्टेन्स भावनेचे नियंत्रण करतो. त्याहीपुढे काही मानसोपचारतज्ञांकडून ही माहीती मिळाली की काही विशिष्ट मेंटल डिसॉर्डर्स (मानसिक व्याधी) मध्ये मत्सर अधिक अधोरेखीत होतो किंबहुना मत्सर हा एक सिम्प्टम असतो.

माझ्या मते, "हेवा" (एन्व्ही) या भावनेचा उत्क्रांतीमध्ये काही सकारात्मक सहभाग असूही शकतो. की मनुष्य अधिक प्रेयस प्राप्त करण्यास प्रयत्नशील व उद्युक्त होत असेल कदाचित, परंतु असूया/मत्सर या भावनेचा सकारात्मकतेशी सुतराम संबंध नसावा.

नंतर नंतर जसेजसे आत्मभान येत गेले तसेतसे अतिशय नकारात्मक छटा असलेल्या या वेदनामय भावनेच्या कचाट्यातून, पंज्यातून पूर्ण सुटका झाली. एक वेगळाच दृष्टीकोन मिळत गेला. कालांतराने "जोलीन" नावाचे "डॉली पॅट्रनचे" नितांत सुंदर गाणे ऐकण्यात आले. एका रुपगर्वितेला, एका सामान्य विवाहीतेने केलेली व्याकुळ विनवणी शब्दांकीत करणारे हे गाणे.मला इतके आवडले कारण यात आहे ना मत्सर ना हेवा फक्त एक रोखठोक विनंती की माझ्या नवर्‍यावर गारुड घालू नकोस. तुला असे छपन्न मिळतील मी मात्र जर तो मिळाला नाही तर प्रेमाशिवायच राहीन. तू सुंदर आहेस तुला हवा तो पुरुष मिळेल, पण तेवढा माझा नवरा सोड. त्याच्या मागे लागू नकोस.

https://www.youtube.com/watch?v=Ixrje2rXLMA
__________________________

राधानिशा तुम्हाला आवडले नाही तर मी ही प्रतिक्रिया काढून टाकेन.

राधानिशा तुम्हाला आवडले नाही तर मी ही प्रतिक्रिया काढून टाकेन.
________________
अजुन एक -

आज एखादी विनोदी कथा विशेषतः: श्रीकृष्ण, भामा आणि रुक्मिणी यांच्यावर बेतलेली लिहिण्याची खूप सुरसुरी. ऊर्मी दाटून आली. पण प्रत्येक कथासूत्रात रुक्मिणीचा भाव खात राहिली, रुक्मिणीच भामेला प्रवचन झोडत राहिली. आणि भामा बिचारी असूया, मत्सर सगळं नाट्य घडवूनही उपेक्षित नायिकाच राहिली. एट्टो नॉय चॉलबे. असे ना का तुमची रुक्मिणी सद्गुणांची पुतळी,असेनाका भक्तीमधील साक्षात लीनता, हरीला ती प्रिया असेनाका पण आमच्य हट्टी भामेवरचा अन्याय आम्हाला सहन होणारच नाही. नाही काय चुकीचं आहे मत्सरात, काय चूक आहे सांगा असूयेत. अजिबात काहीही नाही. आपल्या प्रियकरावरती हक्क गाजवावासा वाटणे यात अपराधी वाटून घ्यायचं तसं मुद्दाम भामेला वाटवून देण्याचं कारणच नाही ना मुळी. असूया कधी वाटते असूयेमागचे मानसशास्त्र काय ते तरी घ्या जाणून. अतिशय प्रेमापोटीचच फक्त असूया उद्भवते. राधा काय रुक्मिणी, सत्यभामा काय प्रेमाच्या विविध जातकुळीच आहेत त्या.राधे मध्ये प्रेमाची फलश्रुती असेल तर रुक्मिणीच्या लीनता आहे, सत्यभामेच्या Longing आहे. प्रेम मिळाल्यानंतर ते हरवू नये याचा मनस्वी आणि करुण प्रयत्न आहे, ते हरवलं तर .... या "तर" चे जाळणारे दु:ख आहे. प्रेम मिळणं ही जर लॉटरी असेल तर ते चिरंतन टिकणे हा जॅकपॉटच म्हणा की, अगदी पॉवरबॉल. खरं तर काही लोक प्रेमात पाडण्याचे टाळतात ते याच कारणामुळे की नंतर दु:ख नको. पण असे ठरवून जसे प्रेमात पडता येत नाही तसे टाळू म्हटल्याने टळताही नाही.कोणीतरी प्रसिद्ध शायर (गालिब बहुदा) म्हणूनच गेलाय ना की - ये वोह आग है जो लगाये ना लगे और बुझाए ना बने " असो.
.
तर सांगायचा मुद्दा हा आहे की कथा तर लिहिली आहे की भामेला श्रीहरींची व्हेलेंटाईन डेट तर मिळाली, सिनेमा, शॉपिंग, हॉटेल,बाग, चॉकलेटस, फुले सग्गळं सग्गळं मनसोक्त झालं अगदी रात्रीचा चांदण्यातील नौकाविहारही. पण झालं काय तिच्या या सर्व सुखावरती एका क्षणात पाणी पडलं. कारण एकच झोपेत श्रीहरींच्या ओठावरती रुक्मिणीचं नाव आलं. ही कथा लिहून तयार आहे पण प्रकाशित करवत नाही. कारण एकच सत्यभामा आमची अतिशय लाडकी आहे. अगदी तिच्या हट्ट, असूयेसकट नव्हे त्यामुळेच. तिच्या अधिकार गाजविण्याच्या fiery, naive स्वभावामुळेच. खरं तर कोण्या कवीने स्वतः:ची प्रतिभा डिस्प्ले करण्याकरता उगाच ते पारिजातकाचे कुभांड रचले आहे. अशी फुले पडतात काय शेजारील दारी? इतकं वाकडं झाड पाहिलंय कोणी? का वारा पाहिलाय जो सतत एकाच दिशेने वाहणारा.
.
ते काही नाही. एक अशी कथा लिहिणारे ज्यात सत्यभामा वरचढ ठरेल. आणि तशी लिहीली की मगच प्रकाशित करेन.

मस्त प्रतिसाद सामो.

चांगला लेख राधानिशा.