ए क्रश ऑन गौरी देशपांडे..

माझ्या ज्या अनेक 'क्रश' होत्या आणि अजूनही आहेत,
त्यातलीच एक गौरी देशपांडे..!
पूर्वीच्या सिलॅबसमध्ये तिची 'कलिंगड' म्हणून एक कथा होती.. तेव्हाच जराशी ओळख झाली होती.
मग नंतर बऱ्याच वर्षांनी पहिल्यांदा 'विंचुर्णीचे धडे' वाचलं, तेव्हापासून हा त्रास सुरू झाला.
नंतर कारावासातून पत्रे, तेरुओ, गोफ, उत्खनन, आहे हे असं आहे, दुस्तर हा घाट, थांग, निरगाठी, चंद्रिके गं आणि सर्वांत अप्रतिम म्हणजे एकेक पान गळावया...असा हळूहळू प्रवास होत गेला.
तिची पुस्तकं तथाकथित बेस्टसेलर नाहीत, हे बरंच आहे...! कारण सगळेच जर तिच्याबद्दल असोशीनं बोलायला लागले असते, तर तिनंही नाक मुरडलं असतं कदाचित.. अर्थात, तिचं ते भलतंच लांब नाक मुरडायचं म्हणजे, जरा कठीणच गेलं असतं तिला.. पण ते एक असोच.

तर महत्त्वाचं म्हणजे, तिचं वाचताना तिच्याशी 'रेझोनेट'
व्हायला आपल्यालाच स्वत:ला थोडासा वेळ देऊन नीट बसावं लागतं..म्हणजे असं की ज्या भावनेनं तुम्ही 'सिमॉन द बोव्हार'कडं जाता, त्याच भावनेनं तुम्हाला गौरी देशपांडेंकडं जायला लागतं.. म्हणजे समजा तुम्ही कधी तिचं काही इंटेन्स आणि कोंदवून टाकणारं काही नुकतंच वाचून संपवलं असेल, तर लगेचच उठून तुम्ही भांडी वगैरे घासायला लागू शकत नाही.. नंतरही तुम्हाला थोडा वेळ द्यावा लागतो.. अर्थात तरीही ते बॅकमाईंडला शिल्लक राहतंच..

तिचे नायक-नायिकाही तिच्यासारखेच... बुद्धिमान प्लस भावनिकदृष्ट्या प्रगल्भ तरीही 'हँडल विथ केअर' कॅटॅगरीमधले..!

आपल्याकडे वर्षाला सरासरी तीनच्या हिशेबाने दणादण
पुस्तकं ओतणारे, बहुप्रसवा लेखक/लेखिका काही कमी नाहीत..! आख्खं नेहरू स्टेडीयम हाऊसफुल्ल होऊन जाईल एवढे लेखक तर एकट्या पुण्यातच असतात म्हणे.! आता बोला..!

पण गौरीचं तसं नाही... मोजकं लिहिते, मुद्द्याचं लिहिते, फारच पर्सनल लिहिते आणि तरीही आव न आणता लिहिते, हे विशेष.

तिच्या नायिका, समाज की काय म्हणतात, त्याला फाट्यावर मारून बिनधास्त अनोळखी लोकांमध्ये जगभर वावरणाऱ्या.. पण उगीचच बालिश प्रवासवर्णनं करून डोक्याला वात आणणाऱ्या नसतात, हे फार फार महत्वाचं..!
आमटीत मीठ जास्त झालं म्हणून नैराश्यग्रस्त होत नसतात.. किंवा जरा काही झालं की हंबरडा फोडून रडायला टपलेल्या नसतात त्या..!
तर स्वत:ला इतरांवर न लादता, आपल्या टर्म्सवरच पुढच्याला आपला स्वीकार करायला लावणाऱ्या असतात..!
त्या उगाच इतर नायिकासांरख्या छोट्या छोट्या उड्या मारत नाहीत, तर थेट पंख पसरून झेपावतात..!
आणि अजून एक विशेष म्हणजे, त्या एकटेपणावर एवढा
दांडगा रिसर्च करतात की जे वाचल्यानंतर तुम्हालाच दुखत राहतं आणि मग शांत झोप लागणं अवघड होऊन बसतं, आणि वेगळाच एक प्रॉब्लेम होऊन बसतो.

तिची भाषा काही फार भरजरी आणि अलंकारांनी लगडलेली नसते, पण गाफील राहिलात तर, तुमच्यावर एक खतरनाक अँबुश करायला पुरेशी समर्थ असते ती..!
आणि हे सगळं असूनही तिच्या कथा-कादंबऱ्यांमध्ये एक नर्मविनोद किंवा अचूक जागी तीर मारणारे टोमणे
पानांपानांवर विखुरलेले असतात, जे मी अधूनमधून मिटक्या मारत वाचत असतो.