अशी पाखरे येती...१

काही गावाकडील तर काही देवराईत दिसलेल्या पक्ष्यांचे फोटो येथे देत आहे. खरे तर फोटो खुप आहेत पण येथे सगळेच देता येत नाहीत आणि निवडक द्यायचे तर त्यासाठी फोटो निवडत बसावे लागेल. ते काही जमणारे काम नाही. त्यामुळे हाताशी येतील ते फोटो देतो आहे. तुम्हाला नक्की आवडतील.

पक्ष्यांचे व फुलांचे वेड पुर्वीपासुनच होते पण फोटो काढायला मात्र अगदी नुकतीच सुरवात केली आहे. या फुलांच्या आणि पक्ष्यांच्या अनेक गमतीदार आठवणी आहेत. आजही आठवल्या की ते अगदी जुने दिवस आठवतात. शेताच्या बांधावरुन धावत धावत पकडलेली फुलपाखरे आठवतात. विकत घेवून पुन्हा शेतात सोडलेली पोपटाची पिल्ले आठवतात. पोपटाच्या ढोलीत हात घालून पोपटाने फोडलेली बोटे आणि घरी आल्यावर बाबांनी फोडलेली पाठ आठवते. हे सगळे छंद जोपासण्यामागे निसर्गप्रेम होते अशातला भाग नाही. निसर्गप्रेम होतेच, ते वेगळे करावे लागत नसे त्या काळी, पण महत्वाचे म्हणजे विरंगुळ्याचे साधन नसे. खेळणी नसत हे खरे कारण होते. सशांची, खेकड्यांची बिळे शोधणे, पोपटांच्या ढोली शोधणे, पिंगळे व घुबडे कोणत्या झाडावर बसतात ते शोधणे, सुगरणींची धावपळ निरखने, त्यांची पिल्ले कधी उडून जातात हे पाहून मग ते खोपे घरात आणून लावणे यात सुट्टीचे दिवसचे दिवस जात असत. आजोबांना मध आणि आईला डिंक कधी विकत आणावा लागत नसे. आम्हालाही विरंगूळ्याला वेळ पुरत नसे. या सगळ्या उपद्व्यापात आम्ही पाच सहा मित्र नेहमी आघाडीवर असायचो. शेणाने घरं सारवायचा काळ होता तो. त्यासाठी शेण आणायला गेलो की घरी परतायला संध्याकाळ होई. कारण शेणकिड्यांच्या मागे त्यांचे ते शेणाचा चेंडू ढकलणे पहात आम्ही गुडघ्यावर रांगत रांगत कित्येक दुरपर्यंत जायचो. गुडघ्यांना जखमा व्हायच्या. तेथूनच मग एखादी मुंग्यांची रांग आम्हाला भलतीकडेच घेवून जायची. या सगळ्यात उद्योगात शेण न्यायची आठवण फार उशीरा यायची पर्यायाने घरी यायला दिवेलागण व्हायची. तर असो. फोटोंचा धागा असल्याने जास्त लिहित नाही.

… … एक आठवण मात्र आजही गालावर हसु फुलवून जाते. आम्ही कॉलेजला असताना दिवाळीच्या सुट्टीला घरी यायचो. मित्रांसोबत कसा वेळ घालवायचा हे ठरलेले असे. त्यातच आमच्या मळ्यात जावून पक्षी आणि फुलपाखरे पहाणे हा कार्यक्रम असे. पक्षी फक्त पहायचे, त्यांची नावे कळतीलच असे नसे. त्यांच्या कॅटेगरीजही ठरलेल्या असत. अर्थात त्या पक्ष्यांच्या वागण्या उडण्यावरुन नसत तर कोणता पक्षी किती सुंदर दिसे त्यावर अवलंबून असत. छान, मस्त आणि भार्री. अशी सरळ वर्गवारी असे. त्यातही एखादा पक्षी अगदी क्वचित दिसणारा व सुंदर असे त्याला ‘सेक्सी’ ही कॅटेगरी असे. सेक्सी म्हणजे खुप सुंदर हा शब्द अगदी तोंडात बसला होता. कॉलेजला होतो ना आम्ही त्यामुळे. एक दिवस शेताच्या शेजारील कॅनॉलवर बसुन आम्ही वेळ घालवत होतो. समोरुन मराठी शाळेत नुकत्याच रुजू झालेल्या बाई आल्या. तरुणच होत्या. त्या समोरुन यायला आणि आमच्या एका मित्राला तारवाली भिंगरी दिसायला एकच गाठ पडली. त्या भिंगरीचे रंग पाहून मित्र अगदी आनंदाने जोरात ओरडला “अरे पाखरु पहा हे. आगा गा! सेक्सला अगदी पारावार नाही” त्याचे ओरडणे ऐकूण भिंगरी उडालीच पण त्या बाईंनी आमच्याकडे इतक्या जळजळीत आणि तुच्छ नजरेने पाहीले की सीतामाईला वाटले तसे धरणी दुभंगली तर बरे असे आम्हाला वाटले. आता परवा यात्रेसाठी गावी गेलो होतो तेंव्हा ही तारवाली भिंगरी दिसली आणि हे सगळे आठवले. त्या भिंगरीच्या फोटोपासुनच सुरवात करुयात.

तारवाली भिंगरी (Wire-tailed swallow)
प्रचि १

प्रचि २

भरारीची तयारी. ही भिंगरी अगदी नावाप्रमाणेच चंचल आहे. क्वचित बसते. उडताना ही इतकी रंगीत व सुंदर असेल हे लक्षात येत नाही.

माळ भिंगरी. (Red rumped Swallow)
ही पण भिंगरीची प्रजाती आहे.
प्रचि ३

प्रचि ४

प्रचि ५

ठिपकेवाली मनोली (Spotted Munia or Scaly brested munia)
प्रचि ६

प्रचि ७

प्रचि ८

राखी वटवट्या (Ashy prinia)
प्रचि ९

प्रचि १०

कोकीळा. (Asian koel. Female)
ही देखील गाते पण आवाज तार सप्तकात असतो. नर मात्र खर्जातुन सुरवात करुन हळूहळू तारसप्तकात ओरडायला सुरवात करतो. (हे माझे निरिक्षण आहे. वस्तुस्थिति वेगळीही असेल)
प्रचि ११

प्रचि १२

सुर्यपक्षी. (Purple rumped sunbird)
याचे नक्की रंग मला सांगता येणार नाही. कदाचीत हे रंग विणीच्या काळात बदलत असावेत. मी वेगवेगळ्या रंगाचे पक्षी पाहिले या महिन्यात. हे फोटो देवराईतले आहेत.
प्रचि १३

प्रचि १४

प्रचि १५

कोतवाल (Black drongo)
प्रचि १६

प्रचि १७

प्रचि १८

प्रचि १९

ब्राम्हणी मैना. (Brahmini starling)
आम्ही भांगपाडी मैना म्हणतो. खरे तर भांग पाड गं मैना असं म्हणायला हवे. कारण हिच्या डोक्यावरचे केस कायम विस्कटलेले असतात.
प्रचि २०

नकल्या खाटीक (Long tailed shrike)
अगोदर मला ही गांधारी वाटली. खाटीकचीच प्रजाती आहे ती. पण तिची पाठ जरा वेगळी आणि गडद रंगाची असते. या खाटीकला देखील गांधारीसारखी पट्टी आहेच डोळ्यावर.
प्रचि २१

श्री व सौ गप्पीदास (Pied bush chat)
याचे नर आणि मादी वेगळे असतात कोकीळसारखे. त्यामुळे ओळखण्यात अनेकदा गडबड होते. नर देखील पांढऱ्या ठिपक्यामुळे दयाळसारखा दिसतो.
गप्पीदास (मादी)
प्रचि २२

गप्पीदास (नर)
प्रचि २३

साळूंकीचा जरा वेगळा मुड. (Common Myna)
प्रचि २४

यांना विसरुन कसे चालेल! यांच्या नावाने मी लहानपणी दुध-भाताचे मऊ घास खाल्ले आहेत.
चिमणी (House sparrow)
प्रचि २५

कावळा (Crow)
प्रचि २६

लाल मुनीया (Strawberry finch)
निव्वळ अप्रतिम दिसतो हा पक्षी. पण ही अगदीच लहान असल्याने दुर्बिण तरी हवीच. नुसत्या डोळ्यांनी ही स्ट्रॉबेरी फिंच आहे एवढेच कळते. पण तिचा बांधणी स्टाईलचा रंग, डिझाईन हे बारकाव्याने नाही समजत.
प्रचि २७

प्रचि २८

प्रचि २९

प्रचि ३०

गायबगळा (आणि त्याची गाय देखील ) (Cattle heron)
प्रचि ३१

कापशी घार (Black winged kite)
प्रचि ३२

दुसरा भाग येथे पहाता येईल...
अशी पाखरे येती - २