एखाद्याच्या फेसबूक वॉल वर वावरायचे भान काही जणांना नसते का?

फेसबूकवर देखील सामाईक चर्चेसाठी ग्रूप बनवू शकतो मात्र तिथे स्वत:ची पर्सनल वॉल असा प्रकार असतो, तोच जास्त वापरला जातो. बरेच जण फेसबूकवर फिरणारे फॉर्वर्ड शेअर करतात, स्वत:चे फोटो शेअर करतात, तर क्वचित काही जण आपले स्वत:चे विचारही उधळतात. त्याखाली काय कशी प्रतिक्रिया द्यावी याचे बरेच जणांना भान नसते असे मला आढळून आले आहे. तसेच शेअर करणारयांनाही बरेचदा काय शेअर करावे याचे भान नसते. फेसबूकवर आपले शाळा कॉलेज ऑफिसपासून फॅमिली मेंबर्स आणि शेजारीपाजारीही लिस्टमध्ये असतात आणि ते वाचत असतात हे समजायला हवे.

फेसबूक पासून तसे मी दूरच राहतो पण तरी हे काही अनुभवलेले किस्से.

किस्सा 1 -

मराठा मोर्चाच्या निमित्ताने आमच्या बिल्डींगमध्ये राहणारया एका मित्राने "एक मराठा लाख मराठा" आशयाची गुणगान गाणारी स्वरचित पोस्ट टाकली. त्याला घेऊन बिल्डींगमधीलच दुसरया जातीच्या दुसरया एका मित्राने तो मोर्चा कसा फोल आहे यावर टिप्पणी केली. बघता बघता तिथे मित्रयादीतले त्या त्या जातींचे समर्थक आले आणि पोस्टींचा धुरळा उडाला. नेहमीसारखेच जातीयवादी चर्चा ज्या खालच्या पातळीला जाऊन पोहोचते तशी ती पोहोचली. बिल्डींगमधील काही मित्रही या चर्चेत(की वादात?) सहभाग घेत होते. ईतर मित्र, त्यांचे कुटुंबीय हे वाचत होते. लहानपणापासून एकत्र क्रिकेट खेळताना घाणीत गेलेला बॉल एकत्र काढायला जाणारी मुले, कोणाला कोणाची जातही माहीत नव्हती, ती या निमित्ताने समजत होती. दोनचार दिवस ती वॉल भडकून शांत झाली. या सर्वात एकच गोष्ट चांगली झाली की दिवाळीला फटाके उडवताना पुन्हा सारे एकत्र होते. पण ठिणगी कुठेतरी पडली होतीच. त्यातल्याच एका मित्राकडे फराळाला गेलो असताना त्याच्या आईने हे आम्हाला बोलून दाखवले. त्याची आई फेसबूकवर नव्हती पण बहिण होती, अर्थातच हे तिच्यामार्फत समजले असावे. आणि त्यांना समजले म्हणजे बिल्डींगमधील प्रत्येकाच्या घरी हे पसरले असावेच. आता त्या काय बोलल्या हे ईथे नेमके नाही सांगत पण फेसबूक वॉलवर झालेले वाद असे घरांत पोहोचले होते ते यांच्या मुर्खपणामुळे. तेच जर एखाद्या ग्रूप किंवा मायबोलीसारख्या संकेतस्थळावर असते तर असे नसते झाले. आपण कुठे काय बोलतो हे लक्षात ठेवायलाच हवे. स्टेटस टाकणारयानेही आणि त्यावर कॉमेंट करणारयानेही.

किस्सा 2 -

व्हॉटसपवर हिंदू-मुसलमान भडकाऊ पोस्ट फिरत असतात. फक्त हिंदूच ज्या ग्रूपवर असतात अश्या ग्रूपवर जो तो आपल्या आवडीने अश्या पोस्ट टाकत असतो. जिथे मिक्स मित्रांचा ग्रूप असतो तिथे अर्थातच हे टाळले जाते. अशीच एक पोस्ट एका मित्राने आपल्या वॉलवर टाकली. मला बघताक्षणीच आश्चर्य वाटले की याच्या मित्रयादीत कोणी मुसलमान नाही का. बरे पोस्टची प्रायव्हसी सेटींगही पब्लिक होती. म्हणजे मित्राचे मित्रही किंवा आणखी कोणी तिरहाईक येऊनही भांडू शकत होता. खाली पाहिले तर तेच चालू होते. त्याच्याच मित्रयादीतील एका मुस्लिम मित्राने आक्षेप घेत वादाला तोंड फोडले होते. आणि पुढे चांगलेच पेटले होते. पुढे मी काही ते भांडण फॉलो करत बसलो नाही.

किस्सा 3 -

हा एक मजेशीर किस्सा. मित्रांमध्ये टवाळक्या चालतातच. असभ्य अश्लील टिपण्य्या आणि कंबरेखालचे विनोद वगैरे. पण याच पठडीतील कॉमेंट एकाने मित्राच्या फेसबूकवर अपलोड केलेल्या फोटोवर दिली. फोटो गोव्याच्या बीचवरचा होता. कॉमेंट काय होती हे न सांगताही कशी असू शकते हे समजून घ्या. त्या मित्राने ती बघेपर्यंत चार तास उलटून गेले होते. मधल्या काळात त्याच्या ईतर किती मित्रांनी, नातेवाईकांनी पाहिली असेल याची कल्पना नाही. पण त्याने पाहताच डिलीट केली आणि आमच्या व्हॉटसपग्रूपवर येऊन त्या कॉमेंट करणारया मित्राला शिव्या घालू लागल्या. तो कॉमेंट टाकणाराही ईतका बिनडोक की आपल्यात असे चालत नाही का?, या आधी तू मला कधी असे बोल्लास नाही का? वगैरे मुद्दे काढून भांडू लागला. शेवटी ते स्थळ, काळ, वेळ वेगळी होती याची अक्कल आम्हालाच त्याला शिकवावी लागली.

किस्सा 4

म्हटलं तर हाही मजेशीरच किस्सा.
मध्यंतरी ऑलिंपिक दरम्यान एक फोटो वायरल झालेला. ज्यात एकीकडे भारतातर्फे ऑलिंपिकमध्ये चमकलेल्या मुली तर एकीकडे आपल्या सैराटच्या आर्चीचा फोटो. खाली टॅगलाईन होती की मुलींनो, आदर्श यांचा घ्या, हिचा नको.
एका मैत्रीणीने हा तिच्या टाईमलाईनवर शेअर केला. मी दिसेल ते लाईक करा सवयीने पुढे जात होतो. पण त्या फोटोखाली एक दहाबारा लाईक्स मिळालेली पोस्ट दिसली म्हणून वाचली. त्यात ही मूळ पोस्ट कशी फालतू आहे आणि आर्चीनेही आपल्या मेहनती आणि कलागुणांवरच पैसा प्रसिद्धी मिळवलीय अश्या आशयाची पोस्ट, फारच कडक आणि जहाल भाषेत लिहिली होती. अर्थात ते पटण्यासारखेच मत असल्याने एक लाईक तिथेही ठोकला. पण मूळ पोस्ट ज्या मुलीची होती तिला ते इन्सल्ट केल्यासारखे वाटल्याने खाली त्या दोघांचा फार मोठा राडा सुरू झाला होता. काही जण उगाच टाईमपासला त्या वादात शिरले होते तर काही तेल टाकत होते. मी गपचूप दोन्ही पोस्टना दिलेला लाईक मागे घेत तिथून सटकलो.

किस्सा 5 -

हा किस्सा म्हणजे माझे धागा काढायचे तात्कालिक कारण!

ऑफिसमधील एका मैत्रीणीने आपल्या लहान मुलाचा फुलबाजे पेटवतानाचा आणि फटाके फोडतानाचा फोटो मोठ्या हौसेने शेअर केला. त्या खाली तिच्या एका कॉलेजमित्राने फारच उपदेशपर कॉमेंट केली. फटाके फोडणे कसे चूक आहे, त्यामुळे प्रदूषण कसे वाढवते, ती कसे चुकीच्या गोष्टीचे कौतुक करत आहे आणि यामुळे मुलावर कसे चुकीचे संस्कार होत आहेत वगैरे वगैरे ..
एका अर्थी हा उपदेश तसा चुकीचा नसला तरी तो करायची ती जागा आणि वेळ नक्कीच नव्हती. मला तरी तो बिनडोकपणा वाटला. त्याला सात-आठ लाईक्स सुद्धा आल्या होत्या. त्यांचीही गम्मत वाटली. नक्कीच माझ्या मैत्रीणीला हे झोंबले असणार म्हणून मी खाली तिची प्रतिक्रिया शोधली. ती अशी सापडली,

अरे संदिप, तू कॉलेजमध्ये असताना सतत कट्ट्यावरच्या पानाच्या टपरीवर पडून असायचास. किती समजवायचो आम्ही तुला की एवढ्या सिगारेट पिणे चांगले नाही. त्याने स्वत:च्या छातीचाही पिंजरा होतो आणि आजूबाजुच्या लोकांनाही धुराचा त्रास होतो. अजूनही तू तसाच चेनस्मोकर आहेस की धुराचे प्रदूषण होते म्हणून सोडलीस ती सवय

पाहिले तर तासाभरात बत्तीस लाईक आले होते. मी तेहतीसावा लाईक ठोकून पुढे सरकलो.