माझ्या वाईट सवयी ५ - मारामारी

चोरी, जुगार, शिवीगाळ .. या वाईट सवयींच्या गटात बसणारा शब्द म्हटले की पटकन आठवावा असा शब्द, मारामारी!

हक्कासाठी जी करावीच लागते ती मारामारी! रोजच्या जगण्यासाठी जी करावी लागते ती मारामारी!
माझ्या आयुष्यातील पहिली मारामारी, जी मी वयाच्या ५व्या वर्षी केली.
बस्स ही मारामारीच माझी वाईट सवय क्रमांक ५ आहे.

म्हटलं तर ९० टक्के मुलांनी जी आपल्या लहानपणी कधीतरी केलीच असते, ४० टक्के मस्तीखोर मुलांनी बरेचदा केली असते, तर १० टक्के मुले यासाठीच प्रसिद्ध असतात.
मी या दहा टक्क्यांच्याही आत कुठेतरी होतो.
डोके, रक्त, हात. सारे काही चटकन गरम व्हायचे. कोणालातरी ठेवून दिल्याशिवाय आयुष्यातील कुठलाच प्रॉब्लेम सुटू शकत नाही हा विश्वास. मग जिथे प्रॉब्लेम तिथे मारामारी.

तर पहिली मारामारी. पहिले शैक्षणिक वर्ष. ईयत्ता ज्युनिअर केजी. बालवाडी.

त्या वयात शत्रू आपला कोणीच नसतो. असतात ते सारे मित्रच. बालमित्र, वर्गमित्र. अश्याच एका वर्गमित्राने कसल्याश्या कारणाने माझे डोके फिरवले असावे, जे मी त्याचे डोके फिरवत बाकावर आपटले. तपशीलवार आता फारसे आठवून सांगता येणार नाही, पण पहिल्याच मारामारीत समोरच्याच्या डोक्यातून रक्त काढले होते एवढे मात्र आठवते. कायद्याच्या भाषेत सांगायचे झाल्यास, हाल्फ मर्डर.

पुढे रीतसर मला शिक्षा झाली. बाईंनी दुपारी जेवणाचा डबा खाऊ दिला नाही. संध्याकाळपर्यंत मला उपाशी ठेवले गेले. दुसर्‍या दिवशी माझ्या पालकांना बोलावले. त्या पोराचे पालक तर त्याचे डोके फुटल्याफुटल्याच हजेरी लाऊन गेले. मलाही कदाचित त्यांनी खुन्नस दिली असावी. पण मी त्याला जुमानणारा नव्हतो. कारण आपले आईबाप वगळता ईतरांच्या आईबापाला घाबरायचे कारण नाही, कारण आपण त्यांचे खात नाही, या असल्या समजा मला बरेच लहान वयात आलेल्या. पण माझ्या घरी मात्र मार पडायचा. मी एकुलता एक दिवटा असल्याने जरा कमी पडायचा, पण पडायचा. त्यामुळे एक मर्यादीत कोडगेपणा अंगी आला होता. जो पुढच्या मारामारीच्या वेळी कामी यायचा.

पुढे अश्याच काही मारामार्‍या करत आणि पालकसभेला आपल्या पालकांना लाजवायला लावत माझी शैक्षणिक कारकिर्द सुरू झाली. तब्येतीने मी यथातथाच होतो, किंबहुना आज मला पाहिले तर एकेकाळी मी असला डेंजर होतो हे कोणाला शपथेवर सांगूनही विश्वास बसू नये. पण पहिल्यापासूनच तयार झालेली एक इमेज आणि दुसरे म्हणजे ती जपण्यासाठी अंगी असलेली डेअरींग, या दोन गोष्टी कामी यायच्या. मूळ स्वभाव शीघ्रकोपी, ज्यावर सध्या नियंत्रण मिळवायचे यशस्वी प्रयत्न चालू आहेत, मात्र तेव्हा यालाच हत्यार बनवून वापरत असल्याने या स्वभावाला आणखी खतपाणी घालायचो. चारचौघांमध्ये बोलीबच्चन बनत वावरायचो. कराटे वगैरे येतात म्हणत ज्याला कराटेचा ‘क’ देखील माहीत नाही त्याच्या खांद्यावर एखादा र्रपटा कच्चकन मारायचो. पण प्रत्यक्षात पाचवीनंतर जेव्हा माझ्या लक्षात आले की निव्वळ हातापायी करून आपण एखाद्याला लोळवू शकत नाही तेव्हा मी कंपास, करकटक, वॉटरबॅग जे पहिला हाताला लागेल त्याने मारामारी करायला सुरुवात केली. म्हटले तर या वस्तू सर्वांकडेच असतात, पण म्हणतात ना, एखाद्यावर त्या उगारायला जी जिगर लागते ती सर्वांकडे नसते. याऊपर मारामारीत माझा एक स्वत:चाच बनवलेला उसूल होता. जो पहिला हात उचलतो तो सरस. त्यामुळे आजवर कुठली अशी मारामारी झाली नाही ज्यात समोरच्याने सुरुवात केली आहे. सर्वांचा श्रीगणेशा माझ्याच हस्ते झाला आहे. त्यामुळे समोरचा हुज्जत घालतानाही वचकून राहायचा.

मग काय, एक सिंपल फंडा असतो. ज्याला चार चौघे वचकून असतात त्याची दहाबारा जणांची गॅंग बनते आणि मग आणखी चाळीस पोरे दचकून राहतात. तशी माझी काही गॅंग वगैरे नव्हती, पण ज्यांची होती ते देखील मला इज्जत द्यायचे. कारण काही अफवा माझ्या नावावर उठल्या होत्या. माझे एक दूरचे काका होते. ज्या कंपनीत ते कामाला होते तेथील ते युनियन लीडर होते. पक्के राडेबाज होते. सोबत हत्यार बाळगायचे. प्रत्यक्षात माझी भेट त्यांच्याशी कधीतरीच व्हायची. ते देखील माझी नाही तर माझ्या वडीलांचीच व्हायची. पण माझ्याशी पंगा म्हणजे रुनम्याचे काका नंगी गुप्ती नाचवत आपल्या घरी येतील आणि आपले साधेसरळ पांढरपेशे बाबा देखील आपल्याला वाचवू शकणार नाही असे काही पोरांचे समज झाले होते. तसेच माझ्या आधीच्या भागांमध्ये उल्लेखलेल्या वाईट सवयी - चोरी, जुगार, शिवीगाळ पाहता मी एक पुरेसा वाह्यात इमेज असलेला मुलगा होतो हे वेगळे सांगायला नको. तर या सर्वांचा एकत्रित परीणाम म्हणून माझी ‘चालायची’..

तर आता काही आठवणीतले किस्से बघूया, सर्वच छोट्यामोठ्या मारामार्‍या आणि धटिंगगिरी सांगत नाही पण मजेशीर तेवढे ऐकूया.

शाळेतील घटना - ज्या घटनेने ‘हा रुनम्या लय डेंजर आहे’ अशी माझी इमेज बनवली तिथून सुरुवात करूया.
पहिली ते चौथी जेमतेम हुशारी दाखवत हुशार मुलांच्या ‘अ’ तुकडीत जागा मिळवून होतो. चौथीला अभ्यास कमी आणि मस्ती जास्त झाली तसे पाचवीला ‘ब’ तुकडीत घसरण झाली. वर्ग बदलला तसे बरेचसे वर्गमित्र बदलले. आम्हीही टवाळ होतो, ते देखील टवाळ होते. पण अजून त्यांच्यात मी तितकासा मिसळलो नव्हतो. काही जुने मित्र जे माझ्यासारखे ‘चौथी अ’ मधून ‘पाचवी ब’ मध्ये घसरून आलेले त्यांनाच पकडून राहायचो. अश्यातच एक फारशी ओळखपाळख नसलेला कार्टा माझ्या नादाला लागला.

सकाळी नेहमीच्या वेळेस शाळा भरली. पण वर्गशिक्षिका बाई अजून आल्या नव्हत्या. लाऊडस्पीकरवर प्रार्थनेला सुरुवात झाली आणि सारे जण उभे राहिले. तो माझ्या मागच्या बाकावर होता. प्रार्थना संपल्यावर बसायच्या आधी त्याने कंपासपेटी उभी करत माझ्या बाकावर ठेवली. मी खाली बसलो तसे गचकन नाजूक जागी घुसली आणि थोडासा कळवळतच मी जमिनीवर आडवा झालो. आजूबाजुचे चारचौघे हसायला लागले. हा मानसिक आघात शारीरीक जखमेपेक्षा जास्तीचा वाटला. कारण ते हसणारे दात माझ्या मित्रांचे नव्हते. सगळ्यांचे थोबाड एकाच फटक्यात फोडून टाकावेसे वाटले पण ते शक्य नव्हते. मग काय, सारा राग त्या कंपासपेटी ठेवणार्‍यावर निघाला. अंगापिंडाने तो माझ्यापेक्षा मजबूत होता, पण हा विचार करायच्या मनस्थितीत मी नव्हतो. त्याची कंपासपेटी तोडून टाकायच्या उद्देशाने मी धाडकन बाकावर आदळली, तसे त्यातील सारे अवजार खळकन बाहेर आले. पुढे तो चिडून माझ्या अंगावर आला तसे त्यातील करकटक उचलून ते सप्पकन त्याच्या दिशेने फिरवले. त्यात त्याचा बचावासाठी पुढे आलेला हात शहीद झाला. त्याच्या तळहातापासून मनगटाच्या कोपरापर्यंत उमटलेली लाल लकेर ‘ऋन्मेषरेषा’ बनत माझ्या नावाची कायमस्वरुपी दहशत पसरवण्यास पुरेशी ठरली. मला ती रेषा त्यापुढे कधी ओलांडण्याची गरज पडली नाही. करकटक हातात घेणे किंवा हवेत फिरवणे पुरेसे ठरू लागले.

"एवरी अ‍ॅकशन इज इक्वल अ‍ॅन्ड ओपोजिट रिअ‍ॅक्शन" या न्यूटनच्या नियमाला मी तिथपासून (त्यातील ‘इक्वल’ या शब्दाला फाट्यावर मारत) पाळू लागलो. ‘तुम एक मारोगे, तो हम चार मारेंगे’ वगैरे फिल्मी डायलॉग ऐकायच्या आधीपासून मी असे करायला लागलो हे विशेष.

आता असाच एक बिल्डींगमधील किस्सा ऐकूया. तिथल्या पोरांमध्ये ‘रुनम्या म्हणजे राडा झाला की मागे पुढे न बघणारा’ हा समज केव्हा रूढ झाला हे बघूया.

बिल्डींगमधील सारीच पोरे तशी अतरंग होती. आपापसात आमच्या खूप मारामार्‍या चालायच्या, पण कोणी कोणाच्या घरी तक्रार घेऊन जायचे नाही हे तत्व कसोशीने पाळले जायचे. ज्याच्यात ताकद जास्त तो समोरच्याला मारायचा, ज्याच्यात धटींगपणा जास्त तो हूल द्यायचा. पण डेअरींग प्रत्येकाची तेव्हा पाण्याबाहेर आली जेव्हा बिल्डींग बाहेरच्या पोरांशी लफडा झाला.

खुल्या मैदानावर क्रिकेटचा सामना चालू होता. हा योग तेव्हा क्वचितच यायचा अन्यथा बरेचसे क्रिकेट गल्लीतच खेळले जायचे. तर आम्हा सर्वांची वयवर्षे १० ते १४ च्या दरम्यान असावीत, समोरच्या टीममधील मुलांचाही तोच वयोगट असावा, आणि माझे वय असावे साधारण बारा. फरक ईतकाच की समोरची मुले फुल्ल टू झोपडपट्टीछाप होती. मॅच घेण्याअगोदर आम्हाला याची कल्पना नव्हती, अन्यथा घेतलीच नसती. आधी त्यांची आपापसात शिवीगाळ, मग खेळताना आमच्याशी नियमांवरून चिडाचीड, अर्वाच्य भाषेचा वापर, एकंदरीत आम्ही वैतागलो होतो. कुठून या मुलांशी सामना घेतला असे झाले होते. तरी जिंकत होतो म्हणून सामना सोडून जात नव्हतो. पण ते जसे हरत होते तसे त्यांचा त्रागा आणखी वाढत होता. अखेर आमच्या कर्णधाराचा संयम सुटला. जेव्हा तो फलंदाजी करत होता तेव्हा त्याची आणि त्यांच्या विकेटकीपरची बाचाबाची झाली. लगोलग त्यांच्या सर्व क्षेत्ररक्षकांनी त्याला घेरला. मी जवळच्याच टाकीवर स्कोअर लिहित बसलो होतो. तडक उडी मारून निघालो पण तिथे पोहोचेपर्यंत आमच्या कर्णधाराचे शर्ट पकडून त्याला धक्काबुक्की चालू होती. बॅट होती त्याच्या हातात, पण त्याच्यामते अजून ती वापरायची वेळ आली नव्हती. पण मी काही समझौता एक्स्प्रेस घेऊन आलो नव्हतो. उचलला स्टंप आणि फिरवला. सामना तसाही केव्हाच संपला होता.

नशीबाने कोणाचे डोके मध्ये आले नाही. पण जिथे त्यांची अक्कल होती तिथे मार बसलाच. गुडघा फुटला एकाचा. पांगापांग झाली. आम्हीही लागलीच पळ काढला. त्यांच्या हातात लागण्यात कुठलाही शहाणपणा नव्हता. काही बिल्डींगच्या दिशेने पळाले. तर काही वाट फुटेल तिथे. पळतापळता मला आयडीया सुचली. माझ्याबरोबर एकजण पळत होता, त्याला घेऊन सरळ चौकी गाठली. तेथील मामांना क्रिकेट खेळताना राडा झालाय आणि झोपडपट्टीतील काही पोरे आम्हाला मारायला आमच्या मागे लागलीत असे सांगितले. त्यांनी आम्हा दोघांना सुरक्षितपणे घरी आणून सोडले. पुढे ती पोरे बदला घ्यायला कधी आली नाहीत आणि काही दिवस आम्हीदेखील आमच्या गल्लीतच क्रिकेट खेळणे पसंद केले.

असो, किस्से बाय किस्से म्हटले तर बरेच आहेत. लेखाच्या शब्दमर्यादेत सारेच नाही सांगता येणार,

तरी शाळेत असताना जवळच्या एका कॉलेजच्या ग्रूपशी पंगा घ्यायची हिम्मत दाखवली होती. अर्थात, आम्हीच बराच मार खाल्ला होता. पण तरीही, एकहीच मारा पर सॉलिड मारा स्टाईल त्यातही माझे नाव झाले होते.

ज्युनिअर कॉलेज पहिलेच वर्ष. दोन सिनिअर स्टुडंटना त्यांच्या दुर्दैवाने नेमके माझीच रॅगिंग घ्यायची हुक्की आली. तोपर्यंत कॉलेजमध्ये माझाही ग्रूप बनला होता. संध्याकाळी कट्ट्यावर गाठले त्यांना. आधी सहज विचारपूस केली. पण त्यांच्यात सिनिअर असल्याचा माज जाणवला. मग काय, गालावर राम-लक्ष्मण-सीता उमटवले. आणि चेहर्‍याचा हनुमान केला. तसेही आपण अन्यायाविरुद्ध लढतोय असे जेव्हा माझ्या मनाला वाटायचे तेव्हा माझा आवेश भलताच असायचा.

ईंजिनीअरींग कॉलेजात असताना वॅलेंटाईन डे ला आमच्या ग्रूपमधील एक मुलगा एका जुन्या मैत्रीणीला प्रपोज करायला म्हणून दुसर्‍या कॉलेजला गेलेला. तिथे त्याची काही चुकी नसताना तिथल्या पोरांचा मार खाऊन आलेला. त्याचा बदला घ्यायला म्हणून दुसर्‍या दिवशी त्या कॉलेजच्या बाहेर आम्ही फिल्डींग लावली आणि त्या ग्रूपच्या चारचौघांना पकडून चोप दिला होता. त्यावेळी ईंजिनीअरींगच्या वर्कशॉपच्या टूल्समधील एक अवजार मी माझ्याबरोबर बाळगले होते. "जर ते संख्येने खूप जमले आणि त्यांनी आपल्याला घेरले तर मी टाकतो एकाच्या डोक्यात, ते सगळे त्याला सांभाळत बसतील आणि आपण पळ काढूया", असा प्लान मी बनवला होता. पण सुदैवाने ती वेळ आली नाही. आता विचार करता असे वाटते की आलीच असती तशी वेळ, तर नक्कीच माझ्या हातून काहीतरी अनर्थ घडला असता. कदाचित ते हत्यार आणि त्याने मारलेला फटका जीवघेणाही ठरला असता.

त्यानंतर एका थर्टीफर्स्ट नाईटला फार मोठा राडा झालेला. त्यात माझी फार महत्वाची भुमिका होती. पण ते प्रकरण दूरगावी झाले, तिथेच मिटले आणि त्याचा कुठलाही पोलिस रेकॉर्ड बनला नाही हे माझे नशीब.

पण मग शेवटची उल्लेखनीय मारामारी म्हणावी अशी तीच होती. त्यानंतर त्या मारामारीचे होऊ शकणारे परीणाम लक्षात घेता तौबा केली म्हणा, किंवा ते कॉलेजचे शेवटचे वर्ष असल्याने मस्तीचे दिवस संपले म्हणा, पण माझ्या जीवनगाथेतील युद्धाचा अध्याय तिथेच संपला!

लेखही ईथेच संपायला हवा.
पण जाता जाता अहिंसेचा धडा द्यायचा मोह आवरत नाही, जो मी स्वानुभवातून शिकलोय.
एक गोष्ट कायम लक्षात ठेवा, आपले गरम रक्त जरी समोरच्याला जाळायला कामी येत असले, तरी त्याचे चटके आपल्यालाही सोसावे लागतात. ते देखील आयुष्यभरासाठी..
- ऋन्मेष

माझ्या आधीच्या वाईटसाईट सवयी वाचण्यासाठी खालील लिंकांवर टिचक्या मारू शकता.

माझ्या वाईट सवयी १ - चोरी http://www.maayboli.com/node/56756
माझ्या वाईट सवयी २ - जुगार http://www.maayboli.com/node/56890
माझ्या वाईट सवयी ३ - शिवीगाळ http://www.maayboli.com/node/56984
माझ्या वाईट सवयी ४ - निष्पाप जीवांची हत्या http://www.maayboli.com/node/57095

अवांतर - यावेळची शब्दखूण - लेखन मारामारी - मारतोय माझे लेखन तुमच्या माथी, झेला