कन्याकुमारी आणि केरळ

भाग २

पद्मनाभस्वामि मंदिर

येथूनच खाजगी बस गुरुवायुरला जातात. हात दाखवल्यावर थांबतात. त्याने
पाऊण तासात गेलो.देऊळ साडेचारला उघडते.भली मोठी रांग होती.तिथे न थांबता परत त्रिशुरच्या वडक्कुनाथन देवळापाशी साडेसहाला आलो.पांढरी धोती (लुंगी) नेसून मोठ्या आवारात गेलो आतमध्ये पाच देवळे आहेत.आज शिवरात्र असल्याने तेलाच्या दिव्यांची रोषणाई होती.गर्दी नाही.केरळचे हे प्रतिकात्मक देऊळ पाहिलाच हवे.नंतर बाजारात फिरून रूमवर आलो.

बुधवार.
सकाळी सातलाच रूम(त्रिशुर)सोडून जवळच्याच बसडेपोत आल्यावर कोटमंगलमच्या बसने सवा तासात 'कालडी'ला आलो.आद्य शंकराचार्याँचे जन्मस्थान,मठ,शारदेचे देऊळ आणि नदी हा फार रम्य परिसर आहे.येथून पाच किमीवरचे अंगमाली मुख्य त्रि०ते एर्नाकुलम रस्त्यावर आहे बस बदलून एर्ना०साउथ(टाऊन/नॉर्थ नाही) स्टेशनला सवा तासात आलो.हॉटेलात रूम घेतली.दोन वाजता एसीबसने कोचिफोर्टला(२२रु) अर्धा तास लागला.याठिकाणी फेरफटका मारून लॉँचने(अडीच रुपयात) परत एर्ना०मरिनाला आलो.छान जागा.मसाला बाजारातून फिरत रूमवर पोहोचलो.

गुरुवार
साडेपाचलाच रूम(एर्ना०)सोडून साऊथ स्टे०ला आलो सहाच्या तिरुवानंतपुरम रेल्वेचे(16341) तिकीट अगोदरच काढलेले होते.हे दोनशे किमी अंतर चार तासात कापून दहा वाजता तिरुव०ला आलो. डावीकडे (उत्तर)थंपानूर आणि उजवीकडे इस्ट फोर्ट,पदमनाभस्वामी मंदिर आहे. थंपानूरमध्ये मोठा बस डेपो आहे.तिकडे हॉटेल ३ दिवसांसाठी घेतले.

दुपारी नेपिअर म्युझिअम आणि झू पाहून 'पटोम'ला आलो.इस्ट फोर्टातल्या मंदिराच्या तलावासमोरच पुथिनमलिका पैलिस आहे. तो पाहिल्यावर बाजूचे भव्य पदमनाभस्वामी मंदिर पाचला उघडले.धोती पाहिजेच.स्त्रियांची जिन्स नको.चप्पल,बैग,कैमरा,पर्स,कपडे ठेवायचे ५०रु (मी रुमवरच ठेवले होते) घेतात.वाजणारे दोनशे दगडीखांबी संगीत मंडप आहे तो बंद केला आहे. पाच रुपयांत गोपुरात वर जाऊन आलो.प्रदक्षिणा मार्गावर कामशिल्पे,योगमुद्रा आहेत.फोटो काढणेस अर्थातच मनाई आहे.तीन भागातून शेषशायी विष्णू -पद्मनाभस्वामी पाहिला.त्रावणकोर राजांनी हे मंदिर बांधले त्यांचा मुख्य राजवाडा आता तामिळनाडमध्ये आहे.येथून बसने एरपोर्ट /वेली कडे जाणाऱ्या बसने ६ किमीवरच्या शंखुमुखम किनाऱ्यावर जाऊन संध्याकाळ घालवली.स्वच्छ किनारा आणि एक मोठे मत्स्यकन्येचं सिमेंटचं शिल्प आहे.

सोन्याची दुकाने कोचि

शुक्रवार १५ जानेवारी २०१०.आज कन्याकुमारी (८०किमी)येथून भारतातून सर्वाधिक चांगले कंकणाकृती सूर्यग्रहण ११ते २ या वेळेत दिसणार होते.सकाळी पाचलाच बाहेर पडलो.डेपोतून नागरकोईल(५०किमी)जाणाऱ्या बसेस पंधरा वीस मिनीटांनी सुटतात त्याने निघालो.वाटेत तकलाई गावापाशी पदनाभपुरम पैलिस आहे परंतू तो चुकणार होता.सातला नागरकोईल आले.भरपूर इडली वडे आणि इथली राजेळी केळी खाल्ली.चालत दहा मिनीटांवर नागराजकोईल (=नागाचे मंदिर )आहे ते पाहिले.तिथल्या स्टैंडवरून बसने पंधरा मिनीटांत सुचिंद्रम स्टॉप येतो. हे मंदिर छान आहे.फॉरनरना प्रवेश आहे जिन्स भोवती एक ओढणी /स्टोल गुंडाळली की स्त्रियांना आत सोडतात पुरुषांना लुंगी लावून उघडे जावे लागते.गोपूर,बाराफुटी मारुती,वाजणारे खांब आणि मोठी शिल्पे हे खास.इकडची बरीच देवळे ११ ते ५ बंद होतात.

दहा वाजले होते.बसने कन्याकुमारीला (१३किमी) वीस मिनीटांत आलो.जेट्टी आणि ककु० मंदिराचा स्टॉपला उतरायचे.आजच पोंगल.प्रचंड गर्दी.मंदीर बंद झाले होते.विवेकानंद स्मारकसाठी बोटीच्या रांगेत उभा राहिलो.अकरा वाजता ग्रहणाचा स्पर्श सुरू झाला.थोडे ढगाळ असल्याने सूर्याकडे सहज बघता येत होते.

३
दीड तासाने नंबर येऊन तिकीट मिळाले.बोटीतून अगोदर जाऊन आलेल्यांनी सेफ्टी जाकेटस खाली फेकली. तीच घालावी लागली. एकावेळी दीडशेजण जात होते.त्या खडकावर जाण्याचा एक अनुभव.शेजारचा खडक शंभरेक मिटर्स दूर आहे.त्यावर तिरुवल्लुवरचा उभा पुतळा आहे.३बोटी या दोन खडक आणि जेटिशी फिरत राहतात.हे पाहतानाच सूर्य पूर्ण कंकणाकृती झालेला पाहिला.साडेतीन तास यातच गेले.इथून सरळ बसने रूमवर तिरु०ला आलो तेव्हा सात वाजले.

शनिवार १६ जानेवारी
कालच्या ग्रहणाची माहिती असावी म्हणून दोन पेपर्स घेतले.कोळ्हिकोडला शाळेच्या राज्य कला आणि संस्कृती महोत्सवात झावळ्याने शाकारलेल्या झोपडीत सूर्याचे असंख्य कवडसे जमिनीवर ग्रहणात गोल न पडता चंद्रकोरीव पडलेला फोटो फारच आवडला.(कॉपिराईटमुळे)देत नाही.

सकाळी पाचलाच बसडेपोत आलो पहिली पोनमुडी बस ५.२०ला आणि दुसरी साडेसातला आहे.वाटेत एक मोठे गाव विथुरा येते.रबराची लागवड दिसली.नाश्त्यासाठी थांबलो तिथे दहा रुपयात तीन उत्तपे मिळाले.घाट चांगला आहे.लवंगांची झाडे पाहिली.वरती साडेसातला गेलो.पोनमुडी नावाचे गाव थोडे अगोदर एक किमी आहे. वरती गारवा होता. केरळ सरकारने इथे हिल स्टे बनवले आहे.
कन्याकुमारीला सूर्यग्रहण पाहतांना

विवेकानंद स्मारकाची रांग

पोनमुडीचे एक रेस्ट हाऊस

कोवालम बीच

राहण्याच्या घरांशिवाय काही नाही पण एक हिल स्टे पाहिले.

नंतरच्या बसने एक वाजता परत आलो.चार वाजता पटोम स्टैंडला जाऊन एसी बसने कोवालम बीच(१८किमी) पाहून आलो.किनारे तीन आहेत. लाइटहाऊस बीचला नेतात. स्वच्छ आणि निर्धोक समुद्र.

रविवार १७ जानेवारी.
सकाळी ८.५० च्या गरीबरथ गाडी (12202)चे येण्याचे तिकीट होते.ही गाडी कोशुवेली टर्मिनसहून(८किमी) सुटते.तिरु०पुरम च्या ऑटो स्टैँडवरून ७०रुपयात प्रिपेड ऑटो जातात साडेसातला एक पैसेंजर ट्रेन आहे.गम्मत म्हणून त्याचे तिकीट(२रु) काढले.दोनच स्टे जाण्यास कितीसा वेळ लागणार असा विचार करत कैंटिनमध्ये इडलीवडे खाल्ले.साडेआठ वाजले कोशुवेलीला पोहोचायला.ओसाड स्टेशनात मी आणि एक दोघेचजण उतरलो.स्टेशनमास्टर जणू आमचीच वाट पाहत होता.आमच्या बैगज बघून "गरीब रथ?" डोके हलवल्यावर आम्हाला झाडले.ऑटोने यायचे म्हणाला कारण इथे ओवरब्रिजच नाही.मध्ये पंधराएक रुळांपैकी चारांवर मालगाड्या होत्या.मास्टराने सिग्नल दिल्याशिवाय त्या हलणार नव्हत्या.मला बैगा संभाळत मालगाडींच्या डब्यांखालून जातांना खरोखर गरीब होऊन रथाकडे जातोय हे जाणवलं.
पुढचा प्रवास वेळेत होऊन सोमवारी ११ला घरी आलो.

++++++++++++++++++++
पद्मनाभपुरम पैलिस :पोंगलच्या गर्दीमुळे कन्याकुमारीला विवेकानंद स्मारक बोटीने जाऊन पाहण्यात बराच वेळ गेल्याने हा राजवाडा पाहता आला नव्हता.नंतर आम्ही फेब्रुवारी २०१२ मध्ये याच आराखड्याने कौटुंबिक सहलीत गेलो त्यावेळी स्मारक दीड तासात पाहून आलो.परत येताना दोन वाजता तकलाई येथे उतरलो. येथून पैलिस दोन किमीवर आहे.संपूर्ण लाकडाचे काम आहे.रंगीत चित्रे आहेत. इथली काळी फरशी खास आहे.करवंटीचा कोळसा, अंड्याचा पांढरा बलक, शिंपल्यांची पूड आणि वेलींचा चिकट रस यांपासून रोगण करून बनवली आहे. वाळल्यावर घोटून चमकदार केली आहे .राजवाडा सोमवार सोडून ९ते१ ,२ते ४.३० उघडा असतो.