ll पार्ट आणि पार्टनर ll

Jan 29, 2013,
आर्टिकल (महाराष्ट्र टाइम्स -सगुण निर्गुण ) कमलाकर देसले
ll पार्ट आणि पार्टनर ll

घर या संस्थेला घरघर लागते की काय असे वाटण्याइतके दिवस आता आलेत . वरून जरी सगळं ' ऑल इज वेल ' दिसत असलं तरी तसं ' वेल ' असण्याच्या शक्यता धूसर होताना दिसताहेत . माणसे चार भिंतीत राहतात ; पण दोन ध्रुवांवर राहिल्यासारखी राहतात . पती - पत्नीतल्या संवादाची जागा आता विसंवादाने घेतली आहे . आता विद्या विनयाने शोभतांना दिसत नाही . अहंकाराने कुरूप झालेली दिसत आहे . शिक्षणाने व्यक्तीगतता सघन होतांना दिसते आहे . ही सघनता पती - पत्नी अशा दोघांत असेल तर घटस्फोटाचा कडेलोट ठरलेलाच आहे . चूक कोणाचीही असू शकते . ' त्याची ', ' तिची ' किंवा ' दोघांची .' पण चुकते आहे हे नक्की .

निसर्गात सगळं कसं संलग्न आहे . एक दुसऱ्याशी जोडलेलं . मानवेतर सृष्टीत वैविध्य आणि एकरसतेचा अनोखा मिलाफ पाहायला मिळतो . म्हणजे असं पहा , की झाड मातीत उगवलेलं . मुळांचा मातीशी संबंध . मातीचा खडकाशी . मुळे खडकाच्या काठिण्याला गुदगुल्या करतात . खडकही आपले काठीण्य सोडून मुळांना पाण्यापर्यंत जाण्यासाठी वाट करून देतात . बाळाने आईच्या स्तनाला लुचावे , तशी मुळे मातीला लुचतात . खडकाला आपल्या दैवी स्पर्शाने हरखून टाकतात . मातीतला जीवनरस पीत झाड उंच होते . फुलते . फळते . झाडाच्या बहरण्याला वाराही दाद देतो . झाडेही आपली फळे , फुले , सावली सर्व माणसाला देऊन टाकतात . सूर्य ... प्रकाश , वारा ... प्राण , मेघ ... पाऊस तर पाऊस सृष्टीला जीवन देतो . आकाशाच्या सज्जन ओंजळीत जीवनाचा हा उत्सव नित्य चालू असतो . त्यात दिल्या घेतल्याचे बोलणे , उपकाराच्या उलट्या , हक्काची हीनता , दानाची दीनता आणि फालतू स्वातंत्र्याची भाषा नसते . वसुंधरेचं ' वसुधैव कुटुंब ' सुखात नांदत असतं .

माणसाच्या दुनियेत स्वीकार नाही . निवड आणि नकार आहे . निदान ती निवड तरी चांगली असावी , म्हणून प्राचीन काळापासून शिक्षणव्यवस्था निर्माण झाली . त्यात प्रेम , त्याग , सेवा , समर्पण , समजूतदारपणा , स्वीकार , औदार्य ही जीवनमूल्ये अंतर्भूत झाली आहेत . आता ती फक्त पाठ करून लिहिण्या , बोलण्यापुरती उरली आहेत . त्याजागी स्वार्थ , कपट , असूया , द्वेष , हव्यास , लालसा , व्यक्तिगतता ही व्यावहारी मूल्ये महत्त्वाची ठरू लागली आहेत . उपयोगिता आणि स्वार्थ हाच संबंधांचा मुख्य आधार झाला . एकूणच सत्ता , समाज , धर्म आणि मुख्य म्हणजे कुटुंबव्यवस्थेत कलहाची बीजे रुजू लागली , बाळसे धरून फोफावू लागली आहेत . आता तरी उज्ज्वल भविष्यासाठी आपण आहे त्या परिस्थितीचा स्वीकार आणि विधायक बदलासाठी नव्याची निवड चांगली करू या . मग ही निवड मशीनच्या एखाद्या पार्टची असो वा आयुष्याच्या पार्टनरची . घरात पराभूत आणि बाहेर जगज्जेता ठरलेला कुणीही संतांना मान्य नाही . ज्ञानोबाराय अशा पराभूत प्रापंचिकाविषयी फार छान लिहितात ... येर विश्वभरी आदरा । मुर्खू जैसा ।।
कमलाकर देसले