विषय क्र. तीन: माझ्या अपेक्षेतला मराठी चित्रपट

गरज आहे ती योग्य विपणन, जाहिरात आणि जनाश्रयाची>> अचूक रीत्या मांडले आहे.

छान लिहिले आहेस. आवडले.

मस्त लिहिलंय
एकनंबरी!!

खूपच छान लिहिले आहे. नायिकबद्दलच्या अपेक्षा एकदम पटल्या.

शुभेच्छा.

खूप छान लिहीले आहे... खूप खूप शुभेच्छा

काही मतं पटली. प्रेक्षकांची वर्गवारी योग्यच आहे. पण मला लिखाण आवडलं. मांडणी आवडली.

रच्याकने - मराठी सिनेमा कसाही चालवून घेतला जात होता असं वाटतं. धूमधडाका, दे दणादण, धडाकेबाज, बाळाचे बाप ब्रह्मचारी असे सवंग सिनेमे पाहीले तर आपलं आहे ना... जरा काणाडोळा केला तर बिघडलं कुठं असाच दृष्टीकोण समीक्षक आणि प्रेक्षकांचाही राहीलेला आहे. माहेरची साडीच्याच प्रेक्षकांनी शोले देखील हिट केला आहे.

मस्त लिहिलंय!

लेख आवडला.
मराठी प्रेक्षक किती बारकाईने चित्रपट बघतो, त्याचे एक उदाहरण.
सांगते ऐका ज्यावेळी दूरदर्शनवर दाखवला होता त्यावेळी, माझ्या आईची आत्या घरी होती. त्यातला मा. आल्हाद बरोबरचा पहिलाच प्रसंगात ज्यावेळी रत्नमाला अंगावरची चादर नीट करते, त्यावेळी त्याचे पाय उघडे राहतात.
चादर नीट करणारी आई, असे कधीही होऊ देणार नाही, असे तिने लगेच बोलून दाखवले.

सिंधुताई सकपाळ, हा एक सुंदर चित्रपट. पण त्यात नायिका तेल पोळी करताना, पोळी तव्यावर टाकताना तिला
मोठे भोक पडलेले दिसते. अभिनेत्री पाककलानिपुण नसेलही, पण दृष्य चौकटीत जे आलेय, त्याची जबाबदारी दिग्दर्शकाचीच आहे.

काहि नॉर्मल, नायिका अभिनेत्री सीमाने जरूर रंगवल्या होत्या. पण तिचे स्कूलच वेगळे होते.

चित्रीकरणासाठी, सुंदर सेटपेक्षा उत्तम फोटोग्राफर हवा. दृष्यचौकटी कल्पक करण्यात तरबेज हवा.

आणि आता ग्रामीण लोकांना शहरी जीवनाची ओळख नाही असे नाही. अगदी प्रत्यक्ष बघितले नसले तरी मालिकातून आणि हिन्दी सिनेमातून त्यांनी शहरे बघितलेली असतात. उलट आपल्यालाच खरा ग्रामीण बाज, नीटसा माहित नसतो.

सखोल विचार. शुभेच्छा.
’मराठी’ ब्रॅन्ड म्हणून जसजशी सिद्ध होत जाईल तसतशी मराठी चित्रपटसृष्टीही अधिक समृद्ध होईल.
खरेय..
खरंतर आपणच मराठी जनांनी मराठी सिनेमा सीरियसली घेतला नाहीय कारण आपले अग्रक्रम नेहमीच साहित्य अन नाटकाला राहिले.. सिनेमा म्हणजे टाईमपास अन डोके बाजूलाच ठेवायचे तर ते काम हिंदी सिनेमांच्या विषयात सफाईने होते या मराठी विचित्र मानसिकतेमुळे आपली सिनेमादृष्टी अन सृष्टी अपवाद वगळता विकसित झाली नाही..
आता काळ बदलतोय,पण खूप डॅमेज होऊन गेलंय..

छान लेख. उत्तम भाषा.

छान लेख तू म्हटल्याप्रमाणे नॉर्मल नायिका मला 'बिनधास्त' मध्ये दिसली होती.

छान लिहिलं आहेस पूनम
केश्विनी + १. मलाही वाचतावाचता 'बिनधास्त' आठवला होता. अजून एक म्हणजे बर्‍याच मराठी चित्रपटात वचावचा, अंगावर आल्यासारखं मराठी बोलतात. फार खटकतं ते कानांना.ह्याला 'बिनधास्त' सुद्धा अपवाद नाही, विशेषतः सुरुवातीचा काही भाग. 'कदाचित' चा उल्लेख तू केला आहेसच. 'नितळ' मधलं घरातलं वातावरण, संवाद मला खूप नैसर्गिक वाटले होते.

लेखनशैली तुझी नेहेमीच छान असते पूनम, पण काही मुद्दे नाही पटले.

मराठी प्रेक्षक हा तसा बुद्धीजीवी आहे असे मला वाटते. म्हणजे, जर त्याला एखादा लॉजिक सोडून बनवलेला चित्रपट पहायचाच असेल, तर तो अत्यंत सहजपणे हिंदी सिनेमाचीच निवड करेल. कारण हिंदी सिनेमा म्हणजे ’काहीही चालतं’ हे त्याने मान्यच करून टाकलेलं आहे. आवर्जून मराठी सिनेमा पहायचा असेल, तर मराठी प्रेक्षक भिंग लावून चित्रपटाची निवड करतो.
<<<
नाही पटलं .
सिनेमा पहायचा बेसिक हेतु 'एंटरटेन्मेन्ट' एखाद्या सिनेमातून मिळतेय असं वाटलं तर खरच 'काहीही चालतं' कुठल्याही भाषेतला सिनेमा पहाताना !
मराठीत पण आवडीनं पाहिलय प्रेक्षकांनी 'काहीही चालतं' टाइप .. ९० च्या काळातले लक्ष्या-महेश कोठारे-सचिन ट्रेंड चे सिनेमे तसेच होते पण निखळ करमणुक देणारे !
काही वर्षांपूर्वी कमर्शिअल सक्सेस मिळवलेला ' मी शिवाजी राजे भोसले बोलतोय' टाइप चे सिनेमे पाहिले तर वाटतं कि खरच 'का ही ही' चालतं मराठी सिनेमा ऑडियन्स ला सुध्दा :).
प्रेक्षकांना खरच "कुठल्याही" भाषेतला सिनेमा पहातना काहीही चालतं, एक बेसिक 'चांगला मार्केटिंग केलेला' सिनेमा सगळ्यांनाच पहावासा वाटतो.
चांगला वाइट वगैरे पुढची गोष्ट, मुळात पहावासा वाटला पाहिजे इथे सगळं आडतय असं मला वाटतं !
'ही' भाषा आहे म्हणून 'अशी' आपेक्षा, ती भाषा म्हणजे 'तशी' आपेक्षा मधे थोडं फार तथ्य असेलही पण मुळात कुठल्याही भाषेतला सिनेमा पहाताना ऑल दॅट ऑडियन्स वॉन्ट्स इज एन्टरटेन्मेन्ट !
(तीनदा म्हणायचा कंटाळा आला )

मराठी चित्रपटातल्या नायिकांच्या बाबतीत मात्र क्रांती व्हायची गरज आहे असं मला वाटतं. हिंदी, भोजपुरी, दाक्षिणात्य नायिकेने ’वाट्टेल ते केलेलं/ बोललेलं/ घातलेलं’ आपण सहज खपवून घेतलं जातं. मात्र मराठी नायिका ही ’साधीच’ हवी ही अपेक्षा अजूनही आहे. आपल्या घरातली अथवा शेजारची मुलगी आधुनिक कपडे घालते ते आपण चालवून घेतो, किंचित अघळपघळ भाषा बोलते ते आपल्याला चालतं. पण मराठी नायिका मात्र आदर्श नारीच लागते. अजूनही कथेतली स्त्री व्यक्तीरेखा एकतर अगदीच शोभेची बाहुली असते जिला चित्रपटात वेगळं असं काही स्थानच नसतं, किंवा नायकाला आधार म्हणून ’संकटांच्या कचाट्यामधून सोडवणारी, सर्व दु:ख सोसणारी’ अशी स्त्री असते. एखादा स्त्री व्यक्तीरेखेवर भर असलेला चित्रपट असेल तर ती व्यक्तीरेखा जितकी मोठी करता येईल तितकी मोठी आणि आदर्श केलेली असते.

<<< हे पण नाही पाटलं.
म्हणजे तू म्हणातीयेस तशा नायिका नक्कीच होत्या मराठीत, टिपिकल रडक्या अलका कुबल टाइप किंवा शोभेच्या बाहुली टाइप त्या लक्ष्या - महेश कोठारे काळातल्या.
पण जुन्या तमाशा प्रधान सिनेमातल्या नायिका खूप स्ट्राँग व्यक्तिरेखा होत्या 'स्वतःचं स्थान' होतं त्यांना सिनेमात , नुसत्याच शोभेच्या बाहुल्या नव्हत्या उलट बर्‍यापैकी नायिका प्रधन होते तमाशा पट !
उंबरठा, जैत रे जैत ची स्मिता पाटिल , महानंदा आणि स्मिता तळवलकर चे सिनेमे, बिनधास्त , जोगवा असे नायिका प्रधान बरेच सिनेमेही येउन गेलेत.
बोल्ड ग्लॅमरस नायिके पेक्षा आय गेस मराठी प्रेक्षकांना 'सो कॉल्ड बोल्ड रोमान्स' झेपत नाही !
'खुपते तिथे गुप्ते' मधे मुक्ता बर्वे जे म्हणाली ते एकदम बरोबर होतं, ती म्हणे 'रेप सीन्स' सारखी विकृत भावना कितीही बोल्ड असलेले सिनेमे चालतात पण जर हळुवार रोमान्स मधे एखादा किसिंग सीन आला कि उगीच भुवया उंचावतात !

असो, बाकी अर्थातच 'बॅड ड्रेसिंग सेन्स' बाबत अनुमोदन :).

पूनम तुझी लेखनाची शैली नेहेमीच उत्तम असते ..

मलाही लेख थोडा त्रोटक वाटला .. आणि काही काही मुद्द्यांबाबत डीजे +१ ..

आणि "मराठी प्रेक्षक बुद्धीजीवी आहे" हे विधान पटकन जनरलाईझ करता येणार नाही असं वाटलं .. बुद्धीजीवी प्रेक्षक जेव्हढा मराठीत आहे तेव्हढाच तो ईतरत्रही आहे आणि निखळ बिनडोक करमणूक जेव्हढी ईतरत्र हवी असते आणि चालते तेव्हढी ती मराठीतही आहे असं मला वाटतं .. पण मराठीचं मार्केट अजून पूर्णपणे इव्हॉल्व झालेलं नाही असं मला वाटतं जेव्हढं हिंदीचं आणि साऊथ इंडियन भाषांमधल्या सिनेमांचं झालं आहे ..

आता ज्या पटीने मराठीतही सिनेमे निघत आहेत, वेगवेगळे विषय हाताळले जात आहेत तर सिनेमा अजून सशक्त झाला की पूर्ण इंडस्ट्रीही इव्हॉल्व होईल असं वाटतंय ..

काही मुद्दे अगदी पटले.
काही मुद्यांवर अजून थोडासा विचार व्हायला हवा असे वाटले.

हा लेख खूपच छान जमलाय.... अनेक बाजूंनी चांगले विश्लेषण केलंय....

मराठी सिनेमा उत्तरोत्तर प्रगल्भ, मॅच्युअर्ड होत गेला, होत आहे - तो कधीही ट्रेंडी नव्हता, असूही नये - हेच त्याचे वैशिष्ट्य म्हणावे लागेल - मराठी माणसासारखाच तो तद्दन व्यावसायिक झाला नाही (मराठी सिनेमा आर्थिक बाजूत बर्‍याचवेळा मारही खातो ) पण अनेक अभिरुचीपूर्ण चित्रपट, वेगवेगळी विषय हाताळणी हे मराठी सिनेमानेच दिले असे मला तरी वाटते. एवढे विविध प्रयोग इतर कुठल्या भाषेत (हिंदी व बंगाली सोडून) होत असतील का नाही शंकाच वाटते.....

सुरेख लेख आणि स्पष्ट विचार!

लेख आवडला.

माझ्याकडून बक्षिसांच्या यादीत.

लेख चांगला आहे.
काही मुद्दे पटले.
इतर भाषांतील चित्रपटांचा ठराविक मुखडा आहे असं आपल्याला वाटतं कारण एका ठराविक प्रकारचे तेवढेच आपल्यापर्यंत पोचतात. असेही असेल ना?

छान लेख!

चांगला लेख. आवडला

मराठी प्रेक्षक हा तसा बुद्धीजीवी आहे असे मला वाटते. >>> शहरी प्रेक्षक असतीलही काही प्रमाणात. पण इतर भाषिकांप्रमाणेच काही टक्केच बुजी असतील असे मला वाटते.

लेख आवडल अहे खरे असले तरी स्पर्धेच्या संदर्भात नाही आवडला. म्हणजे लेखातील प्रत्येक दृष्टिकोन, प्रत्येक विचार व प्रत्येक अपेक्षा ही पटण्यासारखीच, पण मराठी चित्रपटाने काय बदलावे, काय करावे याबाबतच्या अपेक्षा 'कथा चांगली असावी' वगैरेपुढे फार जाताना दिसले नाहीत. त्याचवेळी प्रेक्षकांच्या मानसिकतेतील वैविध्य, प्रेक्षकांकडून असायला हव्यात त्या अपेक्षा यामुळे लेख थोडा मुद्यापासून लांब गेल्यासारखा वाटला.

पण स्पर्धा हे निव्वळ निमित्तच. लेखातील प्रत्येक विचार पटला. दक्षिणेच्या 'साच्याचे' नेमके वर्णनही परफेक्टच!

सुंदर व जस्टिफाईड / जस्टिफायेबल मतप्रदर्शन! अभिनंदन व शुभेच्छा

-'बेफिकीर'!

चित्रीकरणासाठी, सुंदर सेटपेक्षा उत्तम फोटोग्राफर हवा.>> सिनेमेटोग्राफर.

मराठी चित्रपटामधे एकंदरच उत्तम तंत्रज्ञांची उणीव भासून येते. बालगंधर्वचा कपडेपट, शिवाजीराजे भोसले बोलतोय मधले सेट आणि नटरंगमधले मेकप यामधे हे प्रकर्षाने जाणवून येते. अर्थात ही काही फक्त उदाहरणे.

मराठीचा सर्वात मोठा तोटा हा आहे की मराठी सिनेइंडस्ट्री ही हिंदी सिनेइंडस्ट्रीच्या एकदम जवळ आहे. (भौगोलिक रीत्या) त्यामुळे इतर प्रादेशिक सिनेमापेक्षा इथल्या कलाकारांना, तंत्रज्ञाना हिंदीमधे प्रवेश लवकर मिळू शकतो. कित्येक मराठी अभिनेते-अभिनेत्री आणि तंत्रज्ञ हिन्दीमधूनच करीअर चालू करतात.

छान लिहिलयं , आवडलं !

कित्येक मराठी अभिनेते-अभिनेत्री आणि तंत्रज्ञ हिन्दीमधूनच करीअर चालू करतात. <<<
काम तेच आणि तेवढेच मात्र त्याचा मोबदला अधिक योग्य(कामाचे योग्य मूल्यमापन करणारा) असे असल्यावर तंत्रज्ञांचा हिंदीकडे ओढा असणं साहजिक आहे.

हो नंदीनी, कुशल सिनेमेटोग्राफर निसर्गातले साधे नेहमीचे दृष्य, सुंदर करु शकतो.

नी, असाही विचार करतो मी ( प्रेक्षकांच्या दृष्टीने ) आपल्याला हिंदी भाषा सहज कळते, (जसे दक्षिणेतील लोकांना नाही ) त्यामूळे आपली सिनेमाची गरज, हिंदी सिनेमा थोड्याफार प्रमाणात भागवतो. तसेच बंगाल्यांप्रमाणे आपल्याला साधारणपणे पुस्तके वाचायची आवड नसते. त्यामूळे आपले साहित्य, पडद्यावर यावे वगैरे ओढ ही वाटत नाही.

ज्याप्रकारे मनापासून लिहिलंय, एक सर्वसामान्य प्रेक्षक म्हणून, सिने-चाहती म्हणून, ते आवडलं.
प्रत्येक भाषांच्या चित्रपटांबद्दल ते-ते रसिक अशा प्रकारचीच चर्चा करत असावेत असं वाटतं.

अन्यभाषिक चित्रपटांबद्दलची काही मतं पटली; काही पटली नाहीत. नीरजानं लिहिलंय तसं, अन्य भाषांतलं तेवढंच आपल्यापर्यंत पोहोचतं, त्यामुळे अशी मतं बनत असावीत.

'नॉर्मल' नायिका हवी - याला मात्र जोरदार अनुमोदन.
तसंच, नायिकेच्या भूमिकेसाठीच्या कलाकारांची निवड - हा देखील यामागचा कळीचा मुद्दा ठरतो. (उदाहरणार्थ - मला इथे 'बयो' हा चित्रपट आठवतो. पठडीबाहेरची चांगली कथा होती याची, पण प्रमुख भूमिकेसाठी मृण्मयी लागू?? त्या भूमिकेचं मातेरं होणार हे आलंच मग.)

ज्याप्रकारे मनापासून लिहिलंय, एक सर्वसामान्य प्रेक्षक म्हणून, सिने-चाहती म्हणून, ते आवडलं. >>> अनुमोदन मस्त आहे लेख.. एकदम व्यवस्थित मांडणी...

सशल आणि नीधपला अनुमोदन.