एक दीर्घ सेकंड इनिंग्ज!

एक दीर्घ सेकंड इनिंग्ज!
मी वयाच्या 16 व्या वर्षी काम करायला सुरुवात केली आणि त्याचा मला आनंदच आहे!
मी 1969 मध्ये प्रसिद्ध जर्मन बहुराष्ट्रीय मायको/बॉशमधून माझ्या कारकिर्दीची सुरुवात केली आणि 2010 पर्यंत होंडा, सॅमटेल, किर्लोस्करसोबत काम केले आणि महिंद्रामधून निवृत्त झालो.
तो एक समृद्ध अनुभव होता. मला जगभर मोठ्या प्रमाणावर प्रवास करण्याची संधी मिळाली, आजीवन मित्र बनलेले अनेक अद्भुत लोक भेटले.
मी म्हटल्याप्रमाणे, मी 2010 मध्ये निवृत्त झालो, भविष्यात काय असेल याची कल्पना नव्हती.
मला माहीत होतं, मी चांगलं शिकवू शकतो पण मी शैक्षणिक जगतात कसं योगदान देऊ शकतो हे माहीत नव्हतं.
आज शिकवायला सुरुवात करून चौदा वर्षे झाली. काही आठवड्यांत ही इनिंग्ज संपेल. होय! हा विराम अपेक्षितच आहे! 1 नोव्हेंबर २४!.
मी आता 72 वर्षांचा आहे आणि कधीतरी निवृत्त व्हायलाच हवे होते.
अन आता मला जाणवतंय की शिक्षक आणि शिकवणं हा माझ्यासाठी अत्यंत प्रिय अन सुखद अनुभव होता आणि राहील.
वयाच्या ५८व्या वर्षी कॉलेजमधला पहिला दिवस मला आजही आठवतो.
मी घरीच रिकामा असल्याने उपनगरातील अभियांत्रिकी महाविद्यालयात जायचे असलेल्या माझ्या मित्राला मी लिफ्ट दिली. आम्ही प्रिन्सिपलना भेटलो आणि थोड्याशा चर्चेनंतर त्यांनी मला विचारले की मला व्याख्याता म्हणून जॉइन व्हायला आवडेल का? मी चकित झालो कारण मी माझ्या संपूर्ण कारकिर्दीत काही प्रशिक्षण सत्रे वगळता कधीही शिकवले नव्हते आणि माझे विद्यार्थी मुख्यत्वे माझे फॅक्टरीतील सहकारी, सुपरव्हायझर अन इंजिनीयर्स होते.
मी मेकॅनिकल अभियांत्रिकी पदवीचा अभ्यासक्रम मागवला आणि मला आश्चर्य वाटले की मी गुणवत्ता, उत्पादन प्रक्रिया आणि औद्योगिक अभियांत्रिकीमधील बहुतेक युनिट्स शिकवू शकतो. होंडा, मायको/बॉश आणि सॅमटेल सारख्या नामांकित उद्योगांमध्ये मी माझ्या नोकरीत पाठ्यक्रमातील बहुतेक सिद्धांतांचा सराव केला होता. माझ्याकडे वास्तविक केस स्टडीजचा पुरेसा साठा होता. मी खूप उत्साहाने हो म्हणालो.
ही माझी दुसरी इनिंग्ज होती... आणि मी खूप उत्साहित होतो यात काही शंका नाही,.
मी १४ जुलै २०१० रोजी सकाळी ११ वाजता गुणवत्तेवर माझे पहिले व्याख्यान सुरू केले. ते टोटल क्वालिटी मॅनेजमेंट या संकल्पनेवर होतं मेकॅनिकल इंजिनीअरिंगच्या दुसऱ्या वर्षात शिकणाऱ्या मुला-मुलींनी वर्ग भरलेला होता. मी माझ्या औद्योगिक अनुभवातून पीपीटी आणि व्हिडिओ आणि बरीच लाइव्ह उदाहरणे तयार करून आलो होतो. मला जाणवले की माझे लेक्चर चांगले चालले आहे अन मुले उत्सुकतेने लक्षपूर्वक ऐकत आहेत आणि धड्यांचा आनंद घेत आहेत.
त्या सेमेस्टरमध्ये मी पाठ्यक्रम यशस्वीपणे पूर्ण केला. थियरिटिकल सिध्दांत कसे वापरले जातात हे दाखवण्यासाठी त्यांना महिंद्रा आणि ईटनसारख्या कंपन्यांत घेऊन गेलो. हे पहिल्यांदा घडत होते आणि मुलांना यातून खूप शिकता आले आणि इंडस्ट्रीतील वेळेची शिस्त आणि त्या बरोबरच प्रत्यक्ष काम कसे होते हे पाहून त्यांना खूप आनंद झाला.
विद्यार्थ्यांचा सेमिस्टर फीडबॅक अतिशय समाधानकारक होता. मला 96/100 गुणांसह सर्वोत्कृष्ट शिक्षक म्हणून रेट केले गेले आणि माझ्या 100% विद्यार्थ्यांनी मेट्रोलॉजी आणि गुणवत्ता नियंत्रण परीक्षा उत्तीर्ण केली तर 40% विद्यार्थ्यांना डिस्टिंक्शन मिळाले.
मी उद्योग तज्ञांची व्याख्याने आणि चर्चासत्रे आयोजित करण्यात सक्रिय रस घेण्यास सुरुवात केली. "तंत्रज्ञान आणि ट्रेंड" हा पहिला सेमिनार जबरदस्त यशस्वी झाला.
मी माझ्या नवीन कारकीर्दीचा आनंद घेऊ लागलो होतो. शिक्षकांमध्ये मी वयाने सर्वांत मोठा होतो. अन मला शिकण्याची आणि विद्यार्थ्यांना मदत करण्याची इच्छा होती. माझ्या सहकार्^यांनी मला खूप मदत केली... त्यांच्याशी छान मैत्री जुळली होती
विद्यार्थ्यांनक्~कँपस इंटरव्ह्यू मध्ये चांगली कामगिरी करावी यासाठी आम्ही त्यांना तयार करण्यास सुरुवात केली. मी अनेक उद्योगांच्या एचआर प्रमुखांशी देखील संपर्क साधला आणि त्यांना आमच्या शिकवण्याच्या पद्धती पाहण्यासाठी तसेच आम्ही विद्यार्थ्यांना चांगले अभियंता कसे बनवतो हे पाहण्यासाठी आमंत्रित केले. यात आम्ही यशस्वी झालो आणि पुढच्या वर्षी, चार नामांकित उद्योगांनी आमच्या कॅम्पसला ग्रॅज्युएट इंजिनीयर्सच्या निवडीसाठी कायमस्वरूपी महाविद्यालय बनवले.
माझ्या विद्यार्थ्यांना अनेक नामांकित संस्थांमध्ये नोकऱ्या मिळू लागल्या. ते मला फोन करत आणि त्या टिप्स आणि मार्गदर्शन दिल्याबद्दल माझे आभार मानत-
त्या नंतर काही दिवसांनी, मला एमबीए कॉलेजमध्ये स्ट्रॅटेजिक प्लॅनिंग या विषयावर व्याख्यान देण्यासाठी आमंत्रित करण्यात आले होते. मी होंडा आणि किर्लोस्करमधील वार्षिक स्ट्रॅटेजिक प्लॅनिंग एक्सरसाईझचा कायमस्वरूपी सदस्य होतो. मी मॅनेजमेंटचा औपचारिक अभ्यास केलेला नव्हता. पण, अनुभवाने त्यातील अनेक सिध्दांत मला टाऊक होते आणि त्या बरोबरच मी मॅकेंझी या विश्वविख्यात कन्सल्टंट बरोबर कंपनीचा प्रतिनिधी म्हणून काम केले होते. कदाचित माझ्या व्याख्यानाने प्रभावित होऊन, मला विचारले गेले की मी एमबीएच्या द्वितीय वर्षाच्या विद्यार्थ्यांसाठी स्ट्रॅटेजी हा विषय शिकवू शकेन का? मी अभ्यासक्रम मागवला आणि मला आढळले की मला अनेक संज्ञा अन सिध्दांत परिचित आहेत. मी अभ्यासक्रम घरी नेला आणि इंटरनेटवर काही संदर्भ मिळविण्याचा प्रयत्न केला आणि मी स्ट्रॅटेजी विषयाच्या पाठ्यपुस्तकांतील हॅमेल, प्रल्हाद, मॅकिन्से आणि पोर्टर सारख्या बिझनेस स्कूलच्या दिग्गजांच्या सिद्धांतांशी संबंध जोडू शकलो. मी पूर्ण तयारी केली आणि एमबीए ला शिकवायला सुरुवात केली.तो देखील एक समृध्द अनुभव होता.

मी ६५ वर्षांचा होतो आणि पुढची ७ वर्षे खूप भन्नाट गेली. मला विविध विषयांवर बोलण्यासाठी आमंत्रित केले जात होते; ज्ञात आणि अज्ञात! विषय होते, स्पिरिच्युयॅलिटी ॲट वर्कप्लेस, सचोटी आणि कृतज्ञता आणि बरेच काही; ज्यासाठी तयारी आवश्यक होती आणि इंटरनेट हे खरोखर वरदान होते. त्या बरोबर अनेक तास कॉलेजच्या लायब्ररीत बसून वाचन व नोट्स घेणे खूप आनंद देऊन जायचे. सादरीकरणे तयार करण्यातही मी पारंगत झालो जे माझ्या पिढीसाठी खूप नवीन होते.
यात खूप मजा देखील होती. मी प्रेक्षक म्हणून विद्यार्थ्यांसोबत त्यांच्या क्रिकेट सामन्यांमध्ये सामील व्हायचो. त्याच्या संगीत मैफिलीत मी सुध्दा जात असे. ही मुलं खूप प्रेमळ अन प्रतिभावान होती. फॅन्सी ड्रेस स्पर्धा, माजी विद्यार्थ्यांचे संमेलन इत्यादी त्यांच्या नेहमीच्या कार्यक्रमांचा भाग होण्यात मला आनंद मिळायचा.कधीकधी ते त्यांच्या कौटुंबिक समस्यांसह माझ्याकडे जात असत. त्यापैकी काही अतिशय गरीब पार्श्वभूमीतून आले होते.. मला एक विद्यार्थी आठवतो ज्याचे वडिल भाजी विक्रेते होते आणि पुण्यात नोकरी स्वीकारून आपल्या मुलाने आपल्याला सोडून जाऊ नये असे त्यांना वाटत होते. मुलाने मला त्याच्या वडिलांशी बोलण्यास सांगितले. त्याला पटवणे कठीण काम होते कारण मुलाची आई अंथरुणाला खिळलेली होती आणि माझा विद्यार्थी तिची काळजी घेत होता. खूप समजावून सांगितल्यावर वडिलांनी होकार दिला. मुलगा पुण्याला गेला, त्याने त्याच्या कारकिर्दीत चमकदार कामगिरी केली. कुटुंब पुण्यात स्थलांतरित झाले असून, त्याचे लग्न झाले आहे. प्रत्येक गुरुपौर्णिमेला तो मला फोन करत असतो.
या वर्षांत मला आश्चर्याचे अनेक सुखद अनुभव मिळाले. माझे माजी विद्यार्थी अनेक अनपेक्षित ठिकाणी भेटत- विमानतळ, रेल्वे स्थानके, रेस्टॉरंट्स जगभरातील अनेक ठिकाणे. मला त्यांच्यापैकी अनेकांची नावे आठवत नसत आणि तरीही ते मला आवर्जून भेटत आणि जगभरातील प्रसिद्ध कंपन्यांमध्ये त्यांच्या कामगिरीबद्दल माझे आभार मानत - ऑडी, जर्मनीतील सीमेन्स, अमेरिकेतील ॲमेझॉन आणि मायक्रोसॉफ्ट आणि भारतात असंख्य कंपन्या. .
अध्यापनाचा हा भाग चालू असतानाच माझी अनुवादित पुस्तके प्रकाशित होत राहिली. आज माझ्या नावावर 15 पुस्तके आहेत.
ही वाटचाल आता आता आनंददायी आणि समाधानकारक समापनाच्या टप्प्यावर पोहोचत आहे. या टप्प्यावर पोहोचण्यापेक्षा हा प्रवास खूप मनमोहक होता. पहिल्या इनिंग्जपेक्षा दुसरी इनिंग्ज अधिक समृध्द.

अन हो, दोन्ही इनिंग्ज मिळून ५५ वर्षे झाली..... अजून खेळतोय, संगीत ऐकतो, वाचतो, नाटके , प्रवास, प्रचंड प्रवास करतो..अजूनही तलत, लता अन भीमसेन जी व किशोरीताई ऐकत लाॅग ड्राईव्ह ला जातो.... २३ देश झाले अन माझी पूर्णांगी सदा मला साथ देते.... या जन्मावर या जगण्यावर शतदा प्रेम करायला मंगेश पाडगावकर सांगून गेलेत..... किती सार्थ आहे ते~~

तिसरी इनिंग्ज शोधतोय, तेवढ्याच उत्साहाने... कुठल्यातरी अज्ञात भूमीत, क्षितिजाच्या पलीकडे काहीतरी!