शिल्पकार तो..

मेहनत करणे... खडतर परिश्रमांनंतर यश मिळणे, हे चांगलंच ! परंतु श्रमाला, यशाला, कलेला, त्याहूनही कलाकाराला ओळख मिळणे ही फार मोठी गोष्ट..

एका शिल्पकाराची गोष्ट
-----------------------------------------------------------------

मध्यंतरी सोशल मिडियावर एक गोष्ट वाचली होती. शाळेच्या निरोपसमारंभावेळी सर्वांचे लाडके गुरुजी विद्यार्थ्यांना आपल्या भाषणात सांगतात, दहावीची परिक्षा देताय.. ठीक..! द्या ! पण निकाल लागला की येऊ नका मला पेढे द्यायला. किती मार्क्स मिळाले - म्हणून- मी ही येणार नाही तुम्हाला विचारायला. मी येईन; पण आजपासून दहा वर्षांनी ! तेव्हा विचारेन की काय करताय तुम्ही, तुमच्या आयुष्यात. मुलांनो, आयुष्यात यश हे दहावीच्या मार्कांवर नसतं तर दहावीनंतर काही वर्षांनी या जगात तुम्ही कुठे आणि कसे उभे आहात यावर असतं.

या गोष्टीचं, त्या गुरुजींच्या उपदेशाचं, प्रत्यंतर येतं ते शिल्पकार सचिन म्हापणकरांना भेटून. वेंगुर्ल्यातील मराठी (खरतर मालवणीच) माध्यमात शिकणारा हा चुणचुणीत मुलगा. अगदी लहान वयापासून अभ्यासापेक्षा गणपतीच्या शाळेत बसून तासनतास मातीच्या गोळ्याला मूर्तीचा आकार येईपर्यंत न्याहाळणे हाच छंद तेव्हा त्याला जडत होता. छोटा सचिन आकार घ्यायच्या वयात आला तेव्हा त्याची ही आवड अचूक हेरली ती तत्कालीन जेजे स्कूल ऒफ आर्ट्सचे शिल्पकला विभागाचे डीन आणि अर्थातच त्याच्या मावशीचे यजमान श्री. वि.वि. मांजरेकर यांनी ! म्हापणकर गुरुजींना (सचिनचे वडिल) त्यांनी आधीच सांगितलं, दहावीनंतर तुमचा सचिन मुंबईला येणार हे नक्की. अर्थातच उंच आभाळात भरारी घ्यायचं बाळकडू जे स्वत: आपल्या विद्यार्थ्यांना पाजत त्या म्हापणकर गुरुजींनी आपल्या मुलाच्या पंखाना बळ दिलं, त्यात नवल ते काय?

दहावीनंतर बेलबॊटम विजार आणि तंग शर्ट घातलेला सचिन म्हापणकर हा साधासुधा मालवणी मुलगा, जे जे स्कूल ऒफ आर्टसच्या चकचकीत वातावरणात स्टायलिश मुलांमधे मिसळत कॉलेजमधे जाऊ लागला. सकाळचं कॉलेज संपवून बरीचशी उच्चभ्रू मुलं जेव्हा दुपारभर कट्ट्यावर रेंगाळायची, तेव्हा अख्खी दुपार आणि संध्याकाळ सचिन आपल्या मांजरेकर काकांच्या कार्यशाळेत त्यांच्या हाताखाली माती मळून देत त्यांच्या बोटांतील जादूगरी आपल्या डोळ्यांत आणि डोक्यात साठवत राहायचा.

कॉलेज संपलं. समोर जगाचे दरवाजे सताड उघडे होते. आपल्या पायांवर उभं राहायची घाईसुद्धा होती. काही दिवस ग्लास फॆक्टरीत डिझायनरची नोकरी आली. आणि मग काही दिवसांतच नव्या नोकरीसाठी बोलावणं आलं. ऒफिस म्हणजे एक भली मोकळाली जमीनच होती नुसती ! नुकताच तिथे एक नवा प्रोजेक्ट होऊ घातला होता. हा प्रोजेक्ट म्हणजे दुसरं तिसरं काही नसून, होतं ते अम्युझमेन्ट उद्योगातलं भारतातलं, खरतर आशियातलं पहिलं पाऊल, एस्सेल वर्ल्ड ! त्यांच्या स्लोगन प्रमाणेच "घर नहीं जाऊंगा मैं, एस्सेल वर्ल्ड में रहुंगा" म्हणत, सचिन तिथे झोकून देऊन काम करत राहिला. स्टुडिओ असिस्टंट ते स्टुडिओ इनचार्ज ह्या पंधरा वर्षाच्या प्रवासातील वॊटर किन्गडम ह्या आणखी एका भल्या मोठ्या प्रोजेक्टसहीत अनेक अनुभव घेत ओढ लागली ती स्वत:चं काहीतरी करण्याची.

आणि मग २००२ मधे जन्म झाला तो "शिल्पायन"चा ! पुतळे, मूर्ती या परंपरागत शिल्पकलेतच न अडकता कक्षेबाहेर विचार करणा-या म्हापणकरांना खुणावत होती, झपाट्याने फोफावणारी अम्युझमेंट इण्डस्ट्री ! ठिकठिकाणी, प्ले झोन्स, वॊटरपार्क्स, थीम पार्क्स बनत होते. प्रॊडक्टसची मागणी वाढत होती. गुणवत्ता आणि नाविन्य या निकषांवर शिल्पायनचाही जम बसत होता. एव्हाना वसईच्या उद्योग वसाहतीत अद्ययावत स्टुडिओ कम फॆक्टरीही उभी राहिली.

आता त्यांच्या फायबर ग्लास निर्मित अम्युझमेन्ट प्रॊडक्टसना देशातूनच नव्हे तर परदेशातूनही मागणी येत असते. अम्युझमेन्ट उद्योगच नव्हे तर, महानगर पालिकेचा निर्माल्य कलश (अगदी पहिल्या निर्माल्य कलशापासून आजवर), मूर्तीकामं, परंपरागत पुतळे अशी कामेही निरंतर चालू असतातच. देशात सर्वत्र पसरलेल्या मॆक्डोनल्डच्या बाहेर बसलेला रोनाल्डसुद्धा देशभर शिल्पायन मधूनच जात असतो.
व्यवसायाची घडी जरी बसली होती, तरी सतत नाविन्याचा ध्यास घेतलेले म्हापणकर यांना थांबणं माहित नव्हतंच. इथून पुढे काय, याचा विचार करत असतानाच त्यांनी एक आणखी जगावेगळं स्वप्न पाहिले. ते म्हणजे शिल्पकला विश्वातलं डिजिटल पाऊल. आताच्या सरकारची मेक इन इंडिया, डिजिटल भारत सारखी अभियान जेव्हा कागदावरही नव्हती, किंबहुना हे सरकारच सत्तेत यायच्या आधी ही कल्पना म्हापणकरांच्या डोक्यात रुंजी घालत होती. रोजचे व्यावसायिक व्याप सांभाळत त्यासाठी लागणारा पूर्ण अभ्यास करुन ही कला डिजिटली आत्मसात करणं, हे अर्थातच शिवधनुष्य होतं. पण साधा सरळ सोपा मार्ग स्विकारतील ते म्हापणकर कसले. दोन वर्ष अथक ह्या प्रोजेक्टचा विविधांगी अभ्यास करुन, परदेशातही जाऊन त्याची माहिती घेत शिल्पकला ह्या बोटाच्या कलेचं दालन एका नव्या विश्वात उघडत म्हापणकरांनी डिजिटल स्कल्पक्चर्स ह्या क्षेत्रात आता यशस्वी पाऊल ठेवलं आहे.

माणसाचा पुतळा म्हणजे दोन तीन महिने चालणारे मातीकाम. त्यातही तो सहीनसही हुबेहुब बनणे हयासाठी कसलेला शिल्पकार हवा. हे आणि अशा प्रकारचं शिल्पकलेचं अत्यंत वेळखाऊ काम कौशल्यपूर्ण डिजिटल शिल्पकलेत काही दिवसांतही होऊ शकते, तेही हुबेहुब. म्हापणकर यांनी फाइव्ह एक्सीस सीएनसी राउटर सकट इतर सॊफ्टवेअर तंत्रही आत्मसात करत शिल्पकलेत एक मोठ्ठं पाऊल टाकलं आहे. कुठल्याही आकाराचं शिल्प शिल्पकाराला मातीत हात घातल्याशिवाय या तंत्राने बनवता येऊ शकतं. नुकतंच वसईला निव्वळ १० दिवसांत उभारलेलं, फायबर ग्लासचं २५ फुटी आंबेडकर स्मारक हे त्याचंच उदाहरण. आपल्याकडे स्मारकाचे मोठमोठाले प्रोजेक्ट्स आता येऊ घातले आहेत. अद्याप तरी अतिविशाल आकाराची शिल्प बाहेरुनच घडवून घेतली जातात. पाश्चात्य देशाची मक्तेदारी असलेल्या ह्या क्षेत्रात शिल्पकार म्हापणकर यांनी कष्टाने कौशल्याने अत्यंत आत्मविश्वासाने यशस्वीरीत्या आपले हे क्रांतिकारी पाऊल रोवले आहे. रुळलेल्या मार्गांवरुन चालण्यापेक्षा आपला स्वत:चा जगावेगळा राजमार्ग बनवणारे शिल्पकार म्हापणकर ह्यांची ही यशोगाथा, होतकरु मेहनती मराठी उद्योजकांसाठी नक्कीच एक आदर्श ठरेल यात शंका नाही.

मटा प्रतिनिधी
रविवार महाराष्ट्र टाइम्स पान १३,
२६ जून २०१६

http://maharashtratimes.indiatimes.com/edit/ravivar-mata/Sachin-Mhapanka...