कल्हई

व्वा ! थोडक्यात छान माहिती दिलीत, तीही फोटोसहित. जुन्या आठवणी ताज्या झाल्या.

घरात पितळेची भांडी वापरणे जवळपास सद्ध्या नामशेष झाले आहे.
गेल्या १५ वर्षात मी कल्हईवाल्याचा आवाज ऐकलेला नाही.

चाकू, सुर्‍या, कात्र्या इ. उपकरणांना धार लावणारा देखील क्वचितच दिसतो.

भारी इब्लिस! कित्येक वर्षात बघितली नाहीये कल्हई करताना. आता एकदम सगळं अगदी त्या वासा सकट आठवलं. खरच गंमत वाटायची कल्हई करताना बघायला. धन्यवाद!

उल्हास, आमच्याकडे धारवाला रोज येतो आणि कान किटवतो. तुमच्याकडे पाठवू का?

छान लेख
लहानपणी कल्हई करताना बघितलं होतं.पण सविस्तर माहिती आत्ता समजली.

छान स्मरणरंजक लेख. कल्हईचा वास अगदी नाकात घमघमला. आमच्याकडे जुनी मोठमोठी पातेली, टोप आहेत. पण कल्हईवाले एकेका भांड्याचे शंभर-दीडशे-दोनशे रुपये असा काहीही भाव सांगतात. 'अडला हरी कल्हईवाल्याचे पाय धरी' असे होते. खरे तर आम्हीच त्या कल्हईवाल्यासाठी त्याचे ब्रेड-विनर् असतो. पण कथलाचा भाव खूप वाढलाय असे काहीबाही सांगून त्याची दुर्मीळता तो बरोबर एन्कॅश करून घेतो. आम्ही सदा-हरी. कायम कुणाचे ना कुणाचे पाय धरीत असतो. असो. लुप्तप्राय झालेल्या एका परंपरेचे डॉक्युमेंटेशन केलेत हे बरे झाले.

नॉस्टॅलजिक..खूपच छान! लहानपणीची तांब्या-पितळेची भांडी आठवली. कल्हई करणे तसेच चिंच+ मीठाने साफ करणे आठवले. धुतल्यानंतर वाळत घालणे आणि अलगद उचलून जाग्यावर लावणे हे सारे डोळ्यासमोर तरळले.

नॉस्टॅलजिक..खूपच छान! लहानपणीची तांब्या-पितळेची भांडी आठवली. कल्हई करणे तसेच चिंच+ मीठाने साफ करणे आठवले. धुतल्यानंतर वाळत घालणे आणि अलगद उचलून जाग्यावर लावणे हे सारे डोळ्यासमोर तरळले.

मस्त इब्लिस. कल्हई हा शब्दही विस्मरणात जायला लागला आहे. कशावरून हे नाव पडलं असावं?

मस्त..

ठाण्याला गावदेवी मार्केटमध्ये अजूनही एक कल्हईवाला बसतो.
तिथून जवळच राहतो. दोन्ही ठिकाणी पुर्ण सेटप तयार आहे.

इब्लिस, फारच सुरेख डॉक्युमेन्टेशन
लहानपणीच्या आठवणी जाग्या झाल्या.

इब्लिस, लई भारी!

सेनापती, आता नाही दिसत तो कल्हईवाला गावदेवी मार्केटजवळ. त्याने ठिकाण बदललं आहे का? मला जरा कुठे बसतो त्या खाणाखुणा सांगून ठेव इथे. गेली २ वर्षं कल्हईवाला शोधतेय. १ भलं मोठ आणि २ मध्यम पातेली कल्हईविना पडून आहेत.

मस्त माहिती आणि फोटो ! जुन्या आठवणींना उजाळा मिळाला. पहिला फोटो तर मस्त आला आहे. आपला कुणी फोटो काढतो, याचा निरागस आनंद त्याच्या चेहर्‍यावर दिसतो.

मस्त लेख. कल्हईचा तो एस्पेश्यल वास आठवला.

आमच्याकडे चाकू छुरी तेज करणारा महिन्या दोन महिन्यातून येऊन जातो. कल्हईवाला पण एकदा दिसला होता, पण पितळेची भान्डी सर्व रत्नागिरीला ठेवली आहेत. कधी जमलं तर एखादंतरी बुडकुलं घेऊन येईन इकडे.

खूपच सुंदर लेख आणि फोटो, nostalgic झाले, लहानपणी कल्हईवाला आलाकी मजा वाटायची हे सर्व बघायला.

एकदम भारी.

आम्ही कथिलाच्या गोळ्या शोधायचा कार्यक्रम करायचो कल्हईवाला गेल्यावर

मस्त लेख आणि फोटो! फोटो काढले म्हणून त्या कल्हईवाल्याचा आनंद अगदी ओसंडून वाहतोय!

मस्त!!

छान लेख अणि फोटो! धन्यवाद!

हो अकोल्यात देखील यायचे. आता माहिती नाही येतात की नाही. आम्ही तर त्याण्च्याकडून पितळीची भांडी देऊन देव घडवून घेतले होते.

छानच धागा आहे. मजा आली चित्रे बघताना व (हरिडली) माहिती वाचताना.

धन्यवाद.

ते धनुकलीवाले कापसापासून धागा बनवतात का?

इब्लिस मस्त लेख. अगदि बर्‍याच वर्षांनि दिसले पितळाचे भांडे.

लेख सुंदर झालाय. फोटोंमुळे मजा आली. कल्हईवाल्यांच्या चेहेर्‍यावर कसले मस्तं भाव आहेत! वाचून, फोटो बघून, मन भूतकाळात गेलं.

कॉलनीत एखाद्या घराच्या अंगणात धुनी (?) पेटवली की आजूबाजूच्या ४-६ घरांमधली भांडी कल्हईला येणार. त्यामुळे त्या घराशी भांडण झालेल्यांची गैरसोय आणि शेवटी 'कल्हई' या कारणानं दिलजमाई झालेली बघितली. ते आठवलं.

आताच्या नॉनस्टिक कोटिंगच्या भांड्यांच्या जमान्यात फारतर पुढल्या एखाद्या पिढीला कल्हईप्रकरण समजू शकेल.

>>'या कामासाठी हवे असलेले प्रेसिजन पहाता, त्या धातूतज्ञांच्या चपळाईला 'घिसाडघाई' म्हणणे हा गमतीचा भाग असावा'
इब्लिस, गमतीचा नाही, खराच असावा. तुम्हीच उत्तर दिलंय: >>वितळलेला धातू चपळाईने साच्यात ओतणे गरजेचे असते.
एकूणच वितळलेल्या धातूबरोबर काम करताना 'घाई' आवश्यक. त्यातून या अशा कामचलाऊ, न तापवलेल्या साच्यांमधून मूर्ती घडवताना धातू पातळ राहणं आवश्यक. कमीतकमी वेळात करणं महत्त्वाचं. म्हणून घिसाडघाई शब्द आला असावा.

मस्त! लहानपणी अनेक वेळेस बाजूला उभे राहून बघितलेल्या कल्हया आठवल्या. 'ऑपरेशन पूर्वी" वगैरे शब्दरचना आवडली

ते हॅण्डलने फिरवून काय करतात ते पाहिल्याचे आठवते, पण विसरलो.

घिसाडींबद्दलची माहिती आवडली. तेही एक दोन दा पाहिलेले आहे. आमच्याकडे ही होती अशीच मुर्ती.

सुंदर लेख. आवडला आहे.
तुमचे डॉक्युमेंटेशन करून ठेवायला हवे हा अ‍ॅप्रोच खूप महत्त्वाचा आहे.
हे लेखन मराठी विकीवर पण टाकता येईल का?
प्रचि प्रताधिकार मुक्त करता येतील का? अर्थात प्रताधिकार मुक्त न करताही विकीवर टाकता येतात!

मराठी विकीवर टाकण्याची सूचना आवडली.