कथा चायनीज नववर्षाची-१

चीन मधे लूनार कॅलेंडर मानले जाते त्यामुळे चायनीज नववर्ष ,दर वर्षी जानेवारी किंवा फेब्रुवारीत साजरे केले जाते.यावर्षी दोन फेब्रुवारी ला हा सण साजरा केला गेला. हा इथला सर्वात महत्वाचा सण आहे.
या सणानिमित्त चीन मधे सर्वात जास्त दिवसांची सुट्टी दिली जाते. लांबच्या प्रॉव्हिंसमधून आलेले कामगार आपापल्या गावी जातात. जवल जवळ महिनाभर सर्व फॅक्टरीज बंद असतात्,बँक्स आठेक दिवस बंद असतात. बाकीच्या ऑफिसेसना दहा,बारा दिवस कंपलसरी बंद ठेवण्यात येतात. रेस्टॉरेंट्सही दोन दिवस बंद असतात. या दिवसांत कामावर येणार्‍या सरकारी/गैर सरकारी लोकांना ( वेटर्स,सफाई कामगार ,ड्रायव्हर इ.इ.) डबल पगार द्यायचा कायदा आहे.
या सणापासून थंडी कमी होत जाते आणी वसंतऋतुचे आगमन सुरु होते,म्हणून या सणाला स्प्रिंग फेस्टिवल ही म्हणतात.
प्रत्येक सणाच्या मुळाशी अनेक कथा असतात..त्यातली एक जास्त प्रचलित कथा अशी,कि फार फार पूर्वी ,दरवर्षी कुठूनतरी एक महाकाय ,सिंहासारखा बलशाली आणी दैत्यासारखा क्रूर , 'निएन' नावाचा प्राणी एका गावात येई आणी अर्ध्या आधिक माणसांचा फडशा पाडून सकाळी निघून जाई. एका वर्षी गावकर्‍यांनी,त्यांना वाचवण्याकरता देवाची प्रार्थना करायला सुरुवात केली. वर्षाच्या शेवटच्या दिवशी सकाळी एक अति वृद्ध माणून त्या गावात आला. त्याने सर्व गावकर्‍यांना गाव सोडून जाणाची तयारी करतांना पाहून ,त्यांना असे न करण्यास सांगितले. गावकर्‍यांना त्याने निएन चा कायमचा बंदोबस्त करण्याचा उपाय सांगितला.
त्याप्रमाणे लोकांनी गावभर लाल रंगाचे आकाश कंदील लावले,रात्रभर फटाके लावले,गावभर प्रखर दिवे लावले. दरवर्षीप्रमाणे यावर्षीही 'निएन' आला पण गावभर चाललेला कल्लोळ, फटाक्यांचे आवाज,झगझगीत रोषणाई पाहून घाबरून पळून गेला.
सकाळ झाल्यावर गावकर्‍यांच्या लक्षात आले कि यावेळी एकही माणूस निएन चे भक्ष्य बनला नव्हता. ही गोष्ट गावभर समजताच सर्व गावकर्यांच्या आनंदाला पारावार उरला नाही. जो तो एकमेकांना शुभेच्छा देऊ लागला. जेवणावळी ऊठू लागल्या.सर्वांनी आपापल्या कुटुंबियांसमवेत,मित्रपरिवारासमेत हा दिवस अतिशय आनंदाने साजरा केला. या सर्व गडबडीत तो वृद्ध मनुष्य निघून गेल्याचे कुणाच्या लक्षातही आले नाही.

त्या दिवसापासून नववर्ष साजरे करण्यात येऊ लागले.
अजूनही चीनी लोकं नववर्षाच्या पूर्वसंध्येला घरं स्वच्छ करतात मग झाडू गुंडाळून ठेवतात. लहान लहान लाल रंगाच्या पाकिटांतून ऐपतीनुसार कोर्‍या नोटा ठेवतात. हे 'होंग पाओ' घरातील ज्येष्ठ मंडळी लहानांना वाटतात. मालक आपल्या कामगारांना ही बोनस व्यतिरिक्त ही लाल पाकिटे वाटतात. ही पाकिटे मिळणे म्हणजे अतिशय शुभ मानले जाते. यावेळी लोकं बिल्डिंग्सच्या सर्व वॉचमन्स,सफाई कामगार,मॅनेजमेंटस्टाफ्,इल्लेक्ट्रिशिअन्स इ.कामगार वर्गापैकी प्रत्येकाला लाल पाकिटे देतात.

या दिवशी लोकं घरं, बहरलेल्या समृद्धीचे प्रतीक असलेल्या, फुलांनी भरून टाकतात. घराचे दरवाजे लाल,केशरी,सोनेरी, अश्या तेजस्वी रंग असलेल्या क्युप्लेट्सनी सजवतात. लाल,केशरी हे रंग आनंदाचे तर सोनेरी रंग संपत्तीचा सूचक आहे.लहान ऑरेंजेस नी लगडलेली झाडे खास विकत आणली जातात्,कारण ही झाडे कुटुंबियांच्या आपसातील घनिष्ठतेचे प्रतीक आहेत्.फळांनी लगडलेले हे झाड , बाळगोपाळांनी भरलेल्या घराचेही प्रतीक आहे.
या दिवसांत प्रत्येक चीनी माणसाच्या घरी एक गोल ट्रे,चॉकोलेट्स,कँडीज नी भरलेला हवाच. आल्यागेल्याला या ट्रे मधून स्वीट्स देऊ केले जातात . हा ट्रे ही आपसातले संबंध घनिष्ठ करण्याचे सिंबल आहे.
आदल्या दिवशी सर्व कुटुंबियांनी एकत्र जेवण केलेच पाहिजे असा समज आहे. मग रात्रभर जमून गावभरातील रोषणाई पाहात फिरणे हा यांचा आवडता उद्योग आहे. या दिवसांत खरोखरच एकही चेहरा उदास,दु:खी दिसत नाही. नाईट मार्केट्समधून स्वस्त,महाग कपडे, सुका मेवा, फळं,घरोपयोगी वस्तू भरभरून विकल्या जात असतात. या वस्तू खरेदी करण्यासाठी लोकं मोठ्या संख्येने गर्दी करतात. अश्या वेळी इकडल्या महाकाय लोकसंख्येचा अंदाज येतो..

नववर्षाच्या दिवशी मात्र अजिबात केर बीर काढायचा नाही.. आदल्या दिवशी घरात शिरलेलं चांगलं नशीब न जाणो चुकून कुठे झाडलं न जावं म्हणून..
या दिवशी लहान मुलांना लाल,सोनेरी रंगाचे ट्रेडिशनल कपडे घातले जातात. सर्व एकत्र जेवण करतात. एकमेकांच्या घरी शुभेच्छा द्यायला फळे,वाईन,बिस्किटे,ऑरेंजेस ची झाडे घेऊन जातात.
संपूर्ण दिवस आनंदाने घालवतात.
आपल्या दिवाळीप्रमाणे हा सण ही ५ दिवसांचा असतो. शेवटच्या दिवशी देवळात जाऊन बुद्धाची प्रार्थना करतात .यादिवशी 'युएन श्याओ' हा गोड पदार्थ कुटुंबियांसमवेत खाणं आवश्यक मानतात.. कारण एकच,कुटुंबात आपलेपणा,आत्मीयता टिकून राहावी म्हणून.
युएन श्याओ- चिकट तांदूळाच्या पिठीपासून केलेल्या या गोळ्यात काळे तीळ ,ब्लॅक बीन्स आणी गुळापासून केलेलं सारण भरलेलं असतं.

क्रमशः