नाशिक विमानतळ :- (जाणूनबुजून तयार केलेल्या) समस्यांचे तळ

दुखरी नस आहे ही नाशिक करांची

अरेरे....
पण हल्ली नाशिक ओझर मधलं अंतर कमी झालं आहे ना उड्डाणपूल झाल्यामुळे? पूर्वी 40 ते 45 मिनिटं लागायची. ते ही बसने. ओझर चे विमानतळ हाय वे पासून 10 मिनिट अंतरावर असावे. म्हणजे ओझर विमानतळ ते नाशिक अंतर 30 ते 35 मीनीट असावे आता (माझा अंदाज). तसही मुंबई किंवा इतर शहरातील विमानतळ ते त्या शहरात इतर ठिकाणी जायला किमान 30 ते 45 मिनिटं लागतात.

पाषाणभेद-
बऱ्याच मुद्द्यांची सरमिसळ झाली आहे या लेखात.

1) कोणत्याही शहराला त्यातील इंडस्ट्री/ पर्यटन / धार्मिक ठिकाण ट्राफिक मिळवून देते. नाशिक सारख्याच स्केल वर असणारे औरंगाबाद हे चांगले उदाहरण ठरेल. औरंगाबाद मध्ये होणारा फूट फॉल वाढवण्यासाठी अजंठा एलोरा चा हात आहे, इंडस्ट्री मुळे निर्माण होणारा ट्रॅफिक त्यामानाने कमी आहे.
त्यामुळे केवळ इंडस्ट्री आहेत म्हणून नाशिक चा विमानतळ तग धरेल ही अपेक्षा चूक आहे. आजूबाजूला धार्मिक क्षेत्रे आहेत पण प्रचंड ट्राफिक जनरेंट करेल असे शिर्डी सोडता दुसरे ठिकाण नाही.

2) पुण्या मुंबई बरोबर सुधारलेली बायरोड कनेक्टिव्हिटी पण या विमानतळाच्या मुळावर येईल. मुंबई मधून अगदी साफ दक्षिण मुंबईतून नाशिक ला यायला खाजगी वाहनाने 5 तास खूप होतात , ओला आउट स्टॅशन 3000 पर्यंत घेते, जर 2 किंवा जास्त माणसांना जायचे असेल तर दर डोई 1500 किंवा कमीच खर्च येईल. कोणतीही विमान कम्पनी इतक्या कमी दरात तिकीट देणार नाही.

उद्या जर पनवेल वरून उड्डाणे सुरू झाली तर हे अंतर अजून कमी होईल.

3)>>>>>>वरील ओव्हरहेड टाळता येवून कमी पैशात विमानप्रवास शक्य आहे.>>>>>>>
तुम्ही म्हणता ते कमी होणारे ओव्हरहेडस (फॅन्सी सुविधा आणि बिल्डिंग) AAi चे असतील. विमान कम्पनी चे ओवरहेड्स उलट वाढतील कारण त्यांना कमी प्रवाशांसाठी स्टाफ मेंटेन करावा लागेल.

4) तुम्ही म्हणता तशी 10 सीटर विमानांची सर्विस MP मध्ये जबलपूर, कान्हा, खजुराहो वगैरे ठिकाणची आहे. पण तिकीट मजबूत आहे 2014 मध्ये मी 6000/- च्या आसपास एका तिकीट साठी मोजले आहेत. तिकडे अंतर जास्त असल्याने हा खर्च थोडातरी जस्टीफाईड वाटतो, नाशिक मध्ये तसे वाटणार नाही.

५) नाशिक-मुंबई-XX विमानांच्या वेळा,
से जयपूर किंवा चंदिगढ ला जाणारे कनेकटिंग विमान पकडायला प्रवाशाला मुंबई ला बराच वेळ थांबावे लागणार असेल तर तो रोड ने जाणे पसंत करेल.

या सगळ्या कारणांमुळे नाशकात कुठेही विमानतळ असला तरी नाशिक मध्ये हवाई ट्राफिक वाढेल असे मला वाटत नाही.

प्रश्ण योग्य आहे पण गंगा थोडी ऊलटी वाहते आहे आणि तेही नाशीक च्या बाबतीत, दुर्दैव! खरे तर नाशिक काय किंवा नवी मुंबई, चाकण काहिही असो.. आपल्याकडे प्रगती आणि प्लॅनिंग चे मॉडेल बहुतांशी खाली डोके वर पाय असे आहे. तरिही विमानतळे हा जिव्हाळ्याचा विषय असल्याने सवडीने लिहीन.
सॅन डीयेगो, लॉस एंजेलिस, दुबई, अबू धाबी, बहारीन या विमानतळ बांधणी कामातील तब्बल २ दशके अनुभवातून काही खूप शिकायला मिळाले त्या अनुशंगाने एक लेख (माला) लिहायचे मनात होते... म्हणजे एकूणात विमानतळ, वाहतूक, प्रवासी, चलन यंत्रणा, पर्यावरण, प्रस्थापन,तंत्रद्यान, सेवा, आर्थिक मॉडेल, अशा अनेक अंगाने या विषयाकडे पहावे लागते. या सर्वच गोष्टि एकेमेकाशी संलग्न आहेत.. त्यातही आपल्याकडे 'राजकीय' व 'लोकल' फॅक्टर खूप जास्त प्रभाव टाकणारे आहेत. त्यामूळे पेपर वर जरी विमानतळ व विमाने थोडीफार सारखीच दिसली तरी विमानतळ ऊभारणे आणि तिथे विमान प्रत्यक्षात ऊतरणे हाच एक मोठ्ठा प्रवास आहे.
असो.

@ योग,

.....विमानतळ बांधणी कामातील तब्बल २ दशके अनुभवातून काही खूप शिकायला मिळाले त्या अनुशंगाने एक लेख (माला) लिहायचे मनात होते........

तुमचे लवासाबद्दलचे अभ्यासपूर्ण आणि अभिनिवेशरहित लेखन वाचले आहे. त्यामुळे विमानतळ-हवाई वाहतूक ह्या विषयावर तुमचे लेखन वाचायला आवडेल.

अवश्य लिहा.

अनिंद्य

@ पाषाणभेद,

तुम्ही लेखात उल्लेख केलेली ती विमानतळाची इमारत ताब्यात घेतल्यानंतर HAL आणि अन्य प्रकल्प-भागधारकांनी ४-५ वर्षांपूर्वी एक भव्य परिषद भरवली होती - देशी-विदेशी विमान कंपन्यांनी प्रत्यक्ष पाहणी करून विमानसेवा सुरु कराव्यात असा उद्देश.

भाषणादि कार्यक्रमानंतर जेंव्हा धावपट्टी, उपलब्ध उड्डाणसोयी, विमानश्रयासाठी हँगर्स / पार्किंग वगैरे सोयींबद्दल विचारणा झाली तेंव्हा फजिती झाली होती आयोजकांची - सोयी अर्थातच पुरेश्या नव्हत्या.

आजही परिस्थिती फार बदलली असेल असे वाटत नाही.

विमानतळ म्हणजे फक्त यात्री टर्मिनलची इमारत नाही हे आपल्याला समजेल तो सुदिन

नाशिक सारख्या विमानतळाची उपयुक्तता तेव्हा वाढेल जेव्हा ट्रान्झिट सोपे होईल. मला भारतात एका विमानातून उतरून दुसर्‍यात ट्रान्झिशन करण्याचा फारसा अनुभव नाही. जो थोडाफार आहे तो खूप सोयीचा वाटला नाही. उदा. पुणे चंदीगढ प्रवासात दिल्लीत ट्रान्झिट होते. एका गेट पासून दुसर्‍या गेटला जाताना मध्येच सिक्युरिटी, अंतर खूप जास्त होते. थोडक्यात मला जर ३०/४० मिनिटात ट्रान्झिट करायचे असेल ते सोयीचे वाटले नाही. याउलट अमेरिकेत वा युरोपात तुम्ही ट्रान्स्झिट करत असाल (डोमेस्टिक वा शेन्गेन देशांतर्गत ट्रान्झिट) तर ते फार झटकन होते. भारतात जर अश्या पटापट कनेकिटंग विमाने मिळणार नसतील तर नाशिकहून मुंबईला आधी विमानाने, मग तिथे ताटकळणे, मग पुढले विमान, अजून एक ट्रान्झिट असेल तर अजून ताटकळणे हे होणार. त्यापेक्षा गाडीने मुंबईच्या विमानाच्या थोडच आधी विमानतळावर पोचणे लोक पसंद करतात.

भारतात यात लोकसंख्या, ट्रॅफिक, सुरक्षितता, गरिब इन्फ्रा असे बरेच इश्यु एकत्र आहेत.
साधारण १५ किंवा २० वर्षांनी तोवर राजकीय इच्छाशक्ती(कोणताही पक्ष येऊदे आय डोन्ट केअर) असली तर आपल्या इथे प्रमुख शहरं अशी जोडलेली असतील असं स्वप्न आपण नक्की बघू शकतो.
मी लहानपणी मोबाईल्स नसताना एसटी आणि लोकल ने मध्ये अनेक कनेक्शन्स असलेले वेडेबिद्रे प्रवास करायचे.कधीकधी आईबाबांबरोबर चुकामूक व्हायची, तसं झालं तर काय करायचं याचे प्रोटोकोल्स ठरलेले असायचे. (बहुधा 'कुठेही जाऊ नको आहे तिथेच उभी रहा' हा एकमेव फॉर्म्युला )
आता माझ्याकडे इंटरनेट, ओला, उबर, मेकमाय्ट्रिप, जी पी एस आहे.आय हॅव पॉवर(हिमॅन सारखं ओरडून.)
२० वर्षात तोवर काही मेजर नैसर्गिक अपघात्/युद्ध झाले नाहीत तर आयुष्य अजून सोपं असेल.

>>तुमचे लवासाबद्दलचे अभ्यासपूर्ण आणि अभिनिवेशरहित लेखन वाचले आहे. त्यामुळे विमानतळ-हवाई वाहतूक ह्या विषयावर तुमचे लेखन वाचायला आवडेल.
धन्यवाद! प्रयत्न करेन.

विमानतळ कुठे असू नये याचे ऊत्तम ऊदाहरण बेंगालुरू असावे.. बहुदा. मुख्य बेंगालुरू शहर व परिसरात काम करणार्‍यांसाठी कमीत कमी २ तास कधी कधी तीन ते चार तास लागतात विमानतळावर ये जा करायला!
मुंबईहून जेव्हा कधी कामानिमित्त बेंगालुरू ला जावे लागते तेव्हा अक्षरशः त्या कल्पेनेने नकोसे होते.. म्हणजे विमान प्रवास निव्वळ दोन तासाचा आणि पुढे मात्र अजून दोन तास तेही अत्यंत बेक्कार ट्रॅफीक मध्ये.
आमचे बेंगालुरू चे कार्यालय मुद्दामून आधीच्या मुख्य विमानतळापासून जो आता हवाई दलाकडे आहे, फक्त ४ किमी वर होते.. किंबहुना बर्‍याच आयटी कं त्या नुसार संकुले ऊभारली होती.. पण देवेगौडा महाशयांनी शहराच्या ४० किमी बाहेर शेतजमिनीवर एक ऊत्तम आंतर राष्ट्रीय (व आता आंतरदेशीय देखिल) विमानतळ बांधला पण मुळात ही स्थानिक वाहतूक समस्या तशीच आहे. त्या विमानतळापासून खरे तर मुख्य शहराला जोडणारी भुयारी ट्रेन वा मेट्रो हे सर्व बांधता येऊ शकते.. पण बेंगालुरू ची स्थानिक मेट्रो ४ वर्षे झाली अजून रखड्लीच आहे.. तिथे बाकी चे बोलणेच नको.
थोडक्यात काय तर, विमानतळ बांधणी हा एक सर्वसमावेशक प्रकल्प असावा लागतो... अन्यथा त्याचे फायदे सर्व सामांन्यांपर्यंत पोहचत नाहीत.
'सर्वसमावेशक' या शब्दातच खरी गोम आहे आणि आपले गाडे तिथेच फसते.
असो.

साफ दक्षिण मुंबईतून नाशिक ला यायला खाजगी वाहनाने 5 तास खूप होतात
<<
फुल ट्रॅफिकमधे. तेही मुंबईबाहेर पडण्यात वेळ जातो म्हणून.
अन्यथा, कल्याण भिवंडी बायपास ते नाशिक माझा स्वतःचा अधिकतम ड्रायविंग वेळ २ तास आहे. संपूर्ण ४ लेन रस्ता आहे, अन सिटी ट्रॅफिक नसल्याने शे-सव्वाशे किमी अंतर पार करायला इतका वेळ पुरेसा आहे.

बेसिकात, नाशिकच्या माणसाला मुंबई विमानतळ ३-४ तासात गाठता येतो. नाशिक मुंबई टॅक्सीज पण भरपूर आहेत. तेव्हा इथे विमानतळ व्हाएबल होईल असे वाटत नाही.
*
पण प्रचंड ट्राफिक जनरेंट करेल असे शिर्डी सोडता दुसरे ठिकाण नाही.
<<
शिर्डीला स्वतःचा विमानतळ आहे.
नाशिकजवळ त्र्यंबक आहे, पण तिथे जाण्याची युनिवर्सल फॅशन अजून आलेली नाही. थोडेफार चुकार नारायण नागबळीवाले सापडतात पण मग तो घाईत दर्शन घेऊन परतण्यासारखा कार्यक्रम नाही.
*
मिल्ट्रीच्या ताब्यात धावपट्टी असल्याने प्रॉब्लेम आहेअसे दिसते. अन्यथा, याचा वापर खासगी "विमान ड्रायविंग स्कूल"वाल्यांनी नक्कीच करून घेतला असता.