आवाज नावाचे नाटक

आम्ही शाळेत होतो तेव्हा गॅदरिंग असायचं. शाळेतली मुलं करमणुकीचे कार्यक्रम (गाणं, नाटक, नाच) करायची. वरतून टांगलेले कित्येक वर्षं वापरात असलेले जुने मायक्रोफोन असायचे.

http://www.google.com/imgres?um=1&hl=en&client=firefox-a&tbo=d&rls=org.m...

६ मायक्रोफोनने अख्खा रंगमंच चालायचा. थेटर खूप मोठं असेल तर आठ. समुहगान असेल तर त्याच ठोकळ्या मायक्रोफोनसमोर मुंलमुली उभ्या रहायच्या. भाषण असेल तर हेडमास्तरांच्या समोर तोच एक ठोकळा उभा केला जायचा..
बरं शाळा/कॉलेज सगळी सरकारी. सरकार पगार देणार त्यावर मास्तरांचं पोट भरणार आणि मायक्रोफोन, कर्णे इत्यादी गोष्टी देणग्यांवर अवलंबून. म्हणून वाटतं की त्यावर खूप मोठा खर्च होत नसावा. माझ्या शाळेकडे चिरेबंदी चौथरा आणि त्या भोवती झापं (नारळाच्या विणलेल्या झावळ्या) बांधलेलं थेटर होतं. कॉलेजकडे तर तेही नव्हतं.. तरी...

एकामागोमाग एक नाटकं चालायची. पात्र बदलायची, प्रवेश बदलायचे पण Sound Test नामक प्रकार नसायचा. आपण बोलतो ते प्रेक्षकांपर्यंत कसं पोहोचतं हा विचारही कधी आला नाही. कुणी कधी मायक्रोफोनसमोर उभं राहून आवाज Test केला नाही, एकदा प्रयोग सुरू झाला की कुणाला बटनांशी झुंजताना पाहिलं नाही. पण थेटरात आवाज पोचत नाही म्हणून प्रेक्षक 'आवाज, आवाज..' म्हणून ओरडतोय हे कधी बघितलं नाही.... ३५/४० वर्षांपूर्वी...

असं म्हणतात की दर पाच वर्षानी Technology इतकी बदलते की नवीन उपकरणं किमतीला अर्धी आणि सुविधांच्या बाबतीत दुप्पट चांगली होतात (Half the price and double the capacity). या न्यायाने आज एक साधा मायक्रोफोन पूर्ण स्टेजला पुरायला हवा. पण ते होत नाही. १०/१५ मायक्रोफोन, sound test, sound Engineers काय काय म्हणून करा. प्रेक्षक आवाज, आवाज म्हणून ओरडताना दिसतो. स्टेजवरचे कलाकार आपला जीव अभिनयात ओतत असतील तरी समोर बसलेल्या प्रेक्षकाला काही ऐकूच येत नाही. आणि हा अनुभव एका-दुसर्‍या नाटकाबद्दल नाही. गेल्या पाच वर्षात बघितलेल्या ९०% नाटकांचा आहे. हे का होतं. कुणी sound वाला सांगेल का मला...?