|
| |
| | Tuesday, April 06, 2004 - 4:50 pm: | 
| 
|
इथे 'भवानी' कशानं करावी बरं? ....... नवीन लिहिण्यासारखं काही नाही तेव्हा जुनच उकरून काढू. इथे webpage ची लिंक देणं सोयीचं होईल. तेव्हा, भेट द्या
परागकण
|
| |
| | Tuesday, April 13, 2004 - 9:27 pm: |
|
|
डोळ्यांतिल रिचवुन पाणी
आळविली सदोदित गाणी
... रितीच ओंजळ ...
|
| |
| | Wednesday, April 14, 2004 - 2:58 pm: |
|
|
ixaitja maapNyaasaazI
r>acaa saaiQatÜ kÜna
pir ho AaBaaL lapivato kÜNaÆ
|
| |
| | Friday, April 23, 2004 - 3:35 pm: |
|
|
झांज
नको पाखडूस जीव
सरणार्‍या उन्हावर
नाही सोसणार दाह
धगधगत्या देहावर
तोल जातो आभाळाचा
गात्री भिनताना सांज
ताल घुमू लागे खोल
थिरथिरते गं झांज
बावरत्या अंधाराला
धैर्य देई जळण्याचे
शब्द ठेव ओठांमागे
... वय नाही कळण्याचे
|
| |
| | Monday, May 03, 2004 - 3:59 pm: |
|
|
वय उलटताना..
ढळणार्‍या संध्येप्रमाणेच
रेखीव बांधणीच्या प्रेमकवितेचे
वय उलटताना
सैरभैर झालीस
तू.
नजरेतील दुखरेपण न लपवता
एवढेच पुटपुटत राहिलीस,
'शब्द खूप उरलेत अजून' ...
|
| |
| | Monday, July 19, 2004 - 5:27 pm: |
|
|
वेचून,
पुन्हा ठेव रचून
उध्वस्त झालेल्या
गाभार्‍याचे अंश
तेजोभंग झालेली दैवते
येतील फिरून इथेच आश्रयाला
तेव्हा
आपल्या मनुष्यसुलभ संस्कारांनी
घेउ जिवावर गोंदून
त्यांच्या पराभवाचे दंश
आणि आपले प्राण ओवाळून
'त्यांची'
पुनः प्राणप्रतिष्ठा करण्यासाठी
तयार असावा म्हणून
पुन्हा ठेव रचून
आपला गाभारा.
|
| |
| | Friday, August 06, 2004 - 8:57 pm: |
|
|
ही शांऽत समंजस रात्र
जग सारे जागेच मात्र
अ - पार प्रतिक्षा
----------------------------
डोळ्यांत प्राण अडवून,
पाहू नकोस चित्रातल्यासारखी
आत्मा हरवून बसल्यासारखी
|
| |
| | Monday, September 13, 2004 - 4:02 pm: |
|
|
वादळ पिउन शमली रात्र
काळोखातुन विदग्ध गात्र
.. उजळण्याची वाट
|
| |
| | Thursday, September 16, 2004 - 8:06 pm: |
|
|
माझ्या शब्दांखातर
बरंच काही गमावलंस तू,
कधीतरी खरच सांग
यातून
काय कमावलंस तू?
इंद्रियांचं जिथे प्रयोजन उरत नाही
त्या तुझ्या प्रदेशाभोवती
मी रेंगाळतो
काही वेळ धुके होतो
पुन्हा थेंब बनून जमून येतो
आणि मग मिटल्या डोळ्यांत
तू साक्षात्
साकार
... हे आपलं नेहमीचंच
पण सांग सखे,
तू खरंच काही गमावलंस का?
तू तर तश्शीच राहिलीस
आरस्पानी क्षितिजासारखी
गूढ
आत्मलिप्त संध्येसारखी
गडदगाढ
कधी वाटतं
शब्द रचण्याचा माझा छंद
तू नेमका हेरलास
अन् आपल्यामधलं अंतर कायम राखण्यासाठी
माझ्या हाती एक भुलावणा खेळ दिलास
|
| |
| | Wednesday, September 29, 2004 - 6:08 pm: |
|
|
आभाळाची उजळण
परि त्याला चाकोरीतल्या वाती,
सूर्यरथाचे थडथडते अश्व
अन् लगाम मात्र
सावलीच्या हाती
|
| |
| | Monday, March 28, 2005 - 9:05 pm: |
|
|
Just when I was wondering if I lost it ... 
चंद्र उदयिनी वेळ
अंतरात अनोखी मेळ
... अन् हे शब्द
****************
पावसाचा जोर
'ते' एक आभाळाचं पोर
कुठे आसरा?
****************
|
| |
| | Thursday, July 07, 2005 - 2:47 pm: |
|
|
जुन्या 'मी तिरळा' BB वर पुर्वी लिहिलेला लेख इथे पुन्हा पोस्ट करत आहे.
***************************************
kahI idvasaaMpUvaI- maI [qao yaaca baIbaI var itrL\yaaMcaM vyaakrNa ilahayacaa ivacaar Aaho AsaM AgadI maanaBaavaIpNao mhTlaM. %yaavaoLI vaaTlaM naahI pNa KraoKr ilahayacaa p`ya%na krayalaa laagalaao AaiNa laxaat AalaM
ho AaplaM kama navhM. vyaakrNaatlaa vya doKIla JaopNaara naahI. tovha maukaT basaUna rhavaM. pNa taoMDatUna gaolaolao Sabd
boaaoTatUna Ta[-plaolao mhNaa hvaMtr
prt GyaayacaI vaoL inaGaUna gaolaI haotI. maga kQaItrI AaSaIYa caasakrnaI ek saUcanaa kolaI kI vyaakrNa nasaola jamat tr itrL\yaaMvar eKadM lailat ilahI. ha ]paya jara Aavaa@yaatlaa vaaTlaa AaiNa punha cak` sau$ JaalaM. %yaacaaca ha pirpak. [qao maI jao kahI ilaihNaar Aaho %yaat inayama ikMvaa t%sama kahI AsaNaar naahI. maaJaI itrLa yaa p`karaSaI AaoLK kSaI JaalaI , maI ksaa ilahU laagalaao AaiNa tdnauYaMgaanao itrL\yaaMba_la kahI mau@t icaMtna AsaM yaa ilaKaNaacaM sva$p Asaola.
saaQaarNa tInaok vaYaa-MpUvaI- maayabaaolaISaI naatM jauLlaM. samaana vyasanaoYau .. nyaayaanao gaulamaaohraKalaI ivasaavalaao.AaQaI ilaihNyaacaI KumaKumaI haotI pNa kuNaapuZo maaMDNyaacaM QaaDsa navhtM. pNa baGaU trI kaya haotM Asaa manaacaa ihyyaa k$na ek kivata TaklaI. AazvaNaIp`maaNao pihlyaa kivatolaa ek p`itsaad Aalaa haota
bahuda psg caa . %yaa eka Qaagyaacyaa AaQaaro puZo vaaTcaala sau$ JaalaI. drmyaana svaagat saimatIcyaa ihtgaujavarIla sava- ivaBaagaaMnaa AvaSya BaoT Va yaa Aaga`hacaa maana zovaNyaasaazI gaulamaaohr AaiNa ihtgaujacao [tr baIbaI QauMDaLt haotao. %yaat kivata ivaBaagaatlyaa AsaM#ya lahana maaoz\yaa ]pivaBaagaaMmaQyao maI itrLa ASaa cama%kairk AaiNa hasyaaspd naavaacaa baIbaI idsalaa.
vaacaayalaa sau$vaat kolyaavar saaxaa%kar Jaalaa kI ..tIna AaoLIMcyaa kavyaa%mak rcanaolaa itrLa Asao mhNatat. caar AaoLIMcaI caaraoLI tsaMca kahItrI naava Vayacaa p`ya%na kolaa gaolaa Asaavaa. pNa itrLI SaaoBat naahI AaiNa itraoLI ikMvaa itnaaoLI jamat naahI mhNaUna itrLa ha jara maaihtItlaa Sabd inavaDlaa Asaavaa. vaacatanaa ho hI laxaat AalaM kI kahI sanmaamanaIya Apvaad vagaLta yaa p`karacaa ]pyaaoga %yaacyaa naavaalaa Anausa$na mhNajao itrLa ikMvaa itrka haot haota. kahI itrLo maa~ manaat Gar k$na raht haoto. kimat kmaI SabdaMt jaastIt jaast AaSaya vya> krta yaoNaM ha kivatocaa savaa-t maaoza AaiNa laxaNaIya gauNa. [qao tr kovaL tIna AaoLIt iktItrI saaMigatalaM jaat haotM. vaogavaogaLo kavyap`kar hataLUna phayalaa malaa naohmaIca AavaDtM.
caaraoLI ha p`kar yaa baabatIt sava-at jaast laaokip`ya ho KrM. pNa malaa tao ittkasaa naIT jamat navhta. kQaI kQaI caar AaoLI AaiNa AavaSyak yamak saaQaNaM AvaGaD vaaTayacaM. ASaavaoLI Anaayaasa itrLa samaaor Aalaa AaiNa mhTlaM
phavaa itrLa ilahUna.
माझ्या स्मरणशक्तीवर विश्वास ठेवायचा झाला तर माझे सुरुवातीचे काही तिरळे असे होते -
सहज उमलणं
मनाला भिडणं
कविता
फुटणारी लाट
झेलणारा काठ
सांत्वन!
फेसाळणारी लाट
पारजाची वाट
कविता
लिहिताना एकाच गोष्टीवर भर होता ती म्हणजे त्यातली अंगभूत लय! तेवढंच एक 'तंत्र' बाळगलं होतं. त्यातूनच एक सवय लागली तीन पैकी पहिल्या २ ओळीत यमक साधण्याची.
तिरळ्याच्या मांडणीत अजूनही फारसा बदल झालेला नाही. पहिल्या दोन ओळीत 'प्रस्तावना' आणि शेवटच्या ओळीत त्याची 'सांगता' किंवा ज्याला मुख्य 'वर्ण्य विषय' म्हणता येईल तो. माझ्यामते तिरळ्याचं वैशिष्ठ्य या शेवटच्या ओळीतच आहे. माझे सुरुवातीचे तिरळे पाहता त्यात शेवटच्या ओळीत एकच शब्द येतो. ही मांडणी खूपच परिणामकारक आहे असं मला आणि इथल्या वाचकांपैकी अनेकांना मान्य असावं.
माझ्या एकूण लिखाणामध्ये एक महत्त्वाची गोष्ट अशी की मला 'अपूर्णत्व' खूप भावतं. कविता लिहितानादेखील 'सविस्तर विवेचन अथवा वर्णन' असा प्रकार नसतो. जिथे कविता वाचून संपते तिथून पुढे वाचकाने आपली कविता रचायची असते शब्दात नव्हे तर मनात. या माझ्या स्वभावाला तिरळा हे पूरक माध्यम मिळालं. तिरळ्यांमध्ये मी अनेकदा असं 'अपूर्ण' खूप सहजपणे लिहू शकलो. उदाहरण द्यायचं झालं तर
आत्ता असणं
क्षणात नसनं
मृत्यू
इथे कुणाला आयुष्याचं क्षणभंगूर रूप जास्त भावेल, कुणाला क्षणात सर्व संपवणारा मृत्यू भावेल, कुणाला मृत्यूच्या दारातली जीवाची घालमेल किंवा असहायता जाणवेल. असं एखाद्या तिठ्यावर चौफुल्यावर किंवा जिथून अनेक वाटा फुटतात त्या ठिकाणी जायला आणि इतरांना घेऊन जायला मला आवडतं. आणि तिरळ्यात ते खूप छान जमून येतं. कुणी त्याला abstract म्हणेल. मला त्या शब्दाचा नक्की अर्थ अजून कळत नाही त्यामुळे मी तसं म्हणणार नाही.
असो, विषय फारच भरकटत गेला.
काही वेळाने पहिल्या दोन ओळीतल्या यमकाची अडचण वाटू लागली. म्हणून यमकाविना लिहिण्याचा प्रयत्न करू लागलो पण मग हवी ती लय गवसेना. मग थोडा बदल करून शेवटच्या २ ओळीत यमक साधलं. काहीसं असं
वेदनेची कळ
उचंबळून येणारं मन
सृजनाचा क्षण
पण पुढे पुढे लिखाणात काहीसा एकसुरीपणा जाणवू लागला. तिरळ्यांचं एकूण स्वरूप 'व्याख्या द्या' या प्रकारातलं वाटू लागलं. विषयांचं बंधन जाणवू लागलं. काही वेळा 'कमीत कमी' चा त्रासही होवू लागला. म्हणून शब्दसंख्या वाढवली आणि शेवतच्या ओळीत एक किंवा दोनच शब्द हा अट्टाहासही कमी केला.
ग्रीष्मात जळणार पाती
जाणून आहे माती
तरिही वसंत फुलतो!
किंवा
मनाच्या किनार्‍यावर शब्दांची रेती
भावनांच्या लाटांवर रेशीमगर्भ मोती
तू मात्र नेहमीच, परततेस किनार्‍यावरून
तर अशी ही तिरळ्यांची सरळसोट कथा.
इतके प्रयोग करुन झाल्यावर आता माझं असं मत झालं आहे की शेवटच्या ओळीत एखाद दुसरा शब्द असलेला तिरळा अधिक परिणामकारक होतो. तसच दोन पैकी पहिल्या किंवा शेवटच्या २ ओळीत यमक साधत असेल तर लयबद्ध तिरळा वाचायला छान वाटतो. पण म्हणून कुणी आणखी नवे प्रयोग करु नयेत असं थोडंच आहे? सर्वात महत्त्वाची गोष्ट अर्थातच 'आशय परिणामकारक्र रित्या पोहोचविणे' हाच. बाकी मांडणी, शब्द, लय ह्या सर्व पूरक गोष्टी.
हे लिहायला घेण्याचा विचार पहिल्यांदा मनात आला तेव्हा 'हायकू' किंवा गुलजारच्या 'त्रिवेणी' पेक्षा हा प्रकार वेगळा आहे हे दाखवता येईल का बघावं असा एक विचार होता. पण त्या प्रकारांबद्दल माझं ज्ञान अगदीच नगण्य असल्याने त्या फंदात पडलो नाही. त्या प्रकारांची योग्य माहिती असणार्‍यांनी या संदर्भात काही विवेचन केल्यास मला ते वाचायला आवडेल.
सरते शेवटी एवढच म्हणेन की तिरळा हा एक सोपा पण तितकाच संवेदनशील प्रकार आहे. विनोदी पद्धतीने किंवा विडंबनात्मक लिहिणार्‍यांना माझा विरोध नाही. पण अर्थातच काहीही लिहिताना आवश्यक ते तारतम्य पाळलच पाहिजे.
तेव्हा उठा आणि लेखणी सावरा आणि लिहा
मी तिरळा
मी तिरळा
मी तिरळा
** The End **
|
| |
| | Wednesday, March 30, 2005 - 4:18 pm: |
|
|
Some excerpts from the "Introduction" to the book
"The Moon in the Pines"
Zen Haiku
Selected and translated by - Jonathan Clements
***********************
Haiku seeks, in a handful of words, to crystallize an instant in all its fullness, encouraging through the experience of the moment the union of the reader with all existance. The reader side steps the conventional perception, startled into a momentary but full understanding of the poet's experience. By locking reader and poet into the same reality, haiku helps us percieve the ultimate unity of all realities. Haiku transforms the most mundane of moments into something special. In Zen it is glimpses like these, rather than the study of doctrin, that are said to lead to enlightment - the realization of the true nature of existance.
How can a good haiku so fully recreate the poet's experience in just a few words? As Zen, more than anu other form of Buddhusm, is a personal experience; so haiku, more than any other form of verse, requires the personal involvement of the reader. The haiku poet, knowing that words are not enough to capture the fullness of any moment, inscribes a partial idea that leaves an all-important space for the reader to fill in. As you question what the poet has omitted, the poem comes alive through your own memories and feelings. When Otsuji writes:
Its sail dips in the sea
The ship on the spring waters.
He does not need to sar that the waters are rough, because we have seen the rocking of the sail on the waves. Nor does he need to say that we are watching form a safe position on the shore, since we have noticed the distant sail rather than the movement of the boat itself or the creaking of timbers. The poem tells us as much with the omission as it does with inclusion.
*******************
On the second reading, the poems will not be the same poems - and you will not be the same reader.
*******************
|
| |
| | Friday, April 01, 2005 - 10:02 pm: |
|
|
दिसामासांची आcअमने
सुख दुःखांची आवर्तने
.. जगण्याचे गुदमरले आर्त..
|
| |
| | Monday, April 25, 2005 - 12:53 pm: |
|
|
लळा
कलत्या तिन्हीसांजेच्या वेळी
एकट्या वाटेवर
एकटीच चालू लागलीस
वाटेसह प्रत्येक पाऊल
अंधाराच्या हवाली करत
हा जर असता सवतीमत्सर
माझ्या सांजसखीबद्दल
तर समजू शकलो असतो मी!
पण अंधाराचा असा लळा
काही निराळाच
अगदी तुझ्यासारखा
कसा आकळावा मी?
|
| |
| | Thursday, July 07, 2005 - 2:14 pm: |
|
|
संधिकालच्या क्षितिजाजैसी
या कवितेची रीत!
.. ही गगन - धरेची प्रीत!
*********************
अंगात बहर
उरात कहर
तशात वय तुझे अनिवार!
|
| |
| | Thursday, July 07, 2005 - 3:03 pm: |
|
|
maaJyaa saMkotsqaLacaa ³mhNajao webpage caa ´ navaIna p<aa -
http://www.geocities.com/paragkan_pk/
itqao TIka iTPpNaI ho sadr saQyaa ]plabQa naaihyao. lavakrca %yaacaM kama puNa- krona.
pUvaI- AsalaolaM saTr - fTr ³gaV ilaKaNa´ ho sadrhI %yaatIla pdf files caI ADcaNa Jaalyaanao kaZUna TakavaM laagalaM Aaho.
|
| |
| | Wednesday, July 13, 2005 - 2:13 pm: |
|
|
बदलतात दैवते, पुजारी, गाभारे, मंदिरे
मात्र प्रत्येक पायरीखाली एक चोखा महार
... जोहार
|
| |
| | Monday, August 08, 2005 - 4:06 pm: |
|
|
सगळ्यांसारखाच मी ही
मागत आलो मागणं
निरंतर
पूर्णमदः पूर्णमिदं
पण जे मिळालं
ते त्याहूनही संमोहक
त्याहूनही परिपूर्ण
अन् चिरंतन....
अपूर्णतेचं वरदान!
|
| |
| | Tuesday, September 13, 2005 - 7:11 pm: |
|
|
रणरणत्या उन्हालाही
तुझ्याच दारी साउली
.. माउली
|
| |
| | Sunday, October 16, 2005 - 7:31 pm: |
|
|
सांगा बरं या ऑफ़ीच्या रंगावरून की कॉफी पिणार्‍या या चार लोकांपैकी अमेरिकेत कोण सर्वाधिक राहिलं आहे?
|
|
| चोखंदळ ग्राहक |
|
| महाराष्ट्र धर्म वाढवावा |
|
| व्यक्तिपासून वल्लीपर्यंत |
|
| पांढर्‍यावरचे काळे |
|
| गावातल्या गावात |
|
| तंत्रलेल्या मंत्रबनात |
|
| आरोह अवरोह |
|
| शुभंकरोती कल्याणम् |
|
| विखुरलेले मोती |
|
|
|
| हितगुज गणेशोत्सव २००६ |
|
|